• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

EVROPA NË UDHËKRYQIN E TË DREJTAVE

July 24, 2021 by s p

Mënyrës si është themeluar Karta e Ventotenes i kundërvihet ajo e Vendeve ish komuniste.

Nga  GOFFREDO BUCCINI

Përktheu: Eugjen Merlika

             Më së fundi bancomati ka ngecur. Mbas vitesh dykuptimësie, porosish të kota, proçedurash të vona thyerjesh, Bashkimi evropian duket i lodhur nga të shfrytëzuarit si vetëm një shpërndarës i thjeshtë pasurish nga antarë armiq të parimeve të tij frymëzues (“një bankomat”, pikërisht, simbas përcaktimit therës të polakut Kaczynski). Përplasja e këtyre orëve ndërmjet Brukselit të Ursula von der Leyen dhe Hungarisë së Viktor Orbanit është më e gjërë dhe më e thellë se sa casus belli i saj: një ligj i miratuar në qershor nga Budapesti.

            Teksti i propozuar në fillim “mbrojtja e fëmijëve kundër pedofilëve”, nëpërmjet katër amendamenteve, hedh nëtë njëjtin kazan të poshtërsisë të gjithë ata që nuk hyjnë në moralin e Shtetit hungarez, homoseksualë e transeksualë në krye. Një normativë që presidenteja e Komisionit e ka përcaktuar “e turpëshme” e që cënon të drejtat themelore të mbrojtura nga traktatet tona, simbas shtatëmbëdhjetë Shteteve antarë: praktikisht e gjithë Evropa e Perëndimit.

            Sepse kjo është, në thelbin e saj, çështja e vërtetë për të cilën sot Orbani përfaqëson një lloj simboli të gjallë, udhëkryqin ndërmjet dy mënyrave të të qënit në Bashkim: një Evrope që edhe se ndërmjet pavijueshmërish dramatike e luftërash vëllavrasëse, ka nxjerrë nga dhimbjet e gabimet e saj arsyet për të zgjeruar më shumë të drejtat e qytetarëve të saj në frymën e kartës së Ventotenes; dhe një tjetër Evrope që, e dalë nga gjysmë shekulli diktature komuniste, shfaq një vonesë patologjike në kuptimin e atyre të drejtave dhe zgjedh tënjëjtësohet në ossimoron [1]e “demokracisë illiberale” (për shembull, simbas Ekonomistit, më pak se 50 % e hungarezëve, polakëve e rumunëve mendon se homoseksualët duhet të kenë të njëjtat të drejta si eteroseksualët).

            Krizat e përsëritura të Bashkimit (më e madhja ajo e borxhit sovran në kapërcyell të vitit 2010) kanë shtyrë gjatëllogaridhënien. Hovi kulturor i futur nga pandemia, me paratë shpëtimtare të Recovery Plan, të rrjedhura për të parën herë  nga borxhi i përbashkët (dhe i bashkësisë) ka zbllokuar menjëherë rrugën pa krye dhe ka shtyrë  ndarjen e hesapeve. Sepse këtë herë Brukseli  nuk ka nga ana e tij vetëm kërcënime të kota, ose proçedura që për t’i dalë në krye kërkojnë vite durimi dhe unanimitete të pamundura. Ka armën e fundit mundësinë shkatrrimtare  të mos dhënies së fondeve të Pnrr: një ndëshkim i menjëhershëm që do t’i kushtonte Orbanit shtatëmiliard e gjysmë.

            Udhëheqësi hungarez është njeriu i paradokseve, pra përpiqet të kthejë luftën e tij kundër lirisë së hungarezëve në një betejë në dobi të lirive të tyre kundër një Bashkimi evropian “kolonialist”, të paraqitur si një Bashkim Sovjetik i ri. Nga ana tjetër, megjithëse është bërë kanakar i së djathtës radikale italiane, i detyrohet (në mënyrë paradoksale) një ati fisnik të së majtës sonë për hyrjen e Vendit në shtëpinë evropiane. Qe Romano Prodi, në cilësinë e kryetarit të Komisionit,që luftonte për t’arritur në vitin 2004, zgjerimin e BE ndaj “jetimëve” të BRSS, me një nxitim t’urdhëruar sigurisht nga synime të lëvdueshme por paralajmëruese të përfundimeve të diskutueshme. “Në vend që të shkruheshin rregullat e reja institucionale të Bashkimit para se t’i hapnim dyert të ardhurve të rinj, i ftuam t’i shkruanim së bashku me ne dhe disa Vënde që nuk kishin tradita evropeiste dhe ishin më shumë të interesuar  për të ruajtur xhelozisht sovranitetin e tyre kombëtar”, ka vërejtur vite më parë në këtë gazetë Sergio Romano.

            Ideja ishte që mirëqënia ndërmjet dy pjesëvedo të nivelohej me shpejtësi. Zhgënjimi si pasojë e dështimit të sajka qenë benzina m’e mirë eOrbanit, që nga 2010 ka ndryshuar në kah autoritar Kushtetutën dhe është bërë pika e riferimit të grupit të Vishegradit, armik i çdo rindarjeje të të mërguarve ndërmjet Vëndeve të Bashkimit: objektivisht një kundërshtar i frikshëm i Italisë në një nga kartelat tona më të hajthëta; por, për një tjetër paradoks, i mbrojtur skajshmërisht nga disa sovranistë që sodisin parësinë e italianëve. Arsyeja e kësaj mbrojtjeje të vullnetëshme është se, nëse Orbani do t’a kalonte pa dëm vërtetonte që Bashkimi është një Mosbashkim, një banesë e lirë të konfederuarish që nuk bashkëndajnë as edhe një antenë parabolike në ujdi për t’ardhmen e që Evropa do të kthehej ajo e atdheve të vogla, e dashur për atë që nuk ka kuptuar se bota e globalizuar nuk ka sustën e mbështjelljes së shiritit të trupëzuar në vete.

            Natyrisht, ndalesa e fondeve të Recovery-t do të gjente justifikime mëstrukturore se omofobia ligjore e Orbanit. Komisari italian Paolo Gentiloni ka përmendur korrupsionin, hyrjen në informacionet, pavarësinë e drejtësisë, kontrollin e tenderave publikë: të gjitha nerva të zbuluara të një demokrature që ka nënështruar prej kohe gjykatës e gazetarë e qëështë nën shqyrtim për përqindjen e lartëklientelare të artikullimeve të saj institucionale. Dy praktikat vrapojnë paralelishtedhe se do t’ishte hipokrite të mohohej që e para mund të ndikonte rëndë vlerësimin e së dytës. Udhëkryqi qëndron pikërisht këtu tani. Për të parën herë, ndoshta të bashkuar nga ankthi i një viti e gjysmë pandemie, evropianët japin përshtypjen se kanë kuptuar se përse bëhet fjalë: të infektojnë me të vërtetë, me kulturën liberale të të drejtave, edhe atë gjysmë të Bashkimit të mbetur mbrapa apo të përgatiten për një Eurodalje deri tani të pamenduar, një Bashkim që të dalë nga krijesa e palumtur e projektuar në 2004, e të gjindet pak mëi vogël mbi rruzull, por shumë mëi fuqishëm e mëi lidhur. Përpara se të dorëzohet duhet të ketë ndjekur deri në fund shpresën më të madhe: që vëllezërit tanë të Lindjes të lirohen nga tiranitë e mbuluara, ndjekëse të tiranisë së madhe sovietike, duke zbuluar se bancomati nga i cili kanë marrë deri tani në mënyrë të pavetëdijshme, të ketë një fjalë kyç për ta tepër gjatë të penguar. Dhjetë shkronja:demokracia.

            “Corriere della Sera”, 9 korrik 2021.  


[1]Ossimoro është një figurë retorike që qëndron në vënien pranë, në të njëjtën fjali, të dy fjalëve që shprehin koncepte krejtësisht të kundërta. (shënim i përkthyesit)

Filed Under: Komente Tagged With: Eugjen Merlika, Europa ne Udhkryq, perkthim

QOLET


May 4, 2020 by dgreca

THE TWITS BY ROALD DAHL- PERKTHEU NGA ANGLISHTJA NAUM PRIFTI DHE RAFAELA PRIFTI/

QOLET/

FYTYRAT LESHATORE/

Sot të zë syri shumë meshkuj me fytyra leshatore. Nuk është e mundur t’ia shohësh sifetin atij që e lë leshin t’i harliset nga çdo pore e fytyrës. Ndoshta kjo është edhe arsyeja e vërtetë e rritjes së leshit. Sido që të jetë është e vështirë të shikosh se kush është pas qimeve.    

Lëre pastaj se ç’mund të thuhet për larjen. Larja e një fytyre leshatore nuk është punë e rëndomtë njësoj si shkumosim flokët unë e ti. Prandaj unë dua ta di: Sa herë e lajnë fytyrën këta fytyrëleshatorët? Një herë në javë, atëherë kur bëjmëbanjë ne të tjerët, të dielën në mbrëmje? A përdorin shampo? Po tharëse flokësh? A e fërkojnë pastaj me tonik që të mos u bëhet fytyra qerose? A shkojnë te berberi që ta shkurtojnë a krasitin leshin apo qethen vetë me gërshërën e thonjve përpara pasqyrës së banjës?

Nuk di ç’të them. Por kur t’ju rastisi të shikoni një syresh (gjë që mund të ndodh sapo të dilni në rrugë) ndoshta do ta vëreni pak më së afërmi dhe do t’i bëni vetes të njëjtat pyetje.

ZOTI QOLE

Zoti Qole ishte një prej atyre burrave me fytyrë leshatore. Gjithë fytyra përveç ballit, syve dhe hundës gjëmbonte nga leshi i dendur. Madje ca tufa të egra leshi shpërthenin nga vrimat e hundës dhe të veshëve. Zoti Qole ishte i bindur se leshllëku i jepte pamjen e një njeriu me mend dhe me famë. Megjithëse ai nuk hynte në asnjë nga këto kategori. Zoti Qole ishte leshko. Ishte lindur leshko. Dhe tani në moshën gjashtëdhjetë vjeçare ishte edhe më leshko se ç’kish qenë më parë.

Leshi i fytyrës tek ai nuk rritej me rregullsi dhe i tërhollë si ndodh zakonisht te fytyrat e leshatorëve. Qimet e tij dilnin gjembore dhe të harlisura përpjetë si fijet e furçës së thonjve. 

Sa herë e lante fytyrën si furçë për thonjtë zoti Qole? As edhe një herë, madje as ditën e diel! Nuk mbahet mend qëkur e kishte larë surratin.

MJEKRA TE NDYRA

Dihet se një fytyrë paqime si e jotja ose e imja ndyroset pak kur mbetet pa larë, dhe nuk bëhet qameti.

Por është krejt ndryshe për një fytyrë leshatore. Aty stakohen gjëra dhe veçanërisht ushqimi. Salca depërton nëpër qime dhe mbetet aty. Ti dhe unë e fshijmë fytyrën e lëmuar me një pecetë dhe dukemi pak a shumë në rregull, por fytyrëleshatori nuk mundet të kthehet më në gjendjen e mëparshme.

Po të jemi të kujdesshëm, ne mund të hamë pa e shpërndarë ushqimin në fytyrë. Por fytyrë leshatori nuk mundet. Sapo t’ju rastisi të shikoni një leshator duke ngrënë darkë do ta vëreni se edhe po ta hap gojën sa një kamare është e pamundur ta fusë lugën me lëng mishi apo akulloren me shurup çokollate pa lënë diçka tek qimet.

Zoti Qole as që lodhej fare ta hapte gojën mirë kur hante. Si rrjedhojë, (edhe nga që nuk lahej) drudhërat nga vaktet e mëngjesese, drekave dhe darkave të ngrëna me parë vareshin nëpër qimet e fytyrës. Nuk ishin drudhe të mëdha sepse ato i fshinte duke kaluar kurrizin e dorës ose me mëngën e xhaketës ndërsa mbaçitej në tavolinë. Por nëse do t’i afrosheshe pak (jo nga qejfi) (ndonëse këtë nuk do ta dëshironte askush) do dalloje ngjitur te qimet thërrmija të thara nga vezë të skuqura, spinaq, salcë domate, peshk të thate, mëlçi pule të grirë dhe lloje të tjera ushqimesh të pështirshme të cilat i pëlqenin zotit Qole. Dhe nëse do t’i afroheshe edhe më shumë (duke i mbajtur mbyllur vrimat e hundës) nëse do vëzhgoje më në thellësi të qimeve të mustaqeve që gjëmbonin mbi buzën e sipërme, do shikoni copa më të mëdha që i kishin shpëtuar fshirjes me dorë, dhe ishin stakuar atje me muaj të tërë, si për shembul një fletëz djathi i krimbosur ose kornfleks i mykur apo edhe bishtëz i lyrosur i sardeleve të kanoçeve. 

Për këtë shkak zoti Qole nuk mbetej kurrë barkthatë. Nxirrte gjuhën dhe duke e lëvizur rretheqark cepave të buzës eksploronte xhunglën e leshit, ku arrinte të gjente një dromcë të shijshme aty këtu për tu mbllaçitur. Me këto dua të them se zoti Qole ishte i zgjyrosur dhe i kutërbosur. Ai ishte edhe njeri i pështirosur siç do ta shihni edhe vetë në vijim.

ZONJA QOLE

Zonja Qole nuk dallohej shumë nga zoti Qole. Vetëm se nuk kishte fytyrë leshatore. Dhe kjo ishte për të ardhur keq, se leshi i fytyrës të paktën do t’ia mbulonte disi shëmtinë e frikshme.             

Hidhi një sy vetë. Ke parë ndonjëherë grua me fytyrë më shëmtaraqe se kjo? Nuk ma merr mendja.

Por për habi, zonja Qole nuk ishte lindur e shëmtuar. Ajo kishte qenë shumë simpatike në vajzëri. Shëmtia rritej vit pas viti bashkë me kalimin e viteve. Pse ndodh kjo? Jua them unë.

Sepse njeriut i shihen mendimet e shëmtuara në fytyrë. Dhe kur njeriu ka mendime të ndyra për çdo ditë, çdo javë dhe çdo vit, fytyra i shëmtohet e shëmtërohet derisa nuk të bëhet ta shohësh me sy.

Njeriu me mendime të mira nuk është asnjëherë i shëmtuar. Mund ta kesh hundën e stërgjatë apo gojën e shtrembër, qafën me pala ose dhëmbët të stërdalë, por kur ke mendime pozitive ato tipare shpërndahen si rreze dielli dhe kurdoherë dukesh për mrekulli.

Asgjë e mirë nuk rrezatohej prej fytyrës së zonjës Qole. 

Në dorën e djathtë mbante një bastun. Njerëzve iu thoshte se kishte xhongla në tabanin e këmbës së majtë dhe të ecurit i shkaktote dhembje të mëdha.  Por arsyeja e vërtetë qe se bastunin e përdorte për tua vërvitur qenve dhe maceve si dhe fëmijve të mitur.

Pastaj ç’mund të thuash për syrin e xhamit. Zonja Qole kishte një sy xhami që ishte drejtuar në anën e kundërt.

SYRI PREJ XHAMI

Me një sy xhami bëhen rengje të llojllojshme sepse atë e nxjerr nga foleja dhe e fut prapë sa herë të teket. Mund të vësh bast ç’të duash se zonja Qole i dinte të gjitha hiletë.

Një mëngjes ajo e hoqi syrin e xhamit dhe e hodhi në krikllën e birrës së zotit Qole kur ai nuk e kishte mendjen. Zoti Qole rrinte ulur duke pirë birrën ngadalë. Shkuma formonte një unazë të bardhë të qimet rreth gojës. Ai e fshiu shkumën e bardhë me mëngë dhe pastaj mëngën e fshiu te pantallonat.  

“Seç po komploton,” i tha zonja Qole, me shpinën e kthyer nga i shoqi që të mos e shihte që e kishte hequr syrin. “Sa herëqë rri kështu si i bukosur, je duke sajuar ndonjë plan a komplot.”

Zonja Qole kishte të drejtë. Zoti Qole ishte zhytur në një skemë komploti. Po vriste mendjen për një ndonjë rreng tëpaparë për t’ia punuar bashkëshortes atë ditë.

“Hapi sytë mirë,” tha zonja Qole, “se kur e shoh se je duke stisur komplote, unë nuk t’i shqit sytë njëlloj si shqarrthi.”

“Oh qepe gojën, plakë e keqe,” tha zoti Qole. Ai vazhdoi të pinte birrën dhe mendja e tij djallëzore vazhdonte të thurrte plane për një reng të ri që do ta lemeriste plakën.

Teksa zoti Qole po gëlltiste pikën e fundit të birrës, befas i vajti shikimi te syri i xhamit që e po zhbirilonte nga fundi i krikëllës. U hodh përpjetë.

“Të thashë se ta kam ngulur syrin!” krakarriti zonja Qole. “Unë kam sy kudo, prandaj ruaju!”

BRETKOSA

Për ta shpaguar për rrengun me syrin e xhamit, zoti Qole vendosi të vinte një bretkosë në shtratin e zonjës Qole. Zuri njëgoxha zhabë tek gjoli dhe e solli fshehurazi në një kuti. 

Atë natë, kur zonja Qole shkoi në banjo, përpara se të futej në shtrat, zoti Qole e vuri brektosën midis faqeve të çarçafëve. Pastaj vajti dhe u fut në shtratin e tij dhe priti të niste gajasja. 

Zonja Qole hyri në dhomën e gjumit dhe u fut në shtrat e shuajti dritën. Ndenji shtrirë në errësirë duke kruajtur barkun. Asaj ashtu i hante barku. Të gjitha plakarruqeve si ajo ju bëhet barku si miza-miza.

Papritmas ndjeu diçka të ftohtë dhe jargavitëse t’i lëvizte nëpër këmbë. Dhe ulëriti.

“Ç‘dreqin ke?” pyeti zoti Qole.

“Ndihmë!” piskati zonja Qole, duke u hedhur përpjetë. “Më është futur një gjë në shtrat.”

“Me siguri do jetë ajo Vrundulla që ma zunë sytë në dysheme,” tha zoti Qole.

“Çfarë?” ulëriti zonja Qole.

‘E godita por nuk e zura dot,” tha zoti Qole. I ka dhëmbët si dara!”

“Ndihmë!” gërthiti zonja Qole.  “Më shpëto! Po më sillet nëpër këmbë!”

“Do të t’i haj gishtërinjtë!” tha zoti Qole.

Zonja Qole u mehit. 

Zoti Qole u ngrit nga shtrati dhe gjeti një bidon me ujë të ftohtë. Ia hodhi në fytyrë zonjës Qole që të vinte në vete. Bretkosa kërceu nga çarçafët që t’i afrohej ujit. Dhe hidhej lart e poshtë në jastëk. Bretkosat e duan shumë ujin. Dhe kjo po bënte goxha qejf.

Kur erdhi në vete zonja Qole, bretkosa i kërceu në fytyrë. Askush nuk do të donte ta përjetonte këtë veçanërisht kur je shtrirë në shtrat në orët e natës. Ajo ulëriu përsëri.

“Për një mend, qenka Vrundulla. Do të ta kafshoj hundën.”

Zonja Qole u ngrit vërtik dhe iu zbriti shkallëve fluturimthi dhe gjithë atë natë ndenji në minder. Ndërsa bretkosën e zuri gjumi në jastëkun e saj.

Filed Under: LETERSI Tagged With: Naum Prifti, perkthim

RUSIA KTHEHET NË DREJTIM TË AZISË SË SAJ TË DIKURSHME…

July 15, 2018 by dgreca

Ndersa nostalgjia ritet per lindjen e larget e Genkis Kahn/

HAMBURG, GERMANY JULY 7, 2017: Russia's President Vladimir Putin (L) and US President Donald Trump shake hands during a bilateral meeting on the sidelines of the G20 summit in Hamburg. Mikhail Metzel/TASS (Photo by Mikhail MetzelTASS via Getty Images)
HAMBURG, GERMANY JULY 7, 2017/

Putini harton perandorine e tij./

Perktheu nga Wall Street Journal; Abdyl Ali Koprencka/Nju Jork/

Me 16 Korrik do takohet Presidenti Trump me Vladimir Putin në Helsinki. Ky President humbi zotërimin që nga Mongolia deri në Filand. Dikur nën Perandorija Ruse ndërmjet kufijsh te ndryshëm, duke mos lënë jasht BS që kishte nën pushtim nji te gjashtën e botës. Putini konsideron këtë situatë si humbje e kësaj Perandorije e cila ndodhi diku ne mesnatën e një dite gjatë muajit Dhjetor të vitit 1991. Kjo është konsideruar si humbja më kastatrofike gjeopolitike e shekullit njizet. Kjo situatë deri atëhere kishte bllokuar me miljona njerëz që flisnin Rusisht jashte kufive tashma të tkurrur. Dhimbja fantazmë për madheshtine e zhdukur të Rusisë kolektive akoma po gryen ndërgjegjen e tyre. Në këto ditë qëllimi i të ashtuquajtur i padrejtësisë historike na ripërcakton kuptimin e Rusisë ku me të vërtetë i takon qyteterimi saj. Ne këtë mënyrë duke menduar për të rishikuar si e ka ndjerë vehten vendi në të kaluarën e saj.
Me pak se nje dhjetë vjeçar Rusia me gjithë ndryshimet kulturale politike pretendon me të drejt të plote se i përket pjeses përëndimore te ruzullit. Në nji gazete Gjermane në një pjesë Z. Putin shkruante se Europa përfshihet nga Lisbona deri ne Vladivostok. Kjo shtirje aspiron shkëmbimin e lirë dhe ndan vlera të përbashkëta.
Tashti oreksi Rusisë është ngritur në drejtim te lindjes në nji aleance jo të kollajshme me nji vënd  shumë të fuqishëm por shume mëndje ngushte sikur është Kina. Njikohësisht edhe ne lidhje me vëndet Muslimane si Turqia dhe Irani. Por mund të theksohet më së tepërmi se Rusia në ndjenja e vetme në pafundesi, mund te qëndrojë e vetme dhe mos ketë familjaritet me askërkënd. Kjo eshte motoja e shpikur e Car Aleksandrit III, njiqind vjetë përpara duke u mbështetur vetëm në dy aleatët e saj Ushtrija dhe Marina. Rusia nuk është i vetmi vënd në botë që mbështetet në të kaluarën e lavdishme në Nacionalizem dhe për ta rifituar atë. Kjo imagjinate ja ka ngritur shume oreksin, nga Breksiti Englez te Z. Trump “ Amerika mbi te gjitha” deri te Kina e Xing JU Pingut e trimëruar tashma nga rregullat këtij të fundit që përcakton rregullin nacional ne institucionet e tij duke u bazuar ne bashkëpunim dhe kompromis e duke u ndihmuar në mase te madhe nga SH.B.A. dhe aleatët e tyre, të cilët po luftojnë për ta mbajtur. Koncepti i vërtetë i Perëndimit asht tashma në pikë pyetje. Kjo ide shpërthyese ka ngritur nji situatë dramatike se si e ndjen Moska pozitën e saj në këtë rruzull. Rusia ka rreth dyqind vjete që tenton ti afrohet Perëndimit. Në referencat e saj ka rrugët pozitive dhe negative thotë Fjodor Lukanov Kryetari këshillit për punët e jashtme dhe të mbrojtjes, këshill ky që lajmëron Kremlinin. Sot kjo nuk përkon me realitetin sepse perëndimi është duke u larguar nga pikpamja për të qënë në qëndër e këtij rruzulli tokësor. Këto ndryshime po ndodhin edhe sepse në Rusin e sotme stili i jetes po ndron në pikpamjet dhe drejtim të influencës përëndimore. Ky fenomen evidentohet gjate kampionatit te fundit botëror të futbollit. Tashti vizitoret hasin biçikleta të ndara , vegan kafene hipsters me mjeker që shërbejnë në shumë raste krikllat e birrës.
Akoma e ndjejnë që kanë nji drejtim tjeter dhe të rrethuar nga armiqt megjithatë me këto premisa kane mbajtur shoqërinë Ruse. Invazioni i zotit Putin drejt Ukrainës në vitin 2014 dhe sanksionet ekonomike nga ana e shteteve Përëndimore e shtyne shtetin Rus ne reçesion ekonomik dhe ne një krizë financiare e cila e detyroi këtë të marë nji kthesë me përmasa historike.
Deri ne 2014 Rusia e ndjente vehten si më e preferuara e Perëndimit thotë Dimitri Trenin drejtori Operës te Moskës. Qysh atëhere ka tregues që tregojnë se Rusia është kthyer mbrapa. Elita Ruse me Putinin në krye kanë arritur konluzionin se të tentosh për tu bërë pjestare e Perëndimit  nuk është më resultative dhe njikohësisht e pa frytëshme.
Çfarë po ndodh me Rusinë sotme jo vetëm qe po tradhtohen idete e lirisë të Gorbaçovit dhe te presidentit Jeltsin , shton Z.Trenin, por po shkon drejt shkaterimit frymës Përëndimore qe dominoi Shtetin Rus deri në atë kohë, por po ecën akoma më poshtë në të gjitha drejtimet. Ajo po shkon shekuj mbrapa duke kërkuar ti përshtatet Carit Rusise Pjetrit Madh, i cili jetoi treqind vjet përpara. Për disa Rusë ata shofin akoma më larg kërkojnë kohën e Golden Horde deri në trashëgimnin e Perandorit Mongol Genghis Khan i cili sundoi Muscovin që nga fillimi i shekullit trembedhjet deri nga fundi i shekullit pesëmbëdhjet.
Disa Nacionalist Rusë shkojnë deri aty që shteti Mongolo Turk i drejtuar nga pasardhesit e Ghengis Khan që vazhdonte me djalin e madh te tij si bazen themelore te gjithë perandorise Ruse. Megjithëse ka kaluar kohë shumë e gjatë Horda është duke u rifreskuar perseri nepermjet TV dhe filmave te rinj. Temat e filmave kujtojnë dikur kryeqitetin e Hordes Sara Batu i rrafshuar në shekullin e pesëmbëdhjet. Nji nga filmat e fundit ngre nostalgjin për atë kohë duke treguar pallatet e mëdha të shoqëruara nga Xhamitë ku vizitorët kanë hypur mbi kameliet, praktikojnë gjuetjet me shigjetë dhe bëjnë fotografi me veshje Mongole.
Historianët e sotëm Rusë të shoqëruar nga Kisha Orthodokse e konsideron për nji kohë të gjatë sundimin e Hordes mbi Rusinë si nji kohë barbare që e la këtë vënd të pa zhvilluar duke e krahasuar me perëndimin. Studimi historisë saj është ndaluar nga Kremlini që në vitin 1944. Por revizionistët modernë të frymzuar nga ideologjija Euroaziatiste vuri Rusinë kundër Perëndimit duke e konsideruar shtetin Rus si trashigimtare e Perandorise Mongole. Ata admirojnë centralizmin e pamëshirshëm. Kjo është dëshira e tyre për të pushtuar dhe me aftësinë e tyre për të mbajtur nën kontroll rregullin dhe ligjin nën tolerancën e fesë, e cila lejon Kristianizmin dhe Islamizmin te bashkë egzistojnë.
Në realitet, Shteti mesjetar Rus ka adaptuar shumë nga sistemi admistrativ i periudhës të Golden Horde. Fjalët Ruse si para(dengi), thesar(kazna) dhe doganë(tamozhnia) jane me origjinë Mongolo Turk. Sistemi Mongol postar dhe rjeti transmetimit i Yam(patate e ëmbël) asht shtylla e Perandorisë Ruse. Por mbasi mundën pas ardhësit e Hordës Rusët mbuluan shumë gjurmë të egzistencës të atyre. Dikur Qyteti i Sara Batut ishte më i madh se Parisi dhe Londra. Sot ështe nji fushë gjigande e mbushur me qeramikë të hedhur dhe xhamitë, pallatet të përbëra dikur me tulla po zhgaterohen. Me keto materiale po fortifikojnë(ndërtojnë) Kishat dhe keshtjellen e Astrakanit te shekullit gjashtëmbëdhjet te shtrira gjat Lumit Vollga.
Udhëheqësi kryesor i lëvizjes Euroasiste sot është filosofi Aleksander Dugin. Filozofia e tij kombinon admirimin e Hordës me të djathtën extreme Amerikano Europiane dhe me lëvizjen e neo fashiste. Për më tepër cilson: “Ne Rusët jetojmë nën hijen Genghis Khan. Ai na solli ne jo vetëm nënështrimin e Lindjes por edhe lirinë e pendës Përëndimore.” Ai vazhdon të shkruaj se: “ Rusët përpara Genghis Khan ishin nji periferi e Bizantit dhe Europës. Këta mbas Genghis Khan janë bërthama e Perandorisë Botërore , mbas Romakes, qëndra absolute për betejen gjeopolitikale per të përcaktuar fatin e rruzullit.”
Z Dugin ka nj dalje frekuente në mediat Ruse. Zyrtarët Rusë nuk duan ta përmëndin publikisht por ai ushtron influencë nepër korridoret e fuqise politike.
Këtë e cilson Andrei Kortunov drejtor i Keshillit të Çështjeve Internacionale. Ndër të tjera shton se magjepsja e re në drejtimte Golden Hordë është plotësisht e qartë se ka qëllim politik. “ Kjo është dëshirë për të treguar historinë Ruse por jo për të pércaktuar thjesht Kristianizmin ose Kristian Muslimanizmin kur dihet se ne Rusi jetojnë njizet miljon Muslimanë.” Z. Kortunov vazhdon:” Këtu është nji dëshirë për të shpjeguar se orientimi Përëndomor nuk është e vetmja trajektore por ka altenanativa të ndryshme nga ajo.”
Impulsi për të abandonuar orientimin Përëndimor Rus është theksuar nga Vlladislav Surkov nji nga këshilltarët më të afërm gjatë krizës Ukrainës. “ Rusia harxhoi katërqind vjet me sy nga Linja dhe katërqind vjet nga Perëndimi pa zënë rënjë në asnjërën anë. Gjatë muajit Prill nëpër artikujt akademik Z. Surkov shkruan se qysh tashti e tutje Rusia, nji gjysem race e përjetëshme , do përplaset me vetminë dy tre qind vjeçare gjeopolitike.
Dizilusioni i thelle buron se nga dështimi politik i Rusisë për të ju afruar Perëndimit mbas thyerjes të B.S. Ky dështim tashma është i pranushëm nga Perëndimi por jo nga zyrtarët e Moskovit. “ Perëndimi nuk është sufiçent imagjinativ ose krijues që ne ta përqafojmë në nji moment kur Rusia ka qëllim të kthehet në nji vënd normal.” Cilson Vygaudas Usackas ish mininistri i jashtëm i Lituanisë. Sherbeu deri ne vitin e fundit ambasadori i Moskës në UE. Tashti drejtues ne Institutin e Europës të mendimit. “Si rezultat ne përfundimisht shohim se Rusia po kërkon indetitetin e saj midis Evropës dhe Azisë. Ndërkohë që Rusia është bërë nj forcë agresive shumë e qëndrueshme për të deskretiuar dhe për të minuar burimet Perëndimore demokratike.
Ndërsa forcat e largojnë Rusin nga Perendimi , të cilët e pëshpërisin nën tavolinë. Pika e thyerjes arriti konkretisht me vendimin e Putinit me pushtu Ukrainën( ku shumë politikanë mendojnë që Rusia kryesisht mos të jetë nji vënd i ndarë) dhe aneksimin e Kirmes. Në krizën e Ukrainës të vitit 2014 dhe reaksionit te Perëndimit, Mr. Surkov shkruan:” Stop qëndrimi i Rusisë drejt Perëndimit nji udhëtim me shumë perpjekje të pa frutëshme për tu bërë pjesë e civilizimit Përëndimor.
Sanksionet ekonomike Përëndimore të vendosura që nga viti 2014 paksoi shkembimin tregtar investimin e shumë kompanive, njikohësisht preku intersat e oligarkis e sidomos për të bërë pushime Europiane. Me zgjedhjen e Mr. Trump e deshirën e këtij të fundit për të ngrohur lidhjet me Z. Putin dhimbjet e këtij janë shumë fishuar. Administrata e Z. Trump ka forcuar sanksionet kundrejt kompanive dhe individualëve Rusë. Në kundërshtim me President Barak Obama ku i friksoheshte antagonizmit me Rusinë si nji hap i rezikshëm. Z. Trump i ka dërguar armë vdekje prurëse ushtrisë Ukrainase.
Në realitet dinakëria Ruse kundrejt Perëndimit është ritur ne mënyrë të konsiderushme nepermjet TV duke e konsideruar si mik Z. Trump e duke e quajtur ose thirur herë pas here nash(i joni). Në nji kohë që diskutohen projektet nukleare për të sulmuar qytetet e Amerikës. Propoganda Ruse shpesh i barazon vëndet Perëndimore me Hitlerin e Gjermanisë, premton se do ti mund ato sikur B.S. Gjermaninë ne vitin 1945.
Nuk është plotësisht e qartë se çfare shtrirje ka politika e Kremlinit në propogandën e saj. Objektivi i Putinit është zvogëlimi i fyerjes ndaj Shtetit Rus, ndërkohë që Rusia po ecën drejt oportunizmit dhe drejt civilizimit. “ Nuk mendoj se Putini mendon drejt mithologjis historike “ thotë Mr. Kurtov antar I Keshillit Internacional Rus. “Nuk mendoj se ai dëshëron nji bazë ideologjike për politikën e tij”
Akoma ekspansionismi Rus nuk është e gjitha që pushton ambicjen e tij personale. Perandoria e tij ndertohet(bazohet) si nji pjese e DNA e Rusisë me historine Sovjetike, thotë Alina Polyakova nji eksperte në Institutin e Brooklinit. B.S. i Stalinit po ashtu edhe Rusia e Z. Putin, thekson ajo, lëvizin drejt për të ripushtuar pjesët e humbura të Perandorisë Ruse që ishte shumë e fortë duke arritur me aneksu shtetet Baltike duke mos harruar edhe pushtimin Filandës. Politika e Z.Putinit nuk është e veçuar prej kësaj.” Këtu është nji ndryshim midis Rusisë dhe Perandorive të tjera sikur Perandorive Angleze ose Franceze. Këto dy Perandori e kanë humbur sensin për vazhdimin e pushtimeve të reja, por sensi i humbjes i Rusisë kur nuk ka humbur ose ideja për te qënë viktimë e botës nuk është e shëruar akoma.
Z. Putin nënvizon se janë viktimë përsëri e thyerjes të B.S. Vëndi humbi 23,8% të territorit, 48,5% të popullsisë dhe 41% të ardhurave. Simbas territorit Rusia është ndër vëndet më të mëdhaja por kjo nuk është rjeshtuar në dhjetshen botërore ekonomike. Të ardhurat e saj barazohen me ato të Koresë Jugut ose të provincës Guandongut të Kinës. Klasa politike Ruse shef me nostalgji kohën kur Moska nga frika respektoheshte si nji nga dy kryeqytetet e supërfuqisë botërore.
Sot Rusia nuk ka ideologji ose alternative per ndonji model eksporti ose tregëtije por ka ideollogji ushtarake me deshirë për ta vënë në përdorim si në Siri, Gjeorgji dhe Ukraine.
“Autoriteti dhe pozicioni Putinit asht i qartë: “ Çdo gjë është mbresë lënës nga e kaluara, duke i hedhur sytë nga Perandoria Ruse edhe nga B.S. ne duhet të kthehemi në këto kohë të lavdishme.” Thotë historiani Rus Aleksej Maleshenko antar i organizates jo qeveritare Dialogu Qytetar. “Por çfarë madhështije?” Pyet ai. “Nuk është mendimi i Rusisë Nacionaliste në se njerzimi kanë frikë nga ne. Kjo ideologji asht huligane. Ne nuk imagjinojmë të arthmen tonë që kështu duhet te mbajmë të shtrëmbëruar të kaluarën.
Kështu Rusia ,shton ai, duke rishkruar të kaluarën që i përshtatet nevojave ideologjikale te kohës, tashma është nji nder tradicional. “Çdo gja asht oportune. Kur unë isha student ishte nji penë Tartare Mongole e cila u kthye në penë Mongole, ne vazhdim u kthye Golden Horde penë dhe tashti u kthye ne nji penë që nuk egziston më aspak dhe kjo aspak është nji bashkëveprim midis Lindjes dhe Rusisë.

Marrë nga Wall Street Jurnal date 7 Korrik 2018
Me rastin e takimit Trump Putin.
Perkthyes Abdyl Ali Koprencka
Germantown NY 13 Korrik 2018

Filed Under: Analiza Tagged With: Ali Koprencka, perkthim, Takimi, Trump-Putin

TËRBIM NË LUMIN ZAMBEZI

May 27, 2018 by dgreca

Letersi-Tregim nga Letërsia amerikane nga  J. Xhons. Solli në shqip për Diellin: AGIM XH. DESHNICA/Boston/

1 agim deshnica

– Mirëse erdhët në Zambez! – i përshëndeti Pol Templeri gjashtë turistët, që do të shoqëronte me kanoe e kajak nëpër lumin e madh afrikan. Teksa lundrat bënin përpara drejt Ujëvarës së zhurmshme Viktoria, grupi shpresonte të shihte nga afër elefantët, krokodilët dhe hipopotamët. Qe një ditë e bukur marsi me qiell të kaltër. Puhiza e freskët e erës frynte lehtë e lehtë. Në vozitje e sipër, drejtuesi 27 -vjeçar i lundrave Templer, i argëtonte udhëtarët me ndodhi gazmore, por edhe tronditëse nëpër lumenj, dhe më në fund shtonte këshilla e njoftime.

– Zambezin zakonisht e quajnë “Rrjedha mbretërore”. Puna jonë është të vozisim, kurse ju të rrini ndenjur e të pushoni rehat.

Ndërsa vendoste revolverin e fishekët në brez, ai u foli shkurt edhe për rreziqet e mundshme gjatë lundrimit:

– Lumi është plot me krokodilë, ndaj mos e zgjatni dorën në ujë! Krokodili ngjan si peshk, ose si lulja e kroksit, që janë dy nga ushqimet e tij më të kërkuara. Rreziku tjetër vjen nga hipopotami! Ai, kryesisht, jeton në brigjet e lumenjve, zona që ne i njohim mirë dhe mund t’i mënjanojmë, por nganjëherë atij i kërcet damari i lig, dhe papritur sulet dhe përplaset me lundrën.

Tek fliste, Templeri buzëqeshte me turistët, që dihasnin me dridhmë nga ato rrëfime të frikshme.

– Përplasja mund t’ju vërvisë drejt e në ujë! Dëgjoni ç’ju them? Nëse ndodh kështu, mos u rrëmbeni nga paniku dhe mos e humbni toruan nëpër valë! Hipopotamit mund t’i shmangesh më lehtë se kreokodilit!

Në ekuipazh, përveç tij, bënin pjesë MakNamara, 31 vjeç, që shoqëronte grupin në Kajak. Ben Sinbadi, 24 vjeç, vozitësi i kanoes së dytë dhe Evans Namasango, vozitës në kanoen e tretë, një tip gazmor, 22 – vjeçar, i cili pak kohë më parë kishte dhënë provimet për ndihmësudhërrëfyes. Templeri qysh në fillim ia çmoi vetitë e mira dhe punën, ndaj kujdesej për të, thuajse, çdo ditë.

Ai i ndau turistët dy nga dy. Në lundrën e vet mbajti Johem Shtahmanin me bashkëshorten Gundi nga rrethinat e Bremenit të Gjermanisë. Në kanoen e Sinbadit la Muriel Fisherin me të fejuarën, Pierre Langarde. Ndërsa Natali Grasota dhe Mark Skorupka, lundruan me Namasangon. Katër nga turistët ishin punonjës të kompanisë Air France.

*     *     *

Templerit i qeshën sytë, kur flotilja e vogël hyri në rrjedhën e shtruar të Zambezit. Ai qe rritur në savane e, sidomos, në bazat e largëta ushtarake. I ati kishte shërbyer me gradën e kapitenit në ishkoloninë Britanike në Rodezinë e jugut, e njohur tashmë me emrin Zimbabve.

Me ato shpatulla të fuqishme prej notari a mbrojtësi të regbisë, Templeri ishte i pajisur me dhuntitë e një atleti të shkathët. Në kohën kur punonte në Izrael, iu shkrep të kalonte me traktor përmes një fushe të minuar në Jordani, për të blerë birrë. Por, kjo shaka i kushtoi shtrenjtë, e dëbuan nga Izreli.

I kthyer në Zimbabve, tek pushonte me shokët e vet në breg të liqenit Kariba, atypari kaluan disa lundra ekspedite. “Kjo është udha, që duhet të ndjek!” – tha ai me vete.

Me vullnet e vendosmëri për tre muaj, kreu me sukses kursin njëvjeçar për drejtësi, qitje dhe histori natyre. Pas provimeve të vështira, mori dëshminë e udhërrëfyesit për në lumenj.

Mbi tetëmbëdhjetë muaj ai punoi si mbikqyrës në lundrimet e largëta me kanoe, duke udhëhequr turistët në afërsi të zonave me kafshë të egra. Ndërkohë, kujdesej edhe për jetën e tyre. Njëherë i ktheu mbrapsht disa vizitorë japonezë, që po shkonin si pa të keq drejt luanëve, duke shkrepur aparatet fotografikë. Në ato vise gjallon edhe hipopotami, një nga kafshët më të rrezikshme të Afrikës. Dy dhëmbët e poshtëm të hipopotamit mashkull, mbi njëzet centimetra të gjatë, shtrihen jashtë, si shufrat e pirunit të ngarkim-shkarkimit, ndërsa dy dhëmbët e qenit ulen nga lart – poshtë në nofull, përkundrejt dy të tjerëve, që çohen përpjetë si thikat e makinës grirëse të ushqimeve.

Shpesh herë hipopotami përplaset me kanoet dhe i hedh në lumë udhëtarët. Para dy vitesh nga kafshimi i tij një udhërrëfyes humbi njërën këmbë. Gjashtë muaj më parë nga përplasja në fundin e kanoes, Templeri dhe dy udhëtarët fluturuan në lumë. Po i njëjti hipopotam, iu qep lundrave të tjera e i goditi.

Nga lundërtarët, që vinin përkundrejt, merrte njoftime për zona të rrezikshme, të cilave duhej t’u rrinte larg. Ndërsa tani Templeri me flotiljen po kalonte përmes ishujve shkëmborë të një zone të re, të panjohur ndonjëherë. Në kohën, kur kanoeja e Templerit po rrëshqiste ngadalë në rrjedhën e lumit, në largësi nga bregu sa gjatësia e lopatës, tridhjetë metra më tej u duk kopeja e hipopotamëve. Mbi lëkurën e errët një lëng i kuqëremtë që i mbron nga rrezet e diellit, jep përshtypjen, sikur kafshëve u kullojnë shtatë palë djersë.

Me zë të ulët Templeri shpjegoi se hipopotami nga toka në shpatulla është mbi një metër e gjysmë i lartë, kurse nga noçka në bisht, mbi katër metër i gjatë. “Aq sa BMV-ja ime!”, – mendoi Shtahmani.

– Nisemi! – tha Templeri dhe voziti më tutje. Tek po kalonte një hipopotam femër, që prehej mbi ujë me dymbëdhjetë viça pas, dielli po varej pas majave të drurëve.

Templeri tha se pas dyzet minutash, tërë grupi, duhej të zbriste menjëherë në breg, prej nga turistët do të ktheheshin mbrapsht, me kamion për në hotele.

Fundi i kajakut të MakNamarës takoi buzën e shkëmbit, ku një prej rrjedhave të lumit derdhej te një pellg i gjerë afro gjashtëdhjetë metra. Sinbadi me Templerin vozisnin në rrjedhë tjetër, të ndjekur nga Namasango. Templeri u jepte zemër e i udhëzonte t’u shmangeshin hipopotamëve të fshehur nën ujë. Papritur, u dëgjua diçka e ngjashme me bubullimën. Bam! Një hipopotam mashkull u përplas me kanoen e Namasangos. Pupa e saj u ngrit në ajër, thuajse një metër lart, ndërsa drejtuesi u rrotullua e u flak jashtë. Templeri ktheu kokën dhe e pa pjesën e pasme të kanoes mbi shpatullat e hipopotamit të tërbuar, që hapi gojën e llahtarshme dhe u zhyt befas nën ujë. Teksa udhëtarët, Grasota e Skorupka, po bënin çmos të nivelonin kanoen, Namasango, duke gulçuar, mezi po mbushej me frymë.

Templeri voziti mbrapsht drejt tij.

– Prit! – bërtiti ai.

Të mbetur pa rema, Grasota e Skorupka, punonin çmendurisht, duke rrahur me duar ujin, për ta larguar kanoen nga zona e hipopotamit. Në atë kohë Sinbadi i dha kanoes drejt ujërave të cekta. Disa metra më tej, udhëtarët e tij, Fisher dhe Langarde, u hodhën mbi sipërfaqen e një toke shkëmbore.

Ndërkaq, Namasango u kap me duar në njërin krah te kanoeja e Templerit. Ky vuri re se ajo po anohej e mund të përmbysej.

– Shko prapa! – i tha dhe voziti dalëngadalë afër tij.

“Hipopotami nuk kthehet më këtu!”, – tha me vete. Shtahmani u përkul në krahun e djathtë, për të ruajtur ekuilibrin e kanoes, ndërsa Templeri në të majtë, i nderur jashtë, i zgjati dorën Namasangos për ta rrokur. Në çastin kur gishtat e tyre ishin fare afër, papritur hipopotami me gojën hapur, brofi mbi ujë ndërmjet tyre si kamionçinë me motor pa kapak. Stërkala uji dhe ulërima si krisma topi shpërthyen nga gryka e frikshme ngjyrë rozë e portokalli e bishës. Për një hop ajo ia përfshiu me gojë duart Templerit dhe e tërhoqi pas vetes. Me dhëmbët mizorë e kafshoi në sup, në bel e në shpinë, pastaj u zhduk sërish nën ujë. Aq shpejt ndodhi ajo përplasje e beftë, saqë kanoeja për disa çaste qëndroi drejt, para se të humbiste drejtpeshimin, të binte ngadalë, dhe Shtahmanin ta hidhte në lumë.

Hipopotami, duke e tërhequr Templerin me peshë nëntëdhjetë kile, tre pashë nën ujë, nisi të luante me të, si macja me miun. Me fytyrën përmbys në gojën e hipopotamit, ai s’po merrte vesh se në ç’vend ndodhej. “Ku jam këtu!?” – habitej Templeri. Pas pak, gjoksi i tij u çlirua nga shtrëngimi. Sapo hipopotami hapi nofullat, Templerit iu lirua njëri krah dhe lëvizi përqark. Duke i dhënë trupit mbrapsht, u përpoq të shkëputej dhe të mbahej diku. Zgjati gishtat dhe kapi bishtin e ashpër e të fortë të hipopotamit. U pushtua nga njëfarë shprese. Iu bë sikur po e shihte veten si në film. Kur iu lirua edhe krahu tjetër, iu shtuan shpresat për shpëtim. Hipopotami, që e kishte gërvishtur me dhëmbë në faqe dhe në zverk, papritur e lëshoi. Në çast Templeri u sul përpjetë dritës dhe doli në sipërfaqen e lumit. Të parën gjë që vuri re, ishte gjendja e Namasangos, i cili duke gulçuar, mbahej me vështirësi mbi ujë.

– Noto, Evans! – i thirri. – Hë, edhe pak, se ja, arritëm!

Por ai, me sa shihej, e kishte humbur gjykimin, ndaj Templeri e tërhoqi prej jake drejt bregut. Befas ndjeu të therura në këmbë nga një peshë e rëndë. “Mos u kthye hipopotami prapë?” – tha me vete në çast. Dhe ndjeu se ai kësaj here ishte tërbuar. E mbërtheu me dhëmbët e mprehtë nga poshtë. Templeri hoqi dorën nga jaka e Namasangos, me shpresë se ai do të dilte vetë në breg. Në ato çaste i ra ndër mend se hipopotamët mbajnë frymë nën ujë gjashtë minuta, kurse njeriu tre ose katër. Në kulmin e dëshpërimit, e grushtoi dhe ia tërhoqi bishtin. Këmbët iu liruan, por njëra dorë i ngeci në gojën e hipopotamit. Megjithatë, nuk u ndal. Mblodhi tërë fuqitë dhe e goditi me shqelma ku mundi, në kokë, në sy, nën bark e në vithe. Ndërkohë, shfrynte: “Hiqmu qafe, shtazë e mallkuar!” Befas iu shkëput, e kur MakNamara e pa mbi ujë, e ngau kajakun drejt tij.

– Noto në krahun tim! – i thirri.

Por hipopotami mbërriti i pari dhe u preu udhën. Me nofullat e llahtarshme e mbërtheu Templerin dhe e mbajti përgjysmë mbi ujë, kokën e shpatullat në një anë, këmbët në anën tjetër. Krahu i majtë i Templerit mori të çara si me gërshërë nga dy dhëmbët e mprehtë të hipopotamit, teksa dy të tjerët e shpuan në gjoks. Sakaq ndjeu dhimbje të forta në brinjë. Në furi e sipër bisha e vërviste sipër ujit sa andej – këtej. Herë e zhyste dhe herë e nxirrte jashtë. Templeri vërtitej djathtas e majtas, poshtë e lart. Me dorën e lirë u përpoq të kapte revolverin, por më kot! Ai i kishte humbur. S’merrte dot frymë. Mendja po i turbullohej. “Nuk mundem më!” – pëshpëriti si në jerm. Megjithatë, vazhdoi të luftonte, duke e grushtuar lëkurën e fortë të shtazës.

Befas hipopotami u dorëzua para atij njeriu të paepur. E shtyu nën ujë dhe u largua duke shfryrë. Templeri brofi lart për në kajakun e MakNamarës.

– Më nxirr këtej! – i foli me gjysmë zëri dhe u kap në litarin e kajakut.

Sapo hynë në ujërat e cekta, e para gjë që i shkoi ndër mend Templerit, ishte shpëtimi njerëzve.

– Duhet t’i nxjerrim të gjithë në breg! – tha me pak zë. – Ku është Evansi?

Fisheri dhe Langarderi e kishin parë në rrjedhën e poshtme të lumit, teksa lëvizi duart mbi kokë dhe pastaj u zhduk në thellësi.

Templerin e mposhtën dhimbjet.

– Ah, ç’e papritur e tmerrshme! S’gjej fjalë ta tregoj! – tha duke rënkuar dhe u kërrus mbi ujë.

MakNamara pa tmerrin nën veshjen e shqyer të Templerit. Krahu i djathtë i qe ndarë në dy pjesë. Nga gjoksi, shpina e pulpa e këmbës së majtë i rridhte gjak. Përmes një vrime i dukej cipa e mushkërive.

Çanta e ndihmës së shpejtë dhe radiomarrësja ishin zhdukur në lumë, kur kanoeja u përmbys pas mësymjes së hipopotamit. Pra, jeta e Templerit ishte në rrezik. MakNamara grisi menjëherë qesen e ushqimeve dhe sajoi disa rripa. Me to ia mbuloi vrimën në kraharor dhe ia lidhi plagët nga rridhte gjak. Në atë gjendje MakNamara dhe Sinbadi e mbartën me kajak. Për gjashtë minuta dolën në breg. Në qytezën më të afërt nuk gjetën asnjë kirurg. Së andejmi, me një furgon të ndihmës së shpejtë, brenda tri orësh, në mes të natës, mbërritën në Balauej. Kirurgu ortoped Bekitheba Nkabe, rreth të dyzetave, i njoftuar qysh më parë, priste në spital. Përveç mjekimeve në kokë, në gjoks e në shpinë, doktor Nkabe ia preu krahun e djathtë. Operacioni zgjati shtatë orë.

Pas dy ditë kërkimesh, trupin e Evans Namasangos e gjetën në fund të ujërave.

Deri më sot, në tërë lumin e madh Zambezi, askush s’është përballur me aq guxim e vendosmëri me hipopotamin e tërbuar, si Pol Templeri. Pas dorëheqjes nga puna e udhërrëfyesit, ai i la lundrat e lumenjtë dhe u kthye në Savane. Atje shërbeu në ekspeditat, që përshkonin Zimbaven, Namibinë e Bostvanën.

Sado që u përpoqën gjahtarët profesionistë ta bindnin administratën e Parkut kombëtar dhe të kafshëve të egra, që ta vrisnin hipopotamin e tërbuar, nuk ia arritën. Ai ndodhet ende atje, në lumë, dhe pret të tjera viktima!

 

 

Filed Under: LETERSI Tagged With: Agim Xh Deshnica, J. Xhons, perkthim, TËRBIM NË LUMIN ZAMBEZI

Faslli Haliti sjell Svetlov në Sofrën e Diellit

August 15, 2017 by dgreca

1-faslli-haliti-2

PERKTHEU:FASLLI HALITI/

GR

MIKHAIL ARKADYEVICH  SVETLOV  1903-1964/

   Svetlov ka lindur në një familje të varfër hebre’. Ka botuar që në vitin1917. Dy vjet më vonë, Svetlov botoi pëmbledhjen e tij të parë me poezi, “Binarët”. Tema kryesore e veprave të tij në 1920 ishte Lufta Civile ruse. Ndoshta poezia më e njohur e shkruar nga Svetlov, është “Grenada”, botuar në vitin 1926.

Granada është një qytet spanjoll, kryeqyteti i provincës së Andaluzisë. Ajo është shumë afër maleve të Sierra Nevadës, të vendosura në bashkimin e dy lumenjve: Darro, një kontribues i Genilit, dhe Genilit vetë.

GR2

GRANADA MAJÁ

  (Granada ime)

Marshojmë dhe ecim,

Luftëtar’ me nam,

Këngën Jabločkaja
valvitim nër dhëmbë.

Ah, këtë këngë

E ruan, o stepë,

Vetë malakita  

E barit të blertë.

Po një këngë tjetër

Të një toke zjarr

Dikush  na e solli    

Me vete mbi kalë.

Këndon ai dhe sheh

Këtu, atje, gjithҫka:

«Granada, Granada,

Granada majà!

Këtë këngë djali

Bukur e këndon…

Po vuajtjet iberike

I njeh, i kujton?

 

Hej Aleksandrovsk,

Kharkov më tregoni:

Në gjuhën spanjolle

Ka kohë që këndoni?

 

Ah Ukrainë më thuaj,

Mbi grurin e verdhë

Poeti Shevҫenko

Shtrihet si njëherë?

 

Pse këndon o mik

Për  qytetin, pra:

«Granada, Granada,

Granada majà?»

 

Heziton  djaloshi

Pastaj flet ngadalë:

– Granadën-tregon-

Në libër e kam parë.

 

Granada në Spanjë

Që herët ndërtuar –

Ka emër  të bukur

Emër të nderuar!      

 

Shtëpinë e lashë  

Që unë të luftoj

Tokat  vëllezëve

Bujq t’u dhuroj .

 

Do shkoj tek të mitë,

Në dashtë  Zotit là !

«Granada, Granada,

Granada majà!»                          

Vraponim, pra, ne

Të mësonim dyfish

Gjuhë krismash, –

Betejash  sigurisht.

 

Dielli lindte

Edhe perëndonte,

Edhe pse i lodhur

Kali vraponte,

 

Këngës Jabločko

Me harqe- rënkuese

I binin të gjithë

Violat vajtuese…

 

Po kënga ҫ’u bë,
Mbaroi tashmë:

«Granada, Granada,

Granada majà!»   

    Goditur në gjoks

U shemb, mbi tokë

Shoku yn’ i shtrnjtë

Shalën e la bosh.    

Dhe trupin i puthi

Me buzë drite hëna,

Ndaj nga buzët doli;

Vetëm fjala «Grana…»

 

Në tokë të largët,

Ku  djali rri tani

Me vete ka marrë

Këngëzën e tij.

 

Që aherë këngën

S’e dëgjon kush më:

«Granada, Granada,

Granada majà!».

Trimin  e vrarë

S’e pa reparti dot

Po kënga Jabločko

E e këndon të plotë.

 

Vetëm nga qielli,

Në agun-kadifè,

Një  rezë e vogël

Derdh lotët rrëke…

Por këngë të reja

Ngre sot jeta mëmë…

Djema,  s’ia vlen,

Ta qani një këngë.

 

Nuk ia vlen, s’ia vlen,

S’do t’ia vlejë më, pra …

Granada, Granada,

Granada maja!

(1926)

***

Një ditë poeti Semyon Kirsanov lexoi poezinë Granada. Ai e pëlqeui shumë, shkoi menjëherë te Majakovski dhe i dha tekstin e poezisë Granada. Disa ditë më vonë u zhvillua një mbrëmje nga Majakovski në Muzeun e Politeknikut. Dhoma ishte e mbushur plot e përplot. “Unë qëndroja në këmbë – do të tregonte – në vitin 1957 Svetlovi – isha i lodhur dhe shkova në shtëpi, pa pritur fundin e mbrëmjes. Një fqinj im i cili qëndroi deri në fund të mbrëmjes më tha: – Pse ike pa mbaruar mbrëmja? Majakovski recitoi përmendësh poezinë tënde Granada!

Më vonë ai e lexoi atë në shumë qytete. U bëmë miq. Një ditë Majakovski më tha me buzëqeshje: – Svetlov! Çfarëdo që shkruaj unë tani, nuk ka rëndësi, të gjithë më quanjnë “Re në pantallona”. Kam frikë se e njëjtë gjë do të ndodhë edhe me “Granadan” tuaj.

    Ishin fjalë profetike. Secili nga të njohurit e mi të rinj, menjëherë më thotë: – Ah po, Svetlov! Granada! Nga njëra anë ndiej kënaqësi, por nga ana tjetër është për të ardhur keq që pas 40 viteve të veprimtarisë sime letrare, unë identifikohem si autor i një poezie të vetme

 

Përktheu: Faslli Haliti

Filed Under: LETERSI, Sofra Poetike Tagged With: Faslli Haliti, MIKHAIL ARKADYEVICH SVETLOV, perkthim

  • 1
  • 2
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NË VEND TË NJË KARTOLINE, SOT NË DITËLINDJEN E TIJ
  • ASOCIACIONI I PROPOZUAR E SHNDËRRON KOSOVËN NË FUÇI BARUTI 
  • GJASHTË KUSHTET E KRYEMINISTRIT KURTI JANË TË ARSYESHME
  • VACE ZELA ( 7 prill 1939 – 6 SHKURT 2014)
  • NJË BIBLIOTEKË PËR QYTETIN E ALFABETIT SHQIP
  • Hapja e shkollave të para shqipe në vitet 1941 – 1944, ngjarje e rëndësishme, kyçe në historinë e Kosovës
  • Ekspozita “Gjergj Kastrioti Skënderbeu-kalorësi i lirisë së shqiptarëve”
  • TECHNOLOGY REVIEW (1981) / ÇFARË ËSHTË NJË FOTOGRAFI? — PËRGJIGJJA E FOTOGRAFIT SHQIPTAR ME FAMË BOTËRORE GJON MILI DHE NJË KOMENT PËR LIBRIN E TIJ “FOTOGRAFI DHE KUJTIME”
  • Rreth rëndësisë së përkthimit në gjuhën angleze të librit “Koja në rrjedhën e kohëve” të autorit Fran Gjeloshaj
  • Kryeministri Kurti priti në takim ambasadorët e akredituar në Kosovë
  • THE SIX CONDITIONS OF PRIME MINISTER KURTI ARE REASONABLE
  • Momenti që drejtësia në Shqipëri që të tregojë se sa është e pavarur
  • MISIONI I VATRAVE SHQIPTARE NË SHBA. NË VEND TË NJË URIMI…
  • Pentagoni godet dhe rrëzon balonën ‘spiune’ kineze. Po tani ?
  • Tërmeti në Turqi, Vatra shpreh solidaritet dhe lutet për viktimat e të plagosurit

Kategoritë

Arkiv

Tags

alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Hazir Mehmeti Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT