Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

NËSE NJË DITË…SUELA KATANJA

by

Shkruan:Shaban Cakolli/

Një dijetarë i yni pati thënë”Mërgimi  nuk është sëmundje,por as me u shëruar nuk shërohet kurrë”!Më vonë u bëra vet pjesë e mërgimit,me shëndet isha mirë,po diku thell në thellësinë e shpirtit ndjej një dhimbje,dhimbje që nuk pushon,që nuk ka diagnozë,nuk ka barë shërues.Shqiptarët kanë mërguar me shekuj,madje është folur shumë për mërgimin,për shkaqet dhe pasojat,po ka të flitej edhe shumë. Ndonjëherë njeriu mendon se brenda  një periudhe ka folur e shkruar  krejt çka do të duhej të thotë për mërgimin! Faktikisht kjo është si ndërrimi i natës me agimin.Brenda natës  ëndërron,madje ëndërron një mall për kinemanë e qytetit,për  një kafe me miqët,për lojërat me  fëmijët e fshatit,dhe këto ëndërra nuk mund të i përshkruash me shumë vargje e rreshta,përmbledhje poetike e romane,por ske mbaruar asgjë,ende pa përshkruar ëndërren e parë,lindë tjetra!!!Fundja deri dhjetëra  vite  më parë ne shqiptarët edhe  në vendin tonë kishim mërgimin në mes.Ne shqiptarët nga  Kosova,nuk guxonim as të flisnim,as të njihnim, shkrimtarin,poetin,artistin  nga Shqipëria,nuk guxonim të zinim në gojë  emrin Shqipëri nga se ndëshkoheshim.Emri i  Kadaresë dhe Agollit kishin marrë dheun si shkrimtarë me nam,po ndoshta aty këtu në Kosovë kishte dëpërtuar ndonjë libër i tyre,të e siguronim ne,duhej udhëtuar dhjetëra kilometra këmbë,natën e errët,të e siguronim librin tinëzisht,ndryshe po u zbulua se lexonim literaturë nga Shqipëria nuk kalonim pa u ndëshkuar.Kësaj i thonin të vjetrit “gjallë për së vdekuri”,edhe kurbeti është gjallë për së vdekuri.por ka një gjë më të mirë se komunizmi! Përse?Sepse në këto kohë ne mund të kemi miq nga  Shqipëria mund të kemi literaturë e muzikë nga shteti ëmë,madje po patëm mundësi mund të miqësohemi,mund të shkëmbejmë përvoja në letërsi e kulturë,mund të pijmë e darkojmë bashkarisht,po na premtoj koha.

Në banesën time kam një bibliotekë të pasur,me krijimtari të gjithë shqiptarëve krijues nga gjitha trojet shqiptare.Duhet falemnderuar të gjithë krijuesit, unë asnjëren nga këto libra nuk i bleva, mi dërguan dhuratë miqët duke paguar edhe shpenzime postale. Kështu unë bëra shumë miq e shumë libra,këte e çmoj si pasurinë time më të shtrenjët.Asgjë më shumë se krijimtaria nuk të lidhë me miqët,ajo është urë miqësie. Kam shumë miq të cilët nuk i kam pa,nuk i njoh,por aq thell na ka miqësuar libri,sa  që ndajmë rrespekt të madh me njëri-tjetrin,komunikojmë me shkrime,ia kemi lexuar botëkuptimet shpirtërore njëri-tjetrit,sa  nesër po të takohemi e njohim njëri-tjetrin,sikur të ishim rritur së bashku.E tillë është edhe mikja ime e çmuar Suela  Eqeremi Katanja,e kam mike të çmuar edhe pse nuk jemi pa ndonjëherë.

Fillimisht kur ka nisur të shkruaj,ka komunikuar me mua,madje shkëmbenim mendime rreth shkrimeve,nëse ndonjë varg duhet të  ndërtohet,korigjohet,apo hiqet.Suela mori hapat e saj në  krijimtari dhe tani është  një poete që premton,e cila me ëndje lexohet,poezitë e saj janë vlera,bartin  mesazhe të forta,janë vargje poetike të brumosura mirë poetikisht,janë poezi të një prushi të madh poetik.

Suela prej kohësh është moderatore në Radio Mitrovica.se,ajo moderon aq bukur,moderon në fushën e kulturës,ka një zë të bukur radiofonik,talent aktrimi,sa e sa herë kam dhënë intervista në atë radio,

nën udhëheqëjen e saj,sa e sa herë ka deklamuar poezitë e mia me zërin e saj artistik,kështu miqësia dhe rrespekti na  u është shtuar përherë e më shumë.

Tani të njohim pak lexuesin me jetën dhe veprën e poetes  Suela Katanja: Poetja Suela Eqerem Katanja

Suela Eqerem Katanja e lindur në qytetin e Shkodrës me 5-5-1976 , lindur dhe rritur në Shkodër deri në moshën 31 vjecare, ku me 10 shtator është larguar nga vendlindja për në Itali, ku jeton me familjen. Fillimet e saj të poezisë kanë filluar nga shtatori i vitit 1999 dhe në vazhdim në ditët e sotme. Në shtator 2010 doli në qarkullim libri i saj i parë me titull “Largë mërgimi na ka tretur” ku në to gjinden poezi të ndryshme të jetës sociale dhe të emigranteve. Ndër to ka të përfshirë poezi edhe vetveten e saj si emigrante larg qytetit të saj të Shkodrës. Suela e konsideron Shkodrën dhe bukurinë shqiptare si kulturën më të bukur në botë. Aty, pranë Brunës dhe Drinit, pranë Kalasë së Rozafës u ndërthur historia e betejave të Shkodrës, nëpërmjet këngëve të perlës së muzikës shkodrane.Suela Eqerem Katanja…

Poetja Shkodrane Suela Eqerem Katanja ,vjen per lexuesin me librin e saj te dyte me titull ‘Nese Nje Dite ‘, pas librit te pare qe percolli tek lexuesi me titull “ larg mergimi na ka tretur “ 2010 nga shtepia botuese “ADA” .

Suela jeton ne Itali dhe vazhdon te shkruaje poezine me plot pasion dhe nostalgji ,Suela ka botuar dhe ne gazeta e revista “Oroskopi “ ne Vlore , ”Drita e dijes ”reviste ne Shkoder ,”Bota shqiptare “ ne itali , “Dukagjini “ ne Shkoder , “ Intervista “ ne Tirane ,perveç botimeve Suela Eqerem Katanja eshte, ANETARE E LIDHJES NDERKOMBETARE TE POETEVE ,SHKRIMTAREVE DHE ARTISTEVE “PEGASI” ALBANIA. Suela eshte eshte dhe nje nga poetet ,pjese e librit me poezi gegnisht ne vellimin e pare < Poezia- arti i fjales shkodrane .Suela eshte dhe tekstshkruese e disa kengeve .

Eh,mërgimi,  askush nga  përvoja e dhimbjes nuk ka bërëkaq letërsi, nuk ka ndezur aq ëndrra dhe nuk ka bërë pluhur e hi aq vegime shkrimtarësh, sa mërgimi.Kur njeriu është jashtë atdheut,atëherë ai më mire e kupton peshën e atdheut,mallin dhe dashurinë për te.Tani  i mërguari jeton me dhimbjen në çdo hap,në rrugët e huaja,në punë,në banesën apo strehimoren e huaj,me mallin e vendlindjes,ku të merr malli për diellin tënd,fushat,brigjet,krojet,miqët, ku përmallohesh edhe për therrën e endlindjes..Vetëm në mërgim më tepër se çdokund shpirti mund ta ngjallë e ta përtrijë kujtesën,madje bota shpirtërore mbushet dhimbje të cilat nuk ke durim pa i shprehur  mes vargut,apo rreshtit.Botën e vet shpirtërore, poetja Suela e ka shprehur mes vargjeve,sidomos tani në librin e saj të dytë”Nëse një ditë”,titull ky që për mërgimtarin është tejet domethënës.Libri është dhënë me një gjuhë të çiltër,me mesazhe të fuqishme,edhe pse në te nuk  mund të i shmangemi asnjëherë himbjes,dashurisë,ëndrrës,kujtimeve,por të gjitha janë përshkruar me vlera të mirëfillta.”Nëse një ditë”,mund të quhet libri Atdhe,ndryshe nuk ke si të i thuash,aty  gjenë mallin dhe dashurinë për Atdheun,bukuritë e tij,mallin e skalitur në vargje,në çdo varg malli bënë sheti në pragjet e atdheut,bisedon me  prindërit,vëllezërit,miqët,kështu është puna e poetëve,Poetët, këta njerëz të ëndrrave të mëdha e të mundësive të vogla për të ndryshuar çfarëdo qoftë në këtë botë tejet kundërthënëse.

Vargjet e saja me fuqi magjike, piknisin me mallin për  Shkodrën,mallkimin mbi kurbetin,ditelindjen n ë mërgim…..Eh,po të jesh poet është fat,dhunti,po nuk është edhe e lehtë nga seShkrimtari ndan fatin e tij me fatin e kombit.

Prandaj të jesh shkrimtar është detyrë e vështirë,aq më e vështirë kur krijon nga mërgimi.Të jesh shkrimtar apo poet fillimisht duhesh të besosh në art,të besosh në ate që shkruan,të mos ndalosh ,të lexosh shume.

Për një shkrimtar është me rëndësi të mos ndalojë. Të krijojë, të mos lejojë ta braktis muza e frymëzimit.  E tillë është poetja Suela,andaj rrugëtimi i saj poetik na bënë optimist.

Krijuesja  Suela Katanja,vargun e saj e ka begatuar me metafora dhe figura të tjera stilistike që  edhe më shumë e begatojnë këtë varg dhe i japin një natyrshmëri të thellë poetike, nëpërmjet të cilave vargut

të kësaj krijueseje edhe më shumë i japin shpirt dritësie dhe jetë. Nëse i bëjmë një analizë kapitujve poetik të poetës  Suela,duke ndriçuar simbolet dhe figurat në vargjet e saj,ajo kalon nëpër të kaluarën tone historike,shoqërohet me mallin e atdheut dhe vendlindjes dhe thelbi  poetik del poetiko-jetësor-historik,që kjo nuk ndodhë vetëm te  Suela,por është temë e trajtuar poetike thuaj te çdo poet i mërgimit.

Sido që të jetë, Suela në botën letrare ka sjellë një varg të bukur poetik duke përçuar vlera të mirëfillta ideoartistike  dhe mesazhe shumë të qëndrueshme që do t’i qëndrojnë kohërave. Kjo na ngrohë  në fushën letrare dhe  Sueles i urojmë rrugëtim të mbarë  në fushën e më tejme të poezisë dhe librave

NË VALËT E UNIVERSIT

by

Shkruan:Shaban Cakolli/

Shkrimtari ynë i ri Avni Bellaina,mund të themi se shquhet ndër mendimtarët e rrallë të kësaj fryme, frymë e rrallë e të shkruarit të mendimeve ndryshe nga romansierët dhe poetët,ky sjell frymën e mendimit pozitiv,apo më mirë të themi frymën e ngritjes shpirtërore.Jeta e njeriut është e mbushur me shumë të

“Mendimi pozitiv”, është pjesë e shkencës – konkretisht i takon sferës së psikologjisë, është alternativ – pjesë e parapsikologjisë, apo shkrirje e këtyre te dyjave bashkë duke nxjerr në sipërfaqe një prodhim të ri, një fuqi ekzistuese në qenien njeri, por të pa shfrytëzuar sa duhet, ose fare pak, gjer më tani?

Edhe në librat e  më parshme të shkruara  më herët,”Harmonia e shpirtit” dhe”Në Valët e Universit 1″ sidomos tek ato me tregime dhe anekdota, shprehet kjo frymë në formë porosish, shprehen këto vlera jashtëzakonisht të fuqishme e madhështore të mendimit pozitiv. A do të thotë kjo, se gjeniu ynë popullorë e ka njohur këtë dhunti inspirative shumë kohë para se ajo të proklamohet si zbulim epokal  tek ne  vështirë flitej më parë,thuajse me këtë formë mendimi nisi Daut Demaku,por qysh moti ka qenë i njohur ky thellim i njohurive mentale të Lindjes dhe të arriturave shkencore Perëndimore arrira,gëzime,po edhe me vuajtëje dhe trishtime,si shkak qenësor bie dëshprimi.Avni Bellaina në mërgatën tonë veprimtarinë e vet e ka nisur me studimin e mendimit pozitiv,ku është shkolluar  në shumë seminare  Evropiane,për thellimin e njohurive të studimit të mendimit pozitiv.Pos librave të tij të më parshme”Harmonia e  Shpirtit”,”Në  Valët e Universit”,libra këto të cilat janë mirëpritur e promovuar në LSHAKSH në Gjermani,anetar i të cilës është Avni Bellaina,libri më i ri”NË VALËT E UNIVERSIT (II)”,ka depërtuar shumë më gjërë në duart e lexuesëve dhe studiuesëve të  kësaj forme mendimi,duke iu shpërnda lexuesit kosovarë dhe Europian.Avni Bellaina,kësaj radhe pati rastin një numër të madh të librit të vet të e shpërndajë në Panairin e Librit në Kosovë,si dhe të e promovoj librin e vet para asociacioneve të Lidhjes së Shkrimtarëve Europian,i cili muajin qershor u mbajt në Prishtinë.Avniu pati rastin  gjatë pushimeve verore të promovoj librin e tij në Artanë e  Vushtrri.Një shtytëje të fortë këtij promovimi ia ka dhënë edhe referuesja e talentuar  Mirsade Krasniqi,e cila duke folur gjërë e gjatë për librin,ka bërë që lexuesit të e mirëpritin këtë  libër,i cili tani me padurim po pritet nga lexuesit tanë mërgimtarë në Gjermani,ku jeton dhe vepron,shkrimtari ynë Avni Bellaina.

Të menduarit pozitiv është shumë i rëndësishëm për shoqërinë në përgjithësi,në veqanti për shoqërinë tonë shqiptare,e cila në këto vitet e fundit nga përvojat e hidhura është ngarkuar me dëshprime të mëdha.Të kërkosh ndihma mjeksore dhe medikamente në shërimin e dëshprimeve sikur duket mund dhe humbje kohe,ndihma më e mirë është aftësia e të menduarit pozitiv,mësimet shpirtërore. Avni Bellaina iu vesh veprimtarisë shpirtërore,jo vetëm ashtu sa për të shkruar,por u stërvit duke lexuar literatura të shumëta shpirtërore,duke ndjekur shumë seminare të kësaj lëmie nëpër Europë,ai fitoi ekperiencë në studimin e shpirtërores.

Avni Bellaina vitin që shkoi doli me librin e tij të parë”HARMONIA E SHPIERTIT”,libër ky që zgjoi interesim te lexuesit,kurse tani para lexuesit del me librin e tij të dytë të të njejtës natyrëNË VALËT E UNIVERSIT”.Në këtë libër zoti Bellaina na këshillon:Gjdo herë dhe gjithçka pozitivisht të mendohet nga se frenimet dhe mendimet negative negative nuk na ofrojnë jetë të lumtur.Nëse në brendinë tonë fusim kufizime dhe mungesa,kur ato kufizime i bëjmë prioritet,kemi mbjellur gjëra negative ashtu kemi mbjellur vet preokupime shpirtërore.

Më tej Avni Bellaina na kujton se ata të cilët nuk e kanë besimin në jetën që vazhdon janë shkurtpamës,të kufizuar në mendime dhe veprime.Kufizime nuk ka,ato gjenden vetëm në kokat tona,gjëra këto të sëmura që duhet të i nxjerrim nga koka,qënuk duhet të kenë vend për to. Nëse mendojmë në kufizime,apo të themi mbyllemi në këto kufizime nuk mund të kemi dëshira, gjithnjë truri duhet të jetë i pregaditur që dëshirat të i formulojmë,për këtë nevojitet të krijojmë kushte,vullnet dhe besimi për të dëshiruar.Për gjitha këto rolin e madh e luan lirimi,pra duhet të lirojmë dëshirën që të veproi në harmonim me universin por gjithnë pa kufizime.

Sipas Avni Bella ines e rëndësishmja dhe qenësorja është gjetëja e vetvetës dhe lirimi nga barra e mendimeve të trashëguara. Libri trajton tema vërtetë interesante,ai tregon se si mund të dalin rezultatet e mendimeve të papjekura,si duhet të jenë reagimet ndaj problemeve që hasim,si duhet të i fusim në veprim aftësitë e të menduarit që të përballohen problemet,kur problemet dhe zhgënjimet duken të pakaluara,si të pregaditet mendja për veprim.Ky libër i shkrimtarit tonë Avni Bellaina,lexuesit do të i shërbej në këtë kohë tundimesh të ndihmojë të u bëjë ballë presioneve dhe tundimet që kanë ndoshta jo vetëm të rinjët e sotëm,por ndoshta edhe të shtyrët në moshë duke ofruar mendime që nuk bien ndesh me mënyrën e të jetuarit pozitiv.

Sipas shkrimeve të tij kërkon njohuri,rrethana që njohin zanafillat e problemit,lypset pastaj menjanimi i frikës,këmbëngulësia në zgjidhjen e problemit,bartja e dëshirës,përpunimi i saj ,ndarëja e tyre në aspektin pozitiv dhe transmetimi i gjërave në univers.Ne shpesh përballemi me gjëra që na vështirsojnë të cilat ne mendojmë se kanë ndodhur pa arsye,megjithatë ne ndoshta gjykojmë gabimisht,por me logjikimin e thellë mësojmë se ato përvoja ndihmojnë rrugën tonë për ngritje shpirtërore.

Që të mësojmë të njohim vetën,jetën tonë,të mësojmë dashuri për te,këto shkrime që na ofron Avniu janë të plotfuqishme për të arritur në cakun që kërkojmë.Në librin e Avniut lexuesi i vemendshëm kapë njohuri nga më të ndryshmet,që shërbejnë për të lehtësuar situatat e vështira qoftë edhe problemeve me lëndë narkotike,atyre të divorcit,individit të izoluar emocialisht,kur është shumë më mirë të i ndeshësh e të i përballosh drejtpërdrejtë problemet dhe situatat e vështira. Njeriu shpirtërisht i dobët, është i prirur t’u besojë e t’u nënshtrohet të gjitha lëndimeve në jetë.

Por nëse je i fortë shpirtërisht dhe nëse nuk u beson – ato shuhen si bryma para diellit.Pra ngado që të sillesh problemet që na rrethojnë brenda universit mund të zgjidhen fillimisht me arritëjen e njohëjes së vetvetës,lirimin nga barrat që duken të pakapërcyeshme,bartjen e dëshirës ndarëjen e saj në aspekte pozitive dhe transmetimin e dëshirës në univers. Qetësia shpirtërore e ruan shëndetin, e krijon suksesin, e lumturon njeriun!) Pastaj do të nisemi edhe në rrugën e plotësimit të të gjitha dëshirave një nga një. Deri tash kemi punuar shumë për përhapjen e literaturës, sepse NJOHJA është e para.

Tash, nga DIJA (njohja) duhet të kalojmë në KUPTIMIN e dijes. Në përdorimin praktik të kësaj dijeje. Makina nuk hecën pa karburant . Një mijë përpjekëje do të jenë të kota, po nuk ihodhe karburant nuk lëvizet dot. Gëte thotë: “Mendja e fuqishme, që bën përpjekje për përdorimin praktik të dijes teorike – është mendja më e mirë në botë”.

Si për këtë libri”NË VALËT E UNIVERSIT”,i Avni Bellainës ka shumë mësime teorike që ndihmojnë të kryhen seriozisht në praktikë,nëse leguesi i vemendshëm përdorë mirë logjikën. Temat teorike të këtij libri janë shumë të gjëra,saqë në një vështrim të shkurtër nuk i kapim dot.Kjo vetëm le të shërbejnë si një hyrëje nëpër mendimet pozitive, por për të lëvizur gjërat më tej,lexuesi duhet të lexoi në tërësi dhe vëmendje këtë libër mjaft të rëndësishëm.

Ky libër nuk është gjë tjetër,veçse një forcim i interesit për mirëqenjen tonë. Edhe pse nuk ka qenë e mundur që brenda këtij vështrimi të trajtohen të gjitha përgjigjëjet, duke e lexuaruar në tërësi do të gjejmë gjëra të çmuara që na drejtojnë në burime njohëjesh të mendimeve pozitive që na mësojnë të udhëheqim jetën pa probleme.

KA NDËRRUAR JETË VEPRIMTARI DHE POETI YNË NË MËRGIM FEHMI KORÇA

by

Shkruan:Shaban Cakolli/

Kurbeti kjo bukë e hidhur,për shqiptarët mbetet dhimbja më e madhe kombëtare.Atdhetarët shqiptarë të  përndjekur nga dhuna e hekurt pushtuese,qenë detyruar të braktisin trojet e tyre dhe të strehohen nëpër vende të ndryshme të Europës,por asnjëherë nuk e kanë rreshtur punën për ngritjen e vetdijës kombëtare.Ata edhe me pushkë edhe me penë kanë luftuar për të mirën e mëmëdheut.Jetë e hidhur në mërgim,atje ku njeriu dergjet me mallin për atdhe.Shumë njerëz kanë vdekur me mallin e atdheut,në kohën kur kryevrasësi sërb nuk i linte as të vdekur të i bënin varr në tokat e tyre.Edhe pas çlirimit,shqiptarët e mërguar janë kthye në vendlindje,kanë shuar pak mallin,por malli për atdhe gjithnjë i gërryan  mërgimtarët.Jetës nuk i dihet,ajo është si hije,sot për nesër.Njeriu sonte mund të bie në gjumë,nesër të mos zgjohet.

Jetës nuk i dihet,të vjetrit nga përvoja kanë thënë”Vdekjen e kemi më afër se këmishen në trup”,unë them se është më mirë që nuk e dijmë kur e kemi vdekjen.Vdekja sikur po ngatërron rendet nganjëherë,ajo po na i ha poetët,për pak kohë na i mori:Shkrelin,Podrimen,Ibrahim Ibishin,Adem Berishën,Ferit Ramadanin,na i mori në kohën më të mirë,i qajtëm nga dhimbja,i përkujtuam në shumë forma,kujtesën për ta nuk e shuam dhe për ne mbeten të pavdekshëm.Dje morëm lajmin e dhimbshëm se në Gjermani vdiq  bashkëvendasi im,veprimtari i shquar kombëtar,poeti jonë i madh Fehmi Korça.Thjesht e papritur,ishte i ri vetëm 43 vjeçar,i shëndoshë në vlugun e jetës,punës e aktiviteteve,por vdiq nga një sulm në zemër.Vdekja nuk pyet,njeriu është i pafuqishëm ndaj fenomenit të vdekjes. Ky lajm i kobshëm ishte bombë në zemrën time,qava sa munda,duhej të më dilnin lotët,ndryshe nuk mund  i mbaja  në thellësinë e shpirtit.Njeriu rrugëton me vdekjen,por mërgimtarët vdesin dy herë,njëherë në kurbet,e së dyti kur i kthejnë të i varrosin ndër varret e të parëve.Kjo është dhimbje,e cila nuk do të na liroj kujtesën e pikëllimit për te.Fehmi Korça ishte mik i madh,i dashur,i urtër,poet i madh,bashkëpunonte me ne në LSHAKSH në Gjermani,e kanë dashur  gjithë miqët,poetët,gjithë mërgimtarët.Sot shumë mërgimtarë,shumë poet,në faqe interneti shprehen ngushëllime për te,shumë telefonata me zëra të përvajshëm na shprehen ngushëllim qetësimi.

Nuk është në mundësinë tonë të bëjmë tjetër,do e qajmë,do e përkujtojmë,do të ia shfletojmë e botojmë veprat,do të mbetët gjithnjë i paharruar për ne,kurse e jona është për familjarët e tij të shprehim:

Ngushëllim

Shumë e nderuara  familja  Korça,

Humbja e të dashurit tuaj  Fehmiut është e madhe,por krenaria që lindët dhe rritët këtë veprimtarë,intelegjent dhe poet duhet të jetë më e madhe.Ne jemi të bindur se ju do të bëheni të fortë,dhimbjet të i ndajmë dhe përballojmë së bashku.Unë personalisht,shoqëria e jonë e mërgimit,LSHAKSH në Gjermani,shprehim ngushëllimet nga zemra,juve familja e çmuar  Korça, farefisit tuaj, shokëve, miqëve, mërgimtarëve që e njohën,letrarëve e poetëve,si dhe urojmë që nga gjiri i familjes suaj të dalin edhe qindra-mijëra djem,si ishte veprimtari, poeti e intelektuali Fehmi Korça.

I nderuar dhe i kujtuar për jetë do të mbetet emri i veprimtarit dhe poetit  Fehmi Korça,në mërgatën shqiptare dhe kudo në trojet tona.

 

Fehmi Korça

 

Fehmi Korça i lindur më vitin 1969 në fshatin Gminëc Komuna e Dardanes (ish-Kamenica e Kosovës) Shkollën fillore dhe ate të mesmën e mbaroi në Gjilan,ish-Student i fakultetit filozofikë dega Gjuhë letërsi shqipe në Prishtinë në vitin 1989-1991. I emigruar në Gjermani në vitin 1991.Në Gjermani për pos që ndjeki kursin intensiv të gjuhës gjermane 1992-1993 ,është i kulifikuar ndërkombëtarisht  në siguri të lart dhe punon në Bazën Amerikane.Për momentin është duke i ndjekur studimet në Kosovë dega drejtimi Juridik semestri i -IV-.I martuar babai i dy fëmijve.

Me shkrime mirret që nga bankat e shkollës fillore kurse më vitin 1996 në Gjermani shkroi dramën “Plisi në shtizë ” se cilës i bëri edhe regjin dhe u luajt në disa qytete të Gjermanisë . Më vitin 2011 në Tiranë botoi vëllimin poetik “Nuk jam larg” nga muaji shtatorë i këti viti pritet të dalë për botim edhe vëllimi i dytë poetik në Tiranë.

 

1. Në ikje pa kthim

 

Diku u tret mendimi yt,

në ikjen pa kthim.

Vonesat i përqafove prore.

Mungesa në dasma

Aty, ku shtrohej buka e misrit.

… Aty, ku kërcehej vallja.

Aty, ku me gjogun tënd,

more gjithmonë “mahramen ”

 

Na harrove ?

Poret e jetës ishin degdisur.

Nuk i kuptove lajkat gjarpërore,

theve kristalet në galerinë tënde.

 

 

Ike,diku në harresën e kohës,

ku rritet cdo stinë pa shpresa.

Këpute lulen e blirit

dhe more me vete ëndrrën.

 

Shpresat le nën oxhakun e gjyshit,

trashëgim brezash.

Fyellin,armën e mallit

nën sqetull fute.

 

Lokja nuk të pa,do ta mbyste loti…

-Do t´i bie në pyllin e panjohur !-the

atje ku perëndon,jo vetëm dielli.

Atje, ku perëndon gjithcka

dhe lind malli.

 

2. Dua

 

Dua !

Dua këngë për Flamur.

Dua melodi.

Dua kohën që erdhi,

bashkimin me Ty.

Dua ëndrra të më ofrojnë,

atje ku këmba nuk shkel.

Të zgjasë në përjetësi

bashkimi me Ty.

Dua kohës t´i kthehen akrepat

Dua aromën pranverore

Dua të bredh kryeqytetit

Dua t´i përulem Gjergjit.

Dua bashkimin me Ty,

Mëma ime Shqipëri !

 

3. Plisi

Plisi në shtizë

skëterrë,bubullimë

Mjerë për ne,mjerë për Atdhe!

Të degdisur në gjashtë degë,

të poshtëruar nga të tjerë.

Njëri jam nga Lugina,

tjetri nga Janina,

nga Tivari e Tetova,

tjetri nga Kosova.

Nuk ndjejnë për fis,as për farë.

Sot shqipëtari është i përcarë.

Kënga e burrit është vaji.

Mjerë për ne mejrë për Atdhe !

Lëkura jonë është bërë gëzof,

shegertët e huaj presin si të duan.

Mjerë për ne,mjerë për Atdhe !

Njëri thotë kam terleme,

njëri kësulë e tjetri plis,

por të gjithë janë shqipëtar nga një fis.

Mjerë për ne,mjerë për Atdhe !

Ulërini e vajtoni !

Dje shqiptari i katandisur,

sot shqiptari i degdisur,

nesër shqiptari i copëtuar,

edhe gjuhën ka për ta harruar…

Mjerë për ne,mjerë për Atdhe !

Plisi në shtizë prapë ka mbetur !

Deri kur ?!

 

4. Lindja

Skalita fjalën e përbotshme

Rrënjët peshojnë më tepër

se cdo lis në mal.

Vdekjen mos e thirr !

Do vij sikur lindja.

Lindja ime ishte rastësi,apo dëshirë ?

Heshtje,predikim etik mbi moralin.

Kur më solli lejleku ishe e gëzuar,

apo thoshe:Ah,edhe kjo barrë !

Djall o punë si të flas ? Prapë heshtje ?

Nga të gjej të vërtetën,ku fshihet vallë ?!

Në sirtarin e ëndrrave të gjyshes sime,

koha plagët shëron.

Po kur plagët shtohen ?

Ikje në kortezhin e përmotshëm.

Ku mbetem unë,

tek fillimi apo fundi

i episodit jetë ?!

Më gjëmon fjala e nënës në shpirt:

Lindja ka kuptim vetëm në tokën e lirë,

në prag e në sofër,bir !

 

5. Poeti

 

(Poetit dhe dëshmorit të Kombit-Agim Ramadanit-Katana )

 

Ti që u rropate me hijen

pa ngjyrë pa shije,

i dhe ngjyra jetës

solle dhuratë

margaritarë,

lule zambaku

ujitur nga Drini i Bardhë.

Ti që shpalose histroinë,

palë më palë,

thure vargje,

nga ty mësuam fjalën:Nënë.

Ti,poet.

Ti që nuk e ndale penën

edhe kur të privuan.

Të anatemuan në cdo skutë

në dallgët dhe furtunat e jetës.

Ti që i këndove atdheut

me ndjesin e zemrës.

Ti, kandil i ndezur në horizont

Ti, pishtar në histori.

Atdhemëmëdheut i dhe shpirt !

 

6. Marsi i thyer

 

Rropollimë e ditve të thyera.

Katrahurë e netëve të errëta.

Katandisje aritmetike

Në mortin e marsit të thyer.

Zhurmë,shumë zhurmë,

Dritë ,shumë dritë

Errësir,sa shumë errësirë

në këtë hapësirë!

Kontrast monoton i koloriteve

në marsin e thyer.

Vërvitet koha e humbur,

rilind dhe prapë vdes shpresa,

kthehet kujetsa.

Ndero dhe kujto!

Mos rënko as në marsin e thyer !

Pranvera do të trokasë sërish.

 

7. Ndërgjegja

 

Gjarpri kafshon,lëndon,helmon.

Nga lëkura e tij më lirove,

të falem përjetë o mik!

Gjarpri befason,shokon,bishtron.

Nga lëkura e trashur përjtësisht

më lirove,të falem,or mik!

Gjarpri gëlltit,emër të trishtuar ka.

Të falem o Perëndi,më shpëtove

nga lëkura e gjarprit,

mbeta prapë NJERI!

Edhe gjuhën e helmuar largove

Të pacim për jetë,or mik!

Tik-taku i orës dymbëdhjetë pa pesë.

U kumtua lajmi se kryegjarpri vdiq.

Lum Lumi

a ke patur gëzim më të madh ?

Po,kur u Rilindem prapë

dhe hoqëm lëkurën e gjarprit.

Tani më lejo or mik,të lundroj,

në barkën e ndërgjegjes sime,

në ujëvarën e lotëve të popullit tim.

Të lutem,më lejo ta thërras kohën e humbur!

Do t´i pranoj edhe fyerjet.

E di dikujt nuk do t´i pëlqejë.

Të lutem,t´i hapi vetëm dosjen e X-it dhe Y-nit.

E di !Kundërmon erë e pistë,

e ndrydhur ndër shekuj.

Të lutem,të gjitha masat janë marrë,

nuk do të ketë epidemi apo virus!

Thonë se gjarpri shtatë lëkura ndërron,

dhe prapë gjarpër mbetet !

 

8. Vetëm ti

Ti je rreze dielli,

fllad pranveror.

Engjëll,

Nje flakadan me kurorë.

Je zemër,të kam xhan,

dua të të kem sa më pranë.

Je agimi i mëngjeseve

zjarri i dashurisë

që shuan furtunat

dimirit me acar.

Je Borëbardha e ëndrrave të mia,

të kam xhan!

Je romancë nën dritën e qirinjve,

kitara për ty thur melodi.

Rrugëtimi im i zemrës,

më je ti.

Në udhën e kurorave,

je oqean i pashtershëm

me plot dashuri!

 

9. Potreti

Kërkon hijen time lakuriq në potret.

Nuk dua paragjykime!

Lajthitjet e tua i dua,

kur fshehurazi më shikon

në potretin tim nudo.

Nuk je mëkatare.

Shijoje në qetësi!

Jam piktori e dashur!

Ngrihu nga ky ankth.

Potreti im është këtu

Kontrast koloritesh,ankthi,vepra-

Demonët fillojnë vallen,

mbeta farisht pa mbulojë.

Jeta rropatet hileqare,

djallëzit me ferexhe të zezë

Mëkatar i shekullit të ri jam unë apo ti ?

Potreti im ka shije

Potreti yt ka hije të dyfishtë.

Je zog në kafaz.

Je pranverë e vonuar në këtë botë.

Kalendar i vjetër ke mbetur.

Mos mallko të tjerët sikur veten…

Sikur jemi të bastarduar dhe jemi t´pafe.

Sikur bota të përmbyset,e sikur…

Ti do jesh xhelate e t´pafeve.

Kërko ndjesë!

Nëna në këtë botë,

nuk ta mbuloi as nurin,as lakuriqësin.

Mëkatare je,kur ndjell urrejtej

për të tjerët që mendojnë ndryshe nga ti.

Thuaj dhe shkruaj:

Bota paska dy hije,dy fytyra,dy ngjyra,

paska dy djallëzi,dy mëkatarë bardhezi.

Batica dhe zbatica-formula e jetës.

Këdoji së bukurës,shijoje,

kjo është vlera e Universit.

Preke realitetin lakuriq,jo lugatin e zi.

Mallkimi i gjyshes përjetësisht të mbolli zi

ferexhe dhe saf në kokë ?

Edhe ajo lindi lakuriq.

Lakuriq shkoi në amëshim…

Ndjesë pastë!Amin!

 

MOS MË TRAZO

 

Hyra këmbëzbathur në pafundësi ,

zgjata dorën ta shpëtoj,më refuzoi

ose kishte mëri djaloshare,

ose kishte vendosur fundin

katrahura jetësore.

Të lutem,mik!

Mos më trazo plagën

në metropolin e gjenezës sime,

më kurse, të paktën në këtë moment!

Mos kërko zanafillën e dhimbjes,

diku,në harresë të kohës është përvjedhur.

Mos!Thinjat e flokut tim nuk përcaktojnë kohën,moshën,as intelektin.

Mos!Mos më ngatrro me”Plakun dhe Detin”,jam enigmë në vete,jam ai që jam.

Do të mbetem kështu edhe nëse vdes.

Kështu si jam,me çmimin që do ta paguajmë të gjithë .

Mos me vete do t’i marr të gjitha nga kjo botë,

hidhërimet dhe gëzimet e pakta?

Nuk dua paragjykime,qofsha i harruar për jetë!

Hyra edhe atje,ku nuk dija ç’ka më priste,

rezunoja një pritje të pakuptimtë,për pos natës,dita sikur mungonte,

lugetërit vallën kishin filluar

dhe prtnin nuse pa dhëndërr

Hyra,po pse hyra?!

Të prek realitetin në palcë të njeriut.

*Fehmi Korça-Poezi nga vëllimi poetik-Nuk kam larg-2011-Tiranë

REGJIMI NA I VRISTE POETËT

by

Shkruan:Shaban Cakolli/

Dyzet e një vjet më parë,ishte 14 shkurt të vitit 1972. Diku rreth orës 20, në shtëpinë e tij, e vranë me gotën e helmit që ia mbushur vetKur po i perendonin sytë në spital, në agimin e ditës së re, në orën 5 të mëngjësit të 15 shkurtit, doli zëri i tij:

 “Më vranë ata të mos këndojë për atdheun, për fëmijët dhe ëndrrat e tyre për lirinë, por kënga për atdheun dhe lirinë do të këndohet gjithmonë.”Kështu udbashët e vranë një poet,i cili ende ishte duke u rritur,por duke u përsosur me njohuri e atdhedashuri,të cilën atë botë pushtuesi as nuk e donte,as nuk e lejonte.Dhe kjo ishte diçka që shihej qartë,regjimi po i vriste poetët.Këtë e pat thënë haptas në promovimin e “VALSI VEROR”më 1972 shkrimtari i madh Beqir  Musliu,në një shkrim drejtuar revistës “ZËRI I RINISË”Regjimi po i vret poetët:“ Alushin e vranë siç e vranë edhe Rexhep Elmazin e poetë të tjerë.Mendimet që i kam patur për poezinë e Alushit, para njëzetë vjetësh,kur e kam lexuar, i kam edhe sot,niveli i poezisë së tij është edhe sot. Shihet vrulli i tij, gjakimi i tij, ngutja e tij në jetë.”Kështu pati thënë i madhi  Beqir  Musliu,për poetin Alush Canaj,e çka mund të themi ne  më shumë se ai poet i madh?!Poetët po i vriste pushteti!I vriste,sepse ata me fjalën e tyre,po ua rrezikonin sundimin pushtues.Ky sundim i pjellës së keqe fashiste sllave,i cili me ndihmën e disa Udbash-ëve shqiptar,të cilët me aq besnikëri po ia zgjasnin jetën pushtuesit,e mbajtën  Kosovën një shekull të pushtuar.E ai shekull i gjatë,u mbajt nga damaret e gjakut të bijëve e bijave më të mira shqiptare,me prangat e  rënda të hekurta nëpër burgjet e errëta,me dhunën më të egër mbi ta:Përse?Ata nuk kishin bërë asnjë faj,asnjë të keqe askujt,madje ishin intelektual të përsosur,njerëz të urtë,të sjellshëm,të moralshëm,e kishin vetëm një të keqe,këtë të keqe ua mveshte armiku,sepse ata nuk donin pushtim,ata nuk mund të thonin jemi sërb,nga se ishin shqiptar të vërtetë,ata donin të ruanin gjuhë e komb.kurse pushtuesi kësaj ia kishte frikën,andaj frika ishte e arsyeshme për pushtuesin,nga se pushtuesi synonte me çdo mjet të na mbante nën pushtim,kurse liridashësit mbronin  të qenunit shqiptar me çdo mjet,madje edhe me jetën e tyre.E dhimbshme,por nuk ka asgjë më fisnike se të flijosh jetën për atdheun e kombin,sepse të tillët janë të pavdekshëm sa të ketë jetë mbi këtë tokë.Atdhetarët kanë dhunti të bëhen poet,këngëtar,sepse çështja thelbësore e tyre është dashuria për atdheun dhe kombin,e ate e kanë dashuri shpirtërore,të cilën meodomos e nxjerrin nga bota shpirtërore mes vargut apo këngës.Po,fillimisht ata nuk mund e  mbajnë atë zjarr shpirtëror pa e shprehur,duke e shprehur ata marrin vet forcë  edhe më tepër,si dhe i frymëzojnë brezat për atdhedashuri.I tillë ishte edhe vet Alush  Canaj,i cili në moshën e njomë u dallua me guxim,ngjizëje të atdhedashurisë,art poetik,shumë aktivitete kombëtare,të cilave  uzurpuesit përherë e më shumë ia kishin frikën.Alushi kishte atdhedashuri në shpirt nga fëmijëria,ishte stërvitur në moshën e njomë me patriotizëm dhe si i tillë mbeti i qëndrueshëm para dhunës fizike dhe psikike që i shkaktonte pushtuesi,ai mbeti i qëndrueshëm dhe i luhatur.Shembullin e tij e kanë ndjekur edhe më tej shumë të ri të kësaj ane,ishin të stërvitur dhe të paluhatur,ndryshe njeriu sado atdhedashës të ishte,po nuk ishte i stërvitur dhe binte rastësisht në duart e Udbash-ëve të asaj kohe,para atyre dhunave barbare do të ligështohej.

Alush Canaj,u lind më 24 gusht të vitit 1952 në fshatin Koretin të Kamenicës, Dardanës së sotme.Në vitin 1956 në kohën e terrorit, të aksionit të armëve dhe të shpërnguljes së shqiptarëve për në Turqi, familja e tij u vendos në Gjilan. Këtu Alushi mbaroi shkollën fillore dhe gjimnazin.

Si nxënës i fillorës u dallua për talentin e tij ndaj artit poetik. Lexonte me ëndje veprat letrare, duke patur pasion të veçantë poezinë, që më vonë u shndërruar në një dashuri e mori lulëzim të hovshëm. Vjershën e parë e botoi në Rilndjen për fëmijë, në vitin 1965, në moshën 13-vjecare, në 13 pranvera të tij.

Dhe më s`u ndal së botuari ngase portat e gazetave dhe revistave për fëmijë, për vjershat e tregimet e tij,ishin të hapura gjithmonë. Botoi në Pionieri, Gëzimi, Fatosi, Flaka e Vëllazërimit, Shëndeti e Zëri i Rinisë.

Në bankat e gjimnazit bëri emër si poet.Tani më ai nderohej dhe cmohej jovetëm në qytetin e tij, por edhe më gjerë. Vjershat dhe tregimet e botuara , bënin me dije se ishte një talent i rrallë, një penë e mprhetë e lëtrësisë sonë. Emri i tij lakohej shpesh edhe në carcet letrare në Prishtinë, në Rilindje, si një një krijues që do ta begatojë letërsinë tonë.

Katër vjet qe kryetar i Rinisë Shkollore të gjimnazit në Gjilan. Si poet që ishte, shquhej për organizimin e orëve letrare në qytet e tij, manifestime këto që tubonin të rinjë të shumtë, që përmes artit poetik, ngjallnin tek ta idetë atdhetare dhe patriotike, nuk shiheshin me sy të mirë nga lakejt e UDB-së. Ata e kishin kuptuar mirë misionin prej poeti të Alush Canajt.

Dhe e piketuan menjëherë.

Pas përfundimit të gjimnazit u regjistrua në Fakultetin e Shkencave Politike në Beograd, nga të cilat u shkëput pas një viti ngase atje e pa për së afërmi urrejtjen gjenetike që kishin serbët nda shqiptarëve. Duke mos e duruar dot këtë, u kthye në Prishtinë, në Fakultetin Filozofik regjistroi Degën Gjuhë dhe Letërsi Shqipe .

“Dhe ne duhet shtrënguar grushtin fort, grushtin si të Migjenit e “ t`i biemë malit që s`bëzanë”.

Derisa ishte në Beograd, i  shkruante letra shokut të tij të bankës,                          Mehmetali Rexhepit, i  tregonte atij për padrejtësitë që i shihte atje në dëm të shqiptarëve, dhe këtë qytet ai e quanate të zi sepse krejt të zezat për shqiptarët e Kosovës vinin nga andej, atje e kishin strofullën.

Një letër e këtillë kishte  shkuar deri në gjimnaz , lexohej me kurreshtje nga nxënësit  atëherë, dorë më dorë,  nëpër orët mësimore , dhe më pas e njejta, bie në duar të organeve të UDB-së. Tashti  UDB-ja , përmes saj  po e njihte edhe më mirë figurën e Alush Canajt. Në letër shkruante përafërsisht kështu:

“ Këtu vëllëzërit tanë qenkan të përbuzur. Ata i shoh çdo ditë në stacione autobusësh e trenash duke bartur valixhet e serbëve, duke pastruar rrugët, duke bërë punë fizike nga më të rëndat për kafshatë të gojës.

Pse të trajtohen në këtë mënyrë shqiptarët në këtë Qytet të Bardhë? Pse? Pse të shtypën me të vetmin faj vetëm pse janë shqiptarë, me plis të bardhë?

Dhe ne duhet shtrënguar grushtin fort, grushtin si të Migjenit e “ t`i biemë malit që s`bëzanë”.

Ta dini mirë, ky qytet qenka i zi! I zi qenka Beogradi! “

Vjershat e tij atdhetare, qëndrimi i tij prej revulucionari i përmasave të gjera, letra nga Beogradi-Qyteti i Zi, bëri ai që të përcillet edhe më shumë nga hijenat e lakejt e UDB-se. Ia kishin frikën fjalës së tij poetike që jehonte nëpër orët letrare, prandaj filluan ta merrnin në biseda informative në zyrat e UDB-së duke ushtruar edhe dhunë fizike ndaj tij. E bënin këtë  ata që ishin dorë e zgjatur e shkelësit,  që për fat të keq nuk ishin të paktë, ata ashtlëpirësit e mashtruar e shpirtshitur, që nuk e donin diellin të rrezojë mbi Kosovën e përvuajtur.

 

Ndonëse e pati bërë gati për botim përmbledhjet me poezi  Kur qel trëndelina  e Valsi veror, s`arriti t`i shoh të botuara meqë nuk e lan ata që e kishin vënë në shenjestër si tepër të rrezikshëm për sistemin sllavokomunist.

Njezet vjet pas ndarjes së tij nga jeta dorëshkrimet e panë driten e botimit nën titullin Valsi veror, botuar nga Redaksia e Zërit, në vitin 1992, nën përkujdesjen e autorit të këtyre radhëve.

Dhe ata e vranë një natë, pikërisht me 14 shkurt të vitit 1972. Diku rreth orës 20, në shtëpinë e tij, e vranë me gotën e helmit që ia mbushën vetë.

Kur po i perendonin sytë në spital, në agimin e ditës së re, në orën 5 të mëngjësit të 15 shkurtit, doli zëri i tij:

“Më vranë ata të mos këndojë për atdheun, për fëmijët dhe ëndrrat e tyre për lirinë, por kënga për atdheun dhe lirinë do të këndohet gjithmonë.”

Në 41-vjetorin e vrasjes nga UDB-ja të poetit Alush CANAJ

Më vranë ata të mos këndojë për atdheun, për fëmijët dhe ëndrrat e tyre për lirinë(Alush Canaj)

 

Eh,Dardana jonë,mund të thuhet se atëbotë ishte ndër komunat në Kosovë e cila më së vështiri frymonte shqip.Serbët dominonin kudo,përgjonin çka do,por pavarësisht dhunës së egër,nuk mundën kurrë të ndalonin qëndresën dhe atdhedashurinë shqiptare,as me gjak,as me dajak,liridashësit ishin të pregaditur të mbrojnë gjithçka shqiptare,madje nga gjiri i kësaj komune dolën patriot,dëshmor e poet,këngëtar e shkencëtar,që flijuan për atdheun e kombin.Për  Alushin kisha lexuar nga fëmijëria në gazeta e revista,kisha mësuar edhe nga të tjerët për mençurinë  dhe guximin e tij.Librin”Valsi veror”,e kam pasur dhuratë nga një kryeredaktor i  revistës për fëmijë”DORUNTINA”,zotit  Ragip Rama,i cili boton këtë revistë në Gjermani.Kur e pyeta nga ky libër?Ai më u përgjegj:Avdush Canaj,është bashkëpunëtor i revistes “Doruntina”,një njeri i mençur, i kompletuar,poet e publicist i shquar.Kisha njohur emrin e tij,por personalisht nuk e njihja,më tha se është vëllau i Alush Canajt,jeton në Gjilan,më porositi nëse do e shihja në Gjilan të e përshëndesja ngrohët.Kështu edhe ndodhi:Kur shkova në pushime nga mërgimi,në hotelin”Kristal” të Gjilanit,aty tuboheshin intelektualët Gjilanas.Miku im  Nexhat  Rexha,më prezantoj me te,ai më njoftoj ky është miku ynë,poet e veprimtar Avdush  Canaj.Më erdhi mirë që e njoha,biseduam me te gjatë,ia përcolla edhe përshëndetjet e kryeredaktorit Rama,i pranoj ngrohët,vërtetë Avdushi më la mbresa si mik i dashur,veprimtar e poet i madh.

 

Aty mësova se njezet vjet pas ndarjes së tij nga jeta dorëshkrimet e panë driten e botimit nën titullin Valsi veror, botuar nga Redaksia e Zërit, në vitin 1992, nën përkujdesjen e vëllaut të tij Avdush Canajt..Kur përkujtojmë poetinAlush Canaj, shprehim dhembjen e madhe për vrasjen e poetit ngase letërsia shqipe kishte humbur një poet të talentuar të dorës së parë, një zë të ri të poezisë. Por  poeti la vepra,qoftë për fëmijë,qoftë për të rritur,tregime,la edhe veprimtarinë e begatshme kombëtare,ai jeton me çdo atdhedashës,ringjallet në çdo varg dhe do të mbetët në kujtesën e popullit sa të jetë jeta në këtë tokë.Lavdi të madhit dhe të paharrueshmit,poetit dhe veprimtarit të madh kombëtar Alush Canaj.

 

Alush CANAJ:

 

Në këto male

 

Në këto male epike

Me kroje rrëzë guri

Luftoi me kral e mbret

Atë Bajram Curri.

 

Në këto male legjendare

Ku zogjtë pinë ujë  pa gotë

Pushkën s`e ndalën kurr

Azemi e dada Shotë.

 

Në kët male këngësh

Me ballin në re

U betuan dhe lis e gur:

-Do të mbrojmë, atdhe!

 

(1966)

 

Ylli i Arbërisë

 

Kush ia shtypi kokën

kuçedrës  së tërbuar?

Kush ia ktheu

nderin shqiptarit?

Kush e solli në jetë

lulën e lënduar?

Kush ia shëroi krahët

shqiponjës së malit?

 

Skëndërbeu-

trim me fletë,

Skënderbeu-

kurorë e lirisë,

Skëndërbeu-

rrufe, shigjetë…

Skënderbeu-

Yll I Arbërisë.

 

(1966)

 

Ëndrra në krahët e erës

 

Fusha mbylli sytë,

edhe qielli

me këngë të kaltra.

Vrik erdhi gjumi

më çoi te lumi

era në breg

me mori mbi flatra.

 

Fluturoja fushës,

fluturoja malit

sikur me raketë!

Pyllthit me lulëkuqe

vizatova një mollëkkuqe

n`pallat të zambakut

në katin e tretë.

 

Peshqit në det

më mësuan not

te i Dashurisë Kep.

As vetë nuk e di

si rashë në thellësi.

Kur me puthi nëna,

unë: sa një plep!

 

(1969)

 

GJURMË JETE, ODHISE PASKALI

by

Ne Foto:ODHISE PASKALI: I URITURI/

NGA SHABAN CAKOLLI/

 Artisti i shquar Odise Paskali i njohur si skultori i Skënderbeut, Enver Hoxhës, Naim Frashërit, Stalinit, etj, dy muaj më pasi Shqipëria u pushtua nga Italia në prill vitin 1939, realizoi një vepër kushtuar Musolinit. Bëhej fjalë për një bust fillimisht në allçi e më vonë të derdhur në bronx në Romë. Sipas dy letrave, që mbajnë vulën e arkivit të shtetit busti është porositur nga Jakomoni, komandant i Përgjithshëm në Shqipëri. Kjo kohë e gjeti skulptorn në moshën 36 vjeç, në kulmin e krimtarisë së tij. Ai kishte relaizuar ndërkohë shumë monumente që ishin vendosur në të gjithë vendin. Skulpturat e tij I urituri, Skënderbeu(Kukës), Malësori, Flamurtari, Luftëtari Kombëtar tregonin për një talent të rrallë. Dhe nuk ishte e rastit Odise Paskali i lindur më 1903 në Përmet, kishte mbaruar gjimnazin në Torino të Italisë, e më pas ishte dplomuar në Fakultetin e Lëtërsisë dhe Filozofisë në vitet 1923-1927, po në Torino. Në librin me kujtime të shkruar prej tij botuar më 1986 nga ?SH.B. N.Frashëri? sigurisht nuk thuhet asnjë fjalë për bustin që ai i kishte bërë Duçes, edhe pse kjo gjë duhet të jetë ditur nga autoritetet e kohës.

Në vitin 1939 Odise Paskali ishte i vetmi skulptor shqiptar që mund ta bënte një vepër të tillë i formuar profesionalisht në Itali. Shumë artistë të kohës së tij në Itali por edhe në të gjithë botën kanë parë tek fashizmi një lëvizje të re, plot shpresa. Në fund të fundit mjshtri është mjeshtër, diktatorët kanë patur gjithnjë dobësi për artistët, ata ishin të vetmit që mund ta materializonin ?kokën? e tyre në art, si me thënë në përjetësi. Më pas këtij rasti Odise Paskali do të realizonte edhe buste të tjera diktatorësh atë të Enver Hoxhës dhe të Stalinit. Në rastin e skulptorit sidomos atij me talent takimi me diktatorin vjen një ditë e bëhet i pashmangshëm. Skulptori është i lidhur drejtperdrejt me figurën e tij, duhet ta bësh se nuk ka rrugë tjetër, çdo refuzim do të ishte, një kundërshtim i hapur i pushtetit dhe figurës së tij. Gjithsesi në rastin e Duçes, nuk dihet se a mundi skulptori t’ia dorëzonte personalisht punimin Musolinit, ku ky i fundit ishte ai që personifikonte vetë pushtuesin. Sigurisht ndjesitë e artistit duhet të kenë qenë shumë kontradiktore, pasi u ke bërë buste luftëtarëve çlirues të bësh bustin e një pushtuesi, jo pak të famshëm si Musolini. d he pikërisht, pra më 1939 skulptori Odhise Paskali realizon në bronz figurën e heroit tonë kombëtar Skënderbeut e pak më vonë po atë vit, realizon bustin e Duçes. Megjithë këto fakte Odise Pskali mbetet sigurisht një nga sklptorët më të mirë të epokës së tij.

Ka punuar diku më shumë se 600 skulptura.

Paskali ishte njeri krenar,plot dinjitet,me një vështrim prej shkabe,me një krenari njerëzore.E ngjezi rilindja kombëtare,kjo rilindje ishte një zjarr i madh të cilin paskali e mbajti ndezur,por jo vetëm ai,edhe shumë rilindas të tjerë.E formuan rilindasit Frashiot të cilët bënë Shqipërinë.Paskalin qysh të ri i ati e mori në Koblar,ku atje i mësoi vëllezërit Frashëriot dhe u frymëzua.

Koblarasit ishin mjeshtër muratorë.nga të cilët Paskali e gjeti frymëzimin për të u bërë skulptor.Paskali më 1938për herë të parë bëri skulpturën e dëshmorit kolonjarë me një shqiponjë sipri.Portreti i Skënderbeut ishte punuar edhe më parë,por asnjëherë si ai që e bëri Paskali.Paskali ishte gjuhëtarë por edhe skulptorë i shquar.Busti i Skënderbeut(1930) ishte bërë kryevepra e tij e njohur.

Ishin ndjenja,mendimi e kultura e gjërë që e bënë të njohur si skulptorë të shquar.Me Janaq Paçon e bënë shumë domethënëse figurën e viganit Skënderbe.Paskali ka bërë shumë skulptura :Si Çerçiz Topullit, Isa Boletinit,Kristoforidhit, De Radës,por kryevepër e tijë mund të quhet portreti i Skënderbeut.Si skulptorë dhe artist,ai mendonte punën që bënte,rrethanat dhe e vënte skulpturën si të gjallë,qoftë në natyrë apo shoqëri.

Në pjesën arbëreshe të Italisë gjejmë skulpturën e tijë për Seremben,De Radën,Skënderbeun,etj…Ai që njeh mirë këtë art,që din të dalloi mirë skulpturat,e gjenë De Radën ngritur në mendime,duke recituar poezitë e tij me një mall për Shqipërinë.

Paskali ishte student në vitin 1927 në Itali,ku angazhohej në nxjerrëjen e revistave,kurse më 1937 formoj shoqërinë e artit.Aty hapi ekspozita që hynë në historinë e artit dhe kjo u bëbazë për të hapur shkollën e artit në Shqipëri.Ekspozita quhej”Miqët e Artit”.Në shkollën e artit në Shqipëri Paskali fillimisht punoi si mësues e më pas drejtor.Paskali u bë i madhërishmi i artit sidomos për vepra monumentale.Që nga fillimi i artit shqiptar e deri më sot,Paskali mbeti figurë madhore në art.Ka bërë monumentin e Ataturkut që gjindet në Turqi,Romonelit e shumë figurave madhore.Paskali shkruante poezi,poezitë e tija ishin një vazhdimësi jete,por edhe në pikëllim nga se kur shkruante poezitë ishte në pjesën e fundit të jetës.Paskali ishte edhe novelist,përkthyes dhe njohës i mirë i historisë.Poezia e tijë ishte skulpturë me frymë poetike.Gëdhendja e tijë ishte vepra më e ndritshme,ka punuar portretet e Naimit dhe De Radës,me kokën njananë duke ëndërruar kthimin në Shqipëri.

Arti i tij ishte poetik dhe jetoi nëpër kohë.Recitonte si aktor i vërtetë,ishte elegant dhe fisnik i vërtetë.Kur punonte monumente të figurave të njohura,i dukej sikur të ishte me ta,sikur po bisedonte e vepronte me ta.Në skulpturë kishte eksperiencë madhore.Më 1950 modelon partizanin çlirimtar 3 metra të gjatë i tëri i derdhur në bronz i cili vendoset në Austri.Veprat e tij janë shpërnda edhe në Prishtinë më 1980,si:busti i Skënderbeut,Ganimete Tërbeshit dhe Idriz Seferit.Duke punuar skulpturën ai familjarizohej me te,kur ndahej prej saj i vinte keq.Paskali asnjëherë nuk kënaqej me ate që bënte,donte më shumë.E ardhmja për te ishte shumë më e madhe se e kaluara.