…Asnje shtetar nuk begenisi te shkonte ne ceremonine mortore te Mentor Permetit….Mjerim shpirteror per qeveritaret/
Shkruan: Illo Foto-New York/
Ne daten 5 Korrik 2015, vajza e Mentor Permetit , Mira , me bashkeshortin Gezim Gjyrezi, shtruan nje dreke ne nje restorant te Astorias – NY, ne perkujtim te jetes se Mentorit , qe vdiq 3 muaj me pare . Ne dreken modeste , pervec ciftit nismetar, merrnin pjese: Cifti Leni dhe Jorgji Coka nga Tirana , cifti Tasha dhe Jorgji Muzaka nga Lushnja, cifti Meri dhe Mihal Jano nga Fieri, Cifti Milika dhe Illo Foto nga Gjirokastra dhe cifti Kujtime dhe Bujar Dokollari nga Permeti. Cifti Gjyrezi e ka orgjinen ne Shkoder .
Sic eshte bere e ditur ne kohen e duhur, Mentori vdiq ne shtepine e vajzes, Mira Gjyrezi, ne Ridgewood te NY dhe u varros ne Tirane, ne vorrezat publike me nje ceremoni funerali ne Akademine e Shkencave. U bene homazhe nga kolege, ish studente, profesore, miq, bashkqytetare. Gjithcka u organizua dhe u perballua nga familja Gjyrezi , nen kujdesin e ish studentit te Mentorit, Pedagogut te UB Fetah Elezi.Miqte familjare te Mentorit nga Diaspora nuk mund te merrnin pjese ne homazhe dhe ne varrim , per shkak te distancave kontinentale, prandaj u shtrua dreka perkujtimore familjare, sic u lart permend. Takimet perkujtimore jane ne traditen shqiptare , sikurse i kryejne te gjithe kombet e perparuara te botes. Jane te mira, sepse krijojne nje vazhdimesi te memories familjare dhe historike nga brezat pasardhes.
Nga vete orgjinat e pjesmarrsve te drekes perkujtimore, duket se pati pjestare nga shume treva , c’ka flet se Mentori, eshte nje figure, qe i perket te tere Shqiperise , jo thjesht per mardhenie pune , por dhe per mardhenie shoqerore. Dreka mund te kishte me shume pjesmarres , qofte dhe vetem ketu nga NY , por gjithsesi simboli, se Mentori i perket te tere Shqiperise dhe Diaspores , behet e qarte edhe me kete pjesmarrje .
Kujtimet , qe sollen te pranishnimit , vertetojne se Mentori nuk ishte vetem nje shkencetar i madh , por ishte model , i jetes shembellore ne pune, familje dhe shoqeri . Mbeti atdhetar i flakte . Familja e Kujtime Dokollorit , nga Permeti , ka lidhje shume te vjetra me familjen Permeti . Babai i Kujtimes ka sherbyer si ajutant i Babait te Mentorit , qe ka qene ushtarak i larte i Mbreterise . Ne kujtimet nga Babai , Kujtimja tregon se ajutanti dhe familja e tij trajtoheshin jo si sherbys , por njerez te afert te familjes . Kjo miqesi vijoi dhe ne brezin e Kujtimes dhe ne brezin e ri te sotem te femijve te Kujtimes dhe te Mira Permetit ( Gjyrezi ) .
Familja Mihal Jano , lidhet me familjen Permeti nga fqinjesia familjare . Nuk paten mardhenie pune . Gruaja e Mentorit, Nadia , megjithse me origjine bullrare , ne te tera rrastet u identifikua si shqiptare e tradites . Me Llaqi Janon , babain e Mihalit , Mentori lidheshin si veterane te luftes partizane , ku te dy paten marre pjese ne moshe shume te re . Mentori , Nadja , Mira dhe nipi kishin shoqerine e tyre te qendrushme me fqinjet e thjeshte te tera shtresave .
Mbresa te pa shlyshme , ka lene Mentori ne kujtese te cifti i agronomve Jorgji dhe Tasha Muzaka . Keta e kane kaluar , te tere jeten ne mardhenie pune me Mentorin , behet fjale , per 4 vjet fakultet dhe gjat gjithe karieres se tyre si bashkepuntore shkencore te Institutit te kerkimeve bujqesore te Lushnjes , qe ka qene institucioni me i rendesishem shkencor ne Shqiperi . Kete institucion Mentori e gjeti ende ne feminine shkencore dhe e beri te njohur , ne Europe . Cifti agronomeve , Muzaka tregoi shume ngjarje , nga jeta e Mentorit , si shkencetar i mirfillte dhe si drejtus i Institucionit me te larte arsimor ILB dhe atij shkencor, IKB .
Nga te tere pjesmarresit , une kam punuar me pak kohe , drejtperdrejt me Mentorin , vetem 6 vjet , por ne nje front pune nga me te veshtiret , per te . E kishin sjelle per prove ne ish fermen Lushnje, si ne nje paradhome burgu .
Ndame bashke veshtiresite qe sillte bujqesia e nje shteti te mbyllur , qe nuk dinte ku kishte koken dhe kerkonte jetet tona . Midis te tjerave njifja nga afer pasionet e Mentorit , mardheniet e tij me pronen dhe me parate ishin nga me interesantet . Me kujtohet , qe me kishte thene se Babai i tij kishte 3 cifliqe , ne Permet , Kruje dhe Tirane , prandaj pyeta Miren drejtperdrejt , ne se u qe kthyer ndonje prone .
– Asnje meter katror toke , u pergjigj Mira . Ky eshte realiteti shqiptar i pronave . Pronaret u shpiken .
Bisedat rrodhen ne komente te realitetit shqiptar , kryesisht rreth bemave te grabitjes se pronave dhe krijimit te nje shtrese me emerimin misterioz “ish pronare “ .
Vijova te tregoj momente te perditeshme te punes se Mentorit, qe e dinte sakte se pse e kishin risjelle ne Lushnje .
Diktatura keshtu bente me specjalistet , qe i urrente , por nuk mund t’i arrestonte pa nje shkak te dukshem ne publik . I transferonte nga Tirana , per ne rrethe , ku Lushnja ishte ne balle te ketyre paraburgimeve .
Mentori njifet si autor i krijimirt te i nstitucioneve arsimore dhe shkencore , por ai eshte seleksioner dhe gjenetist farnash te grurit , foragjeresh dhe te gjithe farnave te tjera , vec misrit , qe e trajtonte Instituti i famshem i Shkodres. Prodhimi i farnave perben kulmin e punes seleksionuse – gjenetike ne bujqesi . Ne elementin fare , per mbjellje , eshte koncentruar puna shkencore dhe fizike e nje me shume brezave .
Ai zbatoi ne praktike drejtimin shkencor te fermes gjigante te Lushnjes , te cilen e ngriti ne nje ekonomi te prodhimit komleks bujqesor dhe blegtoral te pa pare ne Europe . Eshte autor i me se 40 tituj botimesh shkencore dhe jane te pa numurt referatet shkencore , shkrimet dhe ligjeratat akademike . Krijoi miqesi me Institutin italian te grurit , prej nga solli varitete te shumta , qe sherbyen si baze per kryqezimin dhe krijim varitetesh hibride ne pershtatje me klimen . Farnat dhe materjali biollogjik bashkojne ne minjature zhvillimin historik me tregusit klimatike te treves .
U arrit , qe e gjithe siperfaqja shqiptare , mbillej me farna te rendimentit te larte. Vetem me grurin puna shkencore dhe seleksionuse e Mentorit , i solli ekonomise miliona dollare te ardhura . Rendimentet ne grur dhe ne tera kulturat bujqesore u kater dhe tete fishuan . Kjo pune kerkonte jo vetem shkence te kualifikuar te nivelit te larte , por dhe kulture te larte bujqesore , qe gjithsesi ishte krijuar me shume vite pune ne ILB Tirane dhe dhjetra shkolla te mesme profesionale ne te kater anet e vendit . U crrenjos uria , qe e pat munduar vendin me dekada . Ne kete transformim gjigant , rolin kryesor e mban shkenca bujqesore , drejtuar nga akademiku Permeti , shkencetar i nje vendi te vogel ! Ne Shqiperi ky heroizem shkencor eshte pak i njohur . Pervec nje broshure biografike te shkruar nga Prof. Fetah Elezi dhe dhe pak shkrime te tjera publicistike , nuk gjen nje vleresim te plote te vepres se shquar te ketij shkencetari hero . Nuk mund te kete emertim tjeter nje njeri , qe e ka shpetuar popullin nga uria kronike .
Ketu mund te ndeshim pyetjen se ne ate kohe ndihesh mungesa e theksuar ushqimore , qe eshte realitet i pa mohushem , por ky realitet do te ishte me tragjik , po qe se nuk do te ishte shkenca bujqesore , ne lartesine e detyrave , qe impononte situata tragjike ushqimore .
Puna gjigante e M. Permetit eshte shume e ngjashme me agronomin amerikan , Norman Errnest Borlaug , i cili drejtoi punen shkencore ne Meksike , ku gruri zhdukej , cdo vit nga ndryshku . Norman krijoi lloje rezistente ndaj ndryshkut dhe u stabilizua prodhimi . U evitua uria, madje Meksika prodhoi grur per export. Me te tille zell punoi shkencetari Borlaug , ne Indi dhe Kine . Shkencetari pati jete te gjate, 95 vjec dhe zhvilloi veprimtari shkencore dhe ne Afrike , ku zia e bukes krijonte stiva me te vdekur dhe kishte perfshire po thuaj tere kontinentin . Shkencetari Norman , per kete veprimtari shkencore , u vleresua shume ne vendlindje , duke u dekureuar me medalje te larta te shtetit , ndersa ne shtetet ku ka eliminuar urine , ai respektohet si hero kombetatr . A mund te harroi nje i uritur kronik , doren qe i jep buken , kur ai eshte ne prag te agonise ? Kete beri amerikani Norman dhe shqiptari , Mentor Permeti .
Shtypi shqiptar , shkroi per vdekjen e Mentor Permetit . Per ceremonin e e varrimit te Mentorit , kam marre emaile nga shume miq nga Atdheu . Te tere me shkruajne se jane te indinjuar , qe ne ceremoni dhe ne homazhe nuk mori pjese as nje personalitet shteteror . Nuk u duk as Ministri i linjes .
Per mendimin tim Mentori duhet te nderohej me atributet e nje shkencetari hero , sepse ju gjind popullit ne kohen e duhur dhe nuk kurseu asgje , per kete popull , qe sot gezon ne demokraci dhe ate , qe krijoi Mentori e ka busull orientuse , per te ndertuar nje jete me te mire ne Atdhe . Eshte shume larg vleresimi i Shkencetarit shqiptar nga homologu amerikan Borlaug , qe eliminoi urine ne Meksike dhe Indi . Kontributet i kane te njejte .
Une kam mendim shume te ftofte per vdekjen dhe ceromonite , qe behen per te . Njerezimi duhet t’i reformoi keto rite te trasheguara bres pas brezi . Perpara 7 vjetesh kam lene porosi , per familjaret e mi , qe trupi im pas vdekjes , te digjet , duke e quajtur kete lloj varrimi , shume me te paster , te volitshem , sigurisht dhe te thjeshte . Jam per ceremoni varrimi , shume madheshtore vetem per herojte , qe bien ne krye te detyres dhe per shtetaret dhe shkencetaret e shquar , ndryshe nuk do te kishte memorie , jeta do te kthehej ne parade monotone dhe fallco .
Ceremonite shteterore , per njerzit e shquar meritojne madheshtine mbarepopullore , qe eshte jo vetem respekt per sherbimet , qe i kane sjelle komunitetit , por nje impuls per te mos u larguar nga vepra e tyre . Shteti im , kete nuk e beri per Mentorin , por u percoll , po thuaj se privatisht nga familja dhe miq te afert . Ne kemi trasheguar nje psikollogji , qe vepra heroike , quajme ato te kapedanve te pushkes . Kjo eshte e drejte , por jo i tere heroizemi . Heroizmi ka dimensine shume me te gjera .
Ceshtja eshte shume me delikate , kur e shikojme problemin ne konteksin kohor . Shkencetaret , qe punuan ne monizem , kaperxyen jo vetem veshtiresite , qe dikton rruga e shkences , por kaperxyen kufizimet ideollogjike , qe diktonte regjimi diktatorial . Brenda atij regjimi u krijuan vlera , ne shkence , bujqesi , Arsim , letersi , shendetesi. Populli ka bere histori edhe ne kete periudhe te erret . Shkencetaret dhe deshmoret jane krenaria e kombit . Mentor Permeti, jo vetem eshte njeri prej tyre , por eshte , aktualisht , me i shquari. I ka sherbur vendit me pushke , pene , dituri , perkushtim atdhetar dhe civilizus , pa as nje njolle dhe perfolje .
Ndryshimet demokratike e filluara ne 1990 , nuk mund te crrenjosin mentalitet moniste as per kaq dekada , sa kaluan . Rrenjesisht duhet te ndryshojne mendesite , ideollogjite dhe konceptet shkencore ne te tera fushat . Trashegimia e krijuar ne disa shkenca u rrafshua ne nivelin zero , sepse per 50 vite u frymezuan dhe u formesuan nen ideollogjine staliniste . Shkencat historike , ushtarake , filozofike , pedagogjike , jane krasitur rende , sepse keshtu duhej . Shume shkenca teknike te industrise u ben e te pa vlefshme , jo thjesht se u eliminua industria , por industria e re , qe pretendohet te ngrihet , ndryshon ne indin e gjenezes se saj .
Ndryshon puna me disa dege te kultures , artit , vecanerisht te letersise , shkencave ekzakte dhe ato dokumentare . Historia e zhvillimit te tyre nuk nderpritet , por zhvillohet rrjedhshem , duke e quajtur monizmin nje etape te kaperxyer , por dhe kohe natyrale te zhvillimit te ketyre shkencave . Ato u zhvilluan vrullshem gjat monizmit , duke krijuar nje pasuri shume te vlefshme kombetare , nje start i ri per zhvillimin kohor te teknollogjive bujqesore .
Shkencetaret e sotem te pluralizmit , mund te diskutojne ne c’do tryeze shkencore nderkombetare , per arritjet e nje shkence bujqesore shqiptare me stazh 70 vjecar e me shume . Shkencetari me produktiv dhe me stazh me te gjate , ne shkencat shqiptare , mbetet Mentor Permeti . Rroli i kolegeve te tij as zvogelohet as mohet . Ajo qe eshte e pa falshme ne kete proces zhvillimor eshte fakti , qe 25 vitet e tranzicionit , zhvillimi shkencor eshte nderprere dhe nuk dihet kur do te kemi si shtet nje figure shkencore bujqesore kombetare , si 16 shkencetaret , qe zhvilluan bujqesine shqiptare ne 50 vitet moniste .
Nje gje e dekllaroj me pergjegjesi apsolute . Ne c’do stad , qe te arrije shkenca e shekujve te arthem , shkenca e themeluar nga Mentor Permeti dhe shoket e tij , do te jete objekt referance , sic jane shkencetaret e rilindjes per shkencat e zhvillimit te koheve moderne . Nuk mund te ecet me kete fryme mohuse te disa pseudoprofesorve , qe e konsiderojne shkence leksionet teorike te kopjuara ,qe mbajne perpara studentve dhe ku ende nuk ka nje ose disa ferma didaktike , ku studentet te ballafaqohen me praktiken prodhuse . Nuk kam pare ne shtyp ndonje punim profesature , me doktrinen shkencore te Mentor Permetit . Cilat jane objeksionet e sotme te shkencave bujqesore ? E thene me hapur , shkencat bujqesore jane inekzistente .
Me thoni ju lutem nje punim shkencor te realizuar keto 25 vjet ! Nuk do te mund ta gjeni. Megjithse disa specjaliste te shkelqyer- bizesmene dhe kurajoze kane ngritur ferma prodhimi te krahasushme me fermat ne perendim . Te tjere kane ngritur sera shume moderne , pa ndonje studim fleksibiliteti dhe duke hapur mijra puse per ujitje , duke harxhuar pa hesap energji elektrike . Gjithsesi eshte veprim antishkencor , sepse ujrat nentoksore , duhet te ruajne baraspeshat e tyre . Me kujtohet , kur perpara 30 e me shume vjet , duhet te hapja nje pus , per nevoja te ngutshme prodhimi ne ish fermen Lushnje . Erdhi Inxh. Ibrahim Tafilj , bashke me grupin teknollog dhe nuk pranuan ta hapnin pusin , sepse diku larg kishte shume puse te tille . Sot ne cdo 100 metra gjen nje ose me shume puse. Ne cdo hap ka kufizime shkencore , per veprimtarite praktike .
Duhet tjeter vleresim , per shkencetaret pergjithesisht dhe shkencetaret bujqesore vecanerisht . Po te ishte M. Permeti zvicerjan dhe te kishte bere kete kariere shkencore 50 vjecare , jo vetem do varrosej si hero , por do te kishte shtatore ne shumicen e kantoneve te shtetit . Ne jemi popull me tradita , por duhet te mesojme nga kultura dhe historia e shteteve , qe kane perparuar ne kohet moderne .
Nuk mund te behesh shkencetar i vertete , pa njohur ne thellesi traditen shkencore para ardhese . Per shkencetaret bujqesore njohja e te kaluares , ka vlere sa dhe vete vete mjedisi . Ky eshte nje realitet i provuar dhe per vendet e zhvilluara normalisht , jo me per nje vend si yni , qe zhvillimi , ne vend qe te kete rrjedhur normalisht , eshte dashur heroizem , per ta shtyre paksa perpara .
Praktikisht tek ne zhvillimi i shkencave bujqesore , nuk u krye ne vakum , por gjeti kohen e pershtateshme te mbeshtetjes . Ministri Pirro Dodbiba , qe drejtoi bujqesine ne fillim te viteve te 70 te shekullit kaluar , hartoi skemen e zhvillimit shkencor , qe e diskutoi ne tryeza te gjera me shkencetare te afirmuar dhe me njerez te praktikes , pa anashkaluar instancat e arsimit te larte . Mbas Pirros , Ministrine e ministroi Heroina e vertete e punes , Themie Thomai , nen ministrimin e te ciles , per 12 vjet skema shkencore u plotesua , u provua dhe zhvilloi veprimtarine produktive , deri ne vitet 90 , kur dhe vete shkenca bujqesore u venit , deri ne zhdukje te plote , qe vijojme ta perjetojme si shtet dhe si komb.
Zhvillimi shkencor , nuk mund te realizohet , pa nje drejtim shteteror si ai , qe munden te krijonin Dodbiba – Thomai , per 20 vjet . Zhvillimi shkencor presupozon bashkpunim te tera nyjave shkencore dhe reparteve te pushtetit .
Jemi shume te vonuar ne zhvillimin frontal te shkences bujqesore , qe duhet t’i paraprije prodhimit kapitalist shqiptar , qe eshte ne perqindje te larte bujqesor . Koha ka thirrur ne skene , Mentor , Pirro dhe Themije te rinj , qe me siguri ka shume dhe do te gjenden , midis dhjetra mije studentesh te mirshkolluar brenda dhe jasht shtetit . Ajo , qe duhet te spikati eshte polika bujqsore , qe do te hartoi pushteti dhe qe ka shume mundesi te vihet ne jete me Komunat fshat – qytet ; nje mundesi reale , qe na ka munguar deri perapara 23 Qershorit te ketij viti.
Illo Foto , NY – Korrik 2015
Archives for July 2015
Homazh per Prof . Dr. Betim Muco :“ Me mbani mend duke qeshur”….
Nga Violeta MIRAKAJ/
Diten e Shtune, me date 11 Korrik 2015 ,shoqata “Bijte e Shqipes” ne Filadelfia; organizoi nje veprimtari ne 6 – mujorin e largimit nga kjo jete te Prof. Dr. Betim Muco. Kjo veprimtari u ideua nga poetja Iliriana Sulkuqi me nje perkujdesje te perkor , si dhe nga i palodhuri Llazar Vero, duke pase dhe ndihmen e kryetarit te shoqates Z. Tajar Domi, Vlashi Fili, Bujar Gjoka dhe anetaret e tjere me familjaret e tyre.
Salla u mbush plot.Ishin te shumte ata qe kishin ardhur ta takonin, jo vetem te familjes ,si Znj.Marta Muco me femijet; por dhe miqte e tij dhe te familjes nga Washingtoni dhe New York.
Bashkebisedimi midis te pranishmeve ishte i grohte, sollen vete fjalet e miresise qe ai na la. Pak e njihnim Prof. Dr. Betim Muco.veprimtaria e tij ishte e madhe
Betim Muco lindi ne vitin 1947 ne Tirane. Eshte diplomuar per fizike dhe ka ushtruar profesionin e kerkuesit shkencor ne fushen e shkencave te tokes. Botimet e para letrare i ka qe nga shkolla e mesme. Ka botuar mjaft libra me poezi, tregime, romane e letersi per femije dhe ka perkthyer ne shqip shume autore te njohur nga letersia boterore. Qe nga viti 2001 ka pase jetuar e punuar ne Merilend, SHBA ku ka qene aktiv si ne profesionin e tij ashtu dhe ne letersi
Konsulent, Incorporated Reseach Institutions for Seismology (IRS), Washington DC, SHBA.
Themelon dhe drejton shtepine Botuese Equinoxes Publishing House,LLC, ku boton 10 libra ne shqip dhe nje ne anglisht. Per 10 vjet me radhe Editor Shkencor ne General Dynamics Information Technology. Fiton qendrimin e perhershem ne SHBA ne dy kategori: Per interesa kombetare te SHBA dhe si individ me aftesi te shquara. Per vite me rradhe ne Shqiperi eshte Pergjegjes i Rrjetit Sizmologjik, Instituti i Sizmologjise, Akademia e Shkencave, Rruga don Bosko, Tirane , Shqiperi
Ne vitet 1974 – 1993 –Kerkues kerkimor shkencor, Instituti i Sizmologjise, Tirane, Shqiperi
Arsimimi dhe kualifikimi i tij eshte i vazhdueshem gati ne gjithe jeten e tij duke qene shkencetar vizitues ne disa vende ne Departamentin e Shkencave te Tokes dhe per 6 muaj ne Japoni ne Institutin e kerkimit te termeteve, Universiteti i Tokios
Titulli “Drejtues Kerkimesh” (ekuivalent me Profesor) .
Doktor i Shkencave, Teza: “Vecori te termeteve te Shqiperise dhe roli i ujerave nentokesore ne gjenerimin e tyre”,Fakulteti i Gjeologjise e minierave, Universiteti Politeknik, Tirane , Shqiperi.
Dallohet per pjesemarrje dhe udheheqje ne projekte nderkombetare si psh Koordinator dhe studjues kryesor i projektit “Harta dhe Vleresimi i Gjeohazardeve te Balkanit (OOP – 024) projekti i dhene nga US Civilian Research and Development Foundation (CRDF) etj…
Te gjithe kete veprimtari shkencore jane realizuar ne botime te 4 librave mbi sizmologjine, botuar ne shqip (autor apo bashkeautor) dhe nje liber mbi rreziqet gjeologjike te Shqiperise, botuar ne anglisht (bashkeautor). 39 artikuj shkencore profesionale botuar ne revista te huaja apo nderkombetare te te shkencave te tokes dhe ne permbledhje studimesh nga Shtepi Botuese shkencore nderkombetare…etj…
Poste honorifike e anetaresi ka pase qe nga Anetar i Borditn te lidhjes se Shoqatave Shqiptare te Mjedisit, Tirane ,Shqiperi deri ne (1994 – 2015), Anetar I jashtem per Shqiperine ne Bordin e Drejtoreve te Instituteve Kerkimore te Bashkuara per Sizmologjine (IRIS), SHBA ; Anetar i Shoqates Gjeofizike Evropiane, Anetar i Komitetit Themelues te Agjensise Boterore te Monitorimit Planetar dhe Reduktimit te Riskut te Termeteve, Gjeneve, Zvicer; apo Anetar i shoqates Gjeofizike te Amerikes (AGU); Perfaqesues i Shqiperise ne Shoqaten Nderkombetare te Sizmologjise dhe Fizikes se Brendesise se Tokes (IASPEI) etj…
Veprimtaria shkencore e prof. Dr. Betim Muco eshte sa e larmishme dhe e gjere, duke nisur nga artikuj botuar ne revista dhe botime te huaja te recensionuara dhe vazhdon me artikuj botuar ne revista dhe botime te recensionuara te Shqiperise, artikuj abstrakte dhe postera paraqitur ne konferenca, workshope apo veprimtari te tjera shkencore nderkombetare apo rajonale.
Nje kujdes te madh ka treguar per kumtesat profesionale paraqitur ne veprimtari kombetare, artikuj popullore botuar ne Shqiperi,apo takime shkencore dhe konferenca nderkombetare te ndjekura etj..
Me seriozitetin e shkencetarit dhe me frymezimin e poetit dhe te prozatorit, dallohet dhe ne krijitarine artistike si dhe ne perkthimet. Nje vlere te pashoqe ka “Antologji e Poezise Boterore te shekullit 20- te” ku duke ju referuar parathenies se kesaj permbledhje ai shprehet : “ Poezia eshte nje perpjekje per te rithene vetveten. Ajo lind nga shpirtra qe shohin atje ku jo te gjithe shohin dot dhe duke kapercyer kohera, epoka e sisteme shoqerore behet pasuri e cmuar e krejt njerezimit. Kjo antologji permbledh 135 poete nga e gjithe bota qe kane jetuar dhe krijuar kryesisht ne shekullin e 20-te “ I vjen keq se nuk ka mundur te beje me shume, pasi poetet jane perfaqesuar nga nje tufe poezish qe jo kurdohere shprehin dimensionet e verteta te artit te tyre poetik..”
Nje nga miqte e ngushte te Prof. Dr.Betim Muco eshte shkrimtari Roland Gjoza – New York. Ne pamundesi me ardh ne kete perkujtimore, dergon nje mesazh miku, vellai ku midis te tjerave shprehet “ ..te lutem transmetojani familjes Muco, nderimin gjer ne shenjteri te kesaj dite, aq te rendesishme, jo vetem per ta, po dhe per miqte, letrat, shkencen. Betimi eshte ringjallur, qe diten kur u kujtua dhe s’harrohet me…….Ajo qe e la. Zemra. Jo nuk e lodhi shkenca , ajo perpikmeri e rende prej ekzaktesie, jo, nuk e lodhen udhetimet e pafundme kozmopolitin fisnik, qe donte t’i shijonte te 1000 bukurite divine te kesaj bote perpara se te shkonte andej nga 100 vjetet, jo nuk e lodhen c’lidhej me njerezit, po me te fshehten e frymezimit spontan qe e rremben njeriun prej sferes fizike dhe e con ne tejjete…Pikerisht ne tejjete e kishte kerthizen. Po ndoshta atje e donin me fort dhe i kishin caktuar ndonje detyre… Ndoshta… Ne frymezim eshte , ne frymezim, ne nje kopesht me Danten,i cili ben mekatin s’e nuk e le te shfaqet njerezisht. Na e mori Dante, as Ajnshtani, as Kolombi, as Marta, s’paten fuqi ta mbanin . Keshtu e kane poetet. Po nuk ikin vertet, vetem sa bejne nje sfide, keta anarshiste te statukuose dhe vijne ku i zeme me goje. Si sot , ne kete takim miqsh e familjaresh , qe e kane ate fuqi sa ta lene Danten vetem. Po, po, e ka kete fuqi, “Bijte e Shqipes” ne Filadelfia, e ka kete fuqi Marta, miqte. U shfaq. Syri eshte me i varfer se ndjenja, ndonese shquhet. Te mos harrojme se sot kemi ngapak Zot midis nesh. Dhe ndodh mrekullia, jo permes fjaleve te ungjillit, po permes fjaleve te shpirtit. Kemi humbur format, s’kemi veshje e tipare qe te na dallojne, po jemi bere lende efemere, vetem e vetem qe Betim Muco te ngjallet! Dhe ja ku e ngjallem. ….”
Z.Tajar Domi shprehet : “Duke respektuar ne kete menyre, thjesht por me shpirt dhe me zemer Prof.Betim Mucon, ne respektojme veten, respektojme vlerat tona intelektuale kombetare, dhe mburremi denjesisht para botes per keto kapacitete, qe ne cdo vend te jene, konkurojne me koken lart dhe fitojne. Por, ne nuk duhet t’i leme qe fjala e tyre te degjohet vetem pas vdekjes. Edhe per se gjalli, ishin po ato. Te percojme tek te rinjte, kontributet e tyre……..Emra te tille si i Prof. Betim Mucos e shume te tjere, duhet ta bejne kete brez te ndjehet krenar, e ne kete rruge te shtohet edhe me shume atdhedashuria e ndjenja kombetare.
Kombit i nevojiten vlera, qe ai te njihet e te zhvillohet perkrah kombeve te tjere. Betimi ishte nje vlere e tille e madhe dhe i tille mbetet edhe pas vdekjes.Ai la pas nje trashegimi brilante te jetes se tij …krijimtari artistike dhe shkencore….
Po keshtu per veprimtarine letraro -shkencore te Betim Muco e solli Vlashi Fili .
Ne shenimet e saj ja si shprehet poetja Natasha Lako : “I rende si guret e dheut mbeti Betim Muco, por ndoshta edhe njeriu me delikat dhe i ndjeshem i kesaj bote dhe i asaj Lidhje Shkrimtaresh, aq te perfolur prej te gjitheve ne ne korr.
Betimi i le shqiptareve talentin dhe ndershmerine, permbajtjen fisnike, busullen e anijes letrare qe nuk pranon kurrefare patetike dhe profka te medha, si dhe modestise ne te jetuar thelle. Ja perse edhe nje godine do te behet e shenjte kur te ruaje edhe emrin e tij te rralle, pavaresisht se ai shkeli gjithe anet e botes.
Jam krenare qe kam shkruar per vepren tende letrare , mik qe dashur te afrosh popullin tim me te gjithe shkrimtaret dhe poetet si me nje jete hoshenari, larg zhurmave te medha. E dija qe te pelqenin udhetimet, por nuk e dija qe mq ngut do te nisje udhetimin tendte fundit.
E di qe fjala e Betim Muco do te bekoje popullin tim ne jete te jetes me nje ze burri te vertete.”
Marta Muco ,bashkeshortja falenderoi te pranishmit,si dhe u ndal shkurtimisht te puna e palodhur e Betim Muco ; lidhja e tij me krijimtaririne artistike dhe ne vecanti marredheniet e mira qe kishte ai me te gjithe boten sizmologjike.Shume botime te tij si ne poezi dhe ne proze ju dhuruan shoqates, dhe shkolles shqipe.
Faruk Myrtaj dergon kete mesazh : Betim Muço përktheu, si zakonisht për kënaqësi të tij, edhe tregimin “Vdekja e Plakut” të Vasili Shukshin. Deri në rreshtin e mbramë një prozë humane, teksa ndjen orën e fundit Plaku i prozës s’rri dot pa i thënë plakës së tij se ‘..kish qenë ca i ashpër me të!’
Kjo mu kujtua kur Astrit Lulushi, me të cilin na ndodhi të hanim bukë tek Muçot, më bëri të ditur se Betimi ishte nisur për tjetërkund…
Kisha vetem e-mailin dhe telefonin e tij, të Betim Muços, por ngurrova cilin te perdorja. Si për të provuar atë që sapo kisha dëgjuar, m’u duk me e lehtë, t’i shkroja pikërisht atij, Betimit.
Përgjigja më erdhi shpejt. Adresa e dërguesit ishte po ajo, e Betim Muços. Edhe pse ne fund te rreshtave ishte emri i Marta Muços:
“E di që me shpirt ke qenë këtu me mua, ndërsa përcillja Betimin e shtrenjtë në banesën e fundit. E mbarova detyrën e parë. Tani kam Tiranën, që është më e vështirë për mua, por që unë do ta bëj edhe atë për Betimin tim të dashur.
Po dhimbja nuk më lehtesohet Faruk. Ku ta gjej forcen? Nuk ka asnje gjë në këtë botë, që ma zevendeson humbjen. Avash avash do filloj të mbledh e sistemoj dhe botoj c’la pas Betimi. Por kam nevoje per pak kohe. Se besoj se mund të prek ende ndonjë gjë të tij pa qarë me lote, akoma jo….”
Zogjtë, duke imituar poetët, kthehen hera herës tek foleja e tyre, që ne njerëzit e quajmë Atdhe. Njeriun e sotëm, kudo, e udhëzojnë, e joshin, me globalizmin, por në asnjë rast nuk mundin, as kur ia bëjnë fare shkoqur ftesën, të harroj atdheun…
Shkrimtarët nuk ikin kurrë prej atdheut, as kur detyrohen, janë atje edhe kur fizikisht shfaqen tjetërkund. Ekzili ndaj është burim veprash të mëdha dhe ndaj përshkëndit memoria e tij e fosfortë.
Shkrimtarit, pavarësisht distancave e gjuhës me të cilën niset për tek lexuesi, edhe kur ndodh të mos përkthehet kurrë, i përndrit vegimi i mundësisë së komunikimit me shkrimtarë e lexues në botë, kudo ku merr me mend se ka shkak se mund ta ndjejnë apo të ketë shembëllime subjektesh, kumtesh estetike apo sociale.
Por, pa dyshim, përgjithnjë e pashmangshëm, krijuesi është e ndjehet në gjuhën e vetë, në trojet ku gjuha artikulohet në belbëzimet e para të fëmijëve…
Betimi, shume vite përpara se të vihej në rrugë prej Atdheut, solli në shqip “Virgjëreshat Shqiptare” të (nobelistes së mëvonshme) Munro dhe vetëm paskësaj u nis vetë për matanë Atlantikut. Prej strehës së ngrohtë në Botën e Re, solli në shqip Antologjinë e Poetëve të Botës, të asaj bote që ishte, pavarësisht nesh, por që tashmë e kemi prej ndërmjetësimit të tij.
Këto solla ndërmend teksa po besoja se Betimi më ishte përgjigjur prej andej, nëpërmjet po asaj Marte, që dukej se sapo kishte marrë përsipër të përgjigjej për dy persona njëherësh…
Padyshim ishte e vetmja mënyre : T’i ikte dhimbjes, duke bërë jetën e të Dyve.
Pra, siç kishte ndodhur deri sot, me ne miqtë e shumtë të Betimit të Saj dhe të Fëmijëve të Tyre aq të dashur.
Plaku i Shukshin, mbase ndaj u përkthye, që të na thotë të gjithëve, dhimbshëm, në emër të Jetës:
“…Kam qenë ca i ashpër me ju…”
Faleminderit, që ishe aq i dashur me ne të gjithë, Betim.
Nje nga miqte e tij, Vaid Hyzoti u shpreh :“….per nje cast mendova se qiejte ku banon tani Betimi yne, u perthyen, e ulen dhe e sollen mes nesh, ashtu te qeshur, sic na e la amanet… ishte gjithe ai bashkebisedim qe u soll sot ketu nga vete fjalet e miresise qe ai na la. Te gjithe e njihnim dhe e kishim ne kujtese buzagaz, duke mbajtur ate amanet qe u kishte lene :”Me mbani mend duke qeshur”. …. Betimi punoi, shkroi e skaliti fjalen vetem per te tjere, me heshtje dhe te pashoqe….
Dhe ja, ne kete dite ishte i pranishem me ne shkencetari i nivelit te larte ne fushen e sizmologjise, poeti , prozator dhe perkthyesi i talentuar Prof. Dr. Betim Muco. Emri i tij do te jete gjithmone midis nesh, se vepra e tij e ben ate te pavdekshem
Violeta Mirakaj
New York, 13 korrik 2015j
Homazh per Prof. Dr. Betim Muco
1947- 201
“ Me mbani mend duke qeshur”
Diten e Shtune, me date 11 Korrik 2015 ,shoqata “Bijte e Shqipes” ne Filadelfia; organizoi nje veprimtari ne 6 – mujorin e largimit nga kjo jete te Prof. Dr. Betim Muco. Kjo veprimtari u ideua nga poetja Iliriana Sulkuqi me nje perkujdesje te perkor , si dhe nga i palodhuri Llazar Vero, duke pase dhe ndihmen e kryetarit te shoqates Z. Tajar Domi, Vlashi Fili, Bujar Gjoka dhe anetaret e tjere me familjaret e tyre.
Salla u mbush plot. Ishin te shumte ata qe kishin ardhur ta takonin, jo vetem te familjes ,si Znj.Marta Muco me femijet; por dhe miqte e tij dhe te familjes nga Washingtoni dhe New York.
Bashkebisedimi midis te pranishmeve ishte i grohte, sollen vete fjalet e miresise qe ai na la. Pak e njihnim Prof. Dr. Betim Muco.veprimtaria e tij ishte e madhe
Betim Muco lindi ne vitin 1947 ne Tirane. Eshte diplomuar per fizike dhe ka ushtruar profesionin e kerkuesit shkencor ne fushen e shkencave te tokes. Botimet e para letrare i ka qe nga shkolla e mesme. Ka botuar mjaft libra me poezi, tregime, romane e letersi per femije dhe ka perkthyer ne shqip shume autore te njohur nga letersia boterore. Qe nga viti 2001 ka pase jetuar e punuar ne Merilend, SHBA ku ka qene aktiv si ne profesionin e tij ashtu dhe ne letersi
Konsulent, Incorporated Reseach Institutions for Seismology (IRS), Washington DC, SHBA.
Themelon dhe drejton shtepine Botuese Equinoxes Publishing House,LLC, ku boton 10 libra ne shqip dhe nje ne anglisht. Per 10 vjet me radhe Editor Shkencor ne General Dynamics Information Technology. Fiton qendrimin e perhershem ne SHBA ne dy kategori: Per interesa kombetare te SHBA dhe si individ me aftesi te shquara. Per vite me rradhe ne Shqiperi eshte Pergjegjes i Rrjetit Sizmologjik, Instituti i Sizmologjise, Akademia e Shkencave, Rruga don Bosko, Tirane , Shqiperi
Ne vitet 1974 – 1993 –Kerkues kerkimor shkencor, Instituti i Sizmologjise, Tirane, Shqiperi
Arsimimi dhe kualifikimi i tij eshte i vazhdueshem gati ne gjithe jeten e tij duke qene shkencetar vizitues ne disa vende ne Departamentin e Shkencave te Tokes dhe per 6 muaj ne Japoni ne Institutin e kerkimit te termeteve, Universiteti i Tokios
Titulli “Drejtues Kerkimesh” (ekuivalent me Profesor) .
Doktor i Shkencave, Teza: “Vecori te termeteve te Shqiperise dhe roli i ujerave nentokesore ne gjenerimin e tyre”,Fakulteti i Gjeologjise e minierave, Universiteti Politeknik, Tirane , Shqiperi.
Dallohet per pjesemarrje dhe udheheqje ne projekte nderkombetare si psh Koordinator dhe studjues kryesor i projektit “Harta dhe Vleresimi i Gjeohazardeve te Balkanit (OOP – 024) projekti i dhene nga US Civilian Research and Development Foundation (CRDF) etj…
Te gjithe kete veprimtari shkencore jane realizuar ne botime te 4 librave mbi sizmologjine, botuar ne shqip (autor apo bashkeautor) dhe nje liber mbi rreziqet gjeologjike te Shqiperise, botuar ne anglisht (bashkeautor). 39 artikuj shkencore profesionale botuar ne revista te huaja apo nderkombetare te te shkencave te tokes dhe ne permbledhje studimesh nga Shtepi Botuese shkencore nderkombetare…etj…
Poste honorifike e anetaresi ka pase qe nga Anetar i Borditn te lidhjes se Shoqatave Shqiptare te Mjedisit, Tirane ,Shqiperi deri ne (1994 – 2015), Anetar I jashtem per Shqiperine ne Bordin e Drejtoreve te Instituteve Kerkimore te Bashkuara per Sizmologjine (IRIS), SHBA ; Anetar i Shoqates Gjeofizike Evropiane, Anetar i Komitetit Themelues te Agjensise Boterore te Monitorimit Planetar dhe Reduktimit te Riskut te Termeteve, Gjeneve, Zvicer; apo Anetar i shoqates Gjeofizike te Amerikes (AGU); Perfaqesues i Shqiperise ne Shoqaten Nderkombetare te Sizmologjise dhe Fizikes se Brendesise se Tokes (IASPEI) etj…
Veprimtaria shkencore e prof. Dr. Betim Muco eshte sa e larmishme dhe e gjere, duke nisur nga artikuj botuar ne revista dhe botime te huaja te recensionuara dhe vazhdon me artikuj botuar ne revista dhe botime te recensionuara te Shqiperise, artikuj abstrakte dhe postera paraqitur ne konferenca, workshope apo veprimtari te tjera shkencore nderkombetare apo rajonale.
Nje kujdes te madh ka treguar per kumtesat profesionale paraqitur ne veprimtari kombetare, artikuj popullore botuar ne Shqiperi,apo takime shkencore dhe konferenca nderkombetare te ndjekura etj..
Me seriozitetin e shkencetarit dhe me frymezimin e poetit dhe te prozatorit, dallohet dhe ne krijitarine artistike si dhe ne perkthimet. Nje vlere te pashoqe ka “Antologji e Poezise Boterore te shekullit 20- te” ku duke ju referuar parathenies se kesaj permbledhje ai shprehet : “ Poezia eshte nje perpjekje per te rithene vetveten. Ajo lind nga shpirtra qe shohin atje ku jo te gjithe shohin dot dhe duke kapercyer kohera, epoka e sisteme shoqerore behet pasuri e cmuar e krejt njerezimit. Kjo antologji permbledh 135 poete nga e gjithe bota qe kane jetuar dhe krijuar kryesisht ne shekullin e 20-te “ I vjen keq se nuk ka mundur te beje me shume, pasi poetet jane perfaqesuar nga nje tufe poezish qe jo kurdohere shprehin dimensionet e verteta te artit te tyre poetik..”
Nje nga miqte e ngushte te Prof. Dr.Betim Muco eshte shkrimtari Roland Gjoza – New York. Ne pamundesi me ardh ne kete perkujtimore, dergon nje mesazh miku, vellai ku midis te tjerave shprehet “ ..te lutem transmetojani familjes Muco, nderimin gjer ne shenjteri te kesaj dite, aq te rendesishme, jo vetem per ta, po dhe per miqte, letrat, shkencen. Betimi eshte ringjallur, qe diten kur u kujtua dhe s’harrohet me…….Ajo qe e la. Zemra. Jo nuk e lodhi shkenca , ajo perpikmeri e rende prej ekzaktesie, jo, nuk e lodhen udhetimet e pafundme kozmopolitin fisnik, qe donte t’i shijonte te 1000 bukurite divine te kesaj bote perpara se te shkonte andej nga 100 vjetet, jo nuk e lodhen c’lidhej me njerezit, po me te fshehten e frymezimit spontan qe e rremben njeriun prej sferes fizike dhe e con ne tejjete…Pikerisht ne tejjete e kishte kerthizen. Po ndoshta atje e donin me fort dhe i kishin caktuar ndonje detyre… Ndoshta… Ne frymezim eshte , ne frymezim, ne nje kopesht me Danten,i cili ben mekatin s’e nuk e le te shfaqet njerezisht. Na e mori Dante, as Ajnshtani, as Kolombi, as Marta, s’paten fuqi ta mbanin . Keshtu e kane poetet. Po nuk ikin vertet, vetem sa bejne nje sfide, keta anarshiste te statukuose dhe vijne ku i zeme me goje. Si sot , ne kete takim miqsh e familjaresh , qe e kane ate fuqi sa ta lene Danten vetem. Po, po, e ka kete fuqi, “Bijte e Shqipes” ne Filadelfia, e ka kete fuqi Marta, miqte. U shfaq. Syri eshte me i varfer se ndjenja, ndonese shquhet. Te mos harrojme se sot kemi ngapak Zot midis nesh. Dhe ndodh mrekullia, jo permes fjaleve te ungjillit, po permes fjaleve te shpirtit. Kemi humbur format, s’kemi veshje e tipare qe te na dallojne, po jemi bere lende efemere, vetem e vetem qe Betim Muco te ngjallet! Dhe ja ku e ngjallem. ….”
Z.Tajar Domi shprehet : “Duke respektuar ne kete menyre, thjesht por me shpirt dhe me zemer Prof.Betim Mucon, ne respektojme veten, respektojme vlerat tona intelektuale kombetare, dhe mburremi denjesisht para botes per keto kapacitete, qe ne cdo vend te jene, konkurojne me koken lart dhe fitojne. Por, ne nuk duhet t’i leme qe fjala e tyre te degjohet vetem pas vdekjes. Edhe per se gjalli, ishin po ato. Te percojme tek te rinjte, kontributet e tyre……..Emra te tille si i Prof. Betim Mucos e shume te tjere, duhet ta bejne kete brez te ndjehet krenar, e ne kete rruge te shtohet edhe me shume atdhedashuria e ndjenja kombetare.
Kombit i nevojiten vlera, qe ai te njihet e te zhvillohet perkrah kombeve te tjere. Betimi ishte nje vlere e tille e madhe dhe i tille mbetet edhe pas vdekjes.Ai la pas nje trashegimi brilante te jetes se tij …krijimtari artistike dhe shkencore….
Po keshtu per veprimtarine letraro -shkencore te Betim Muco e solli Vlashi Fili .
Ne shenimet e saj ja si shprehet poetja Natasha Lako : “I rende si guret e dheut mbeti Betim Muco, por ndoshta edhe njeriu me delikat dhe i ndjeshem i kesaj bote dhe i asaj Lidhje Shkrimtaresh, aq te perfolur prej te gjitheve ne ne korr.
Betimi i le shqiptareve talentin dhe ndershmerine, permbajtjen fisnike, busullen e anijes letrare qe nuk pranon kurrefare patetike dhe profka te medha, si dhe modestise ne te jetuar thelle. Ja perse edhe nje godine do te behet e shenjte kur te ruaje edhe emrin e tij te rralle, pavaresisht se ai shkeli gjithe anet e botes.
Jam krenare qe kam shkruar per vepren tende letrare , mik qe dashur te afrosh popullin tim me te gjithe shkrimtaret dhe poetet si me nje jete hoshenari, larg zhurmave te medha. E dija qe te pelqenin udhetimet, por nuk e dija qe mq ngut do te nisje udhetimin tendte fundit.
E di qe fjala e Betim Muco do te bekoje popullin tim ne jete te jetes me nje ze burri te vertete.”
Marta Muco ,bashkeshortja falenderoi te pranishmit,si dhe u ndal shkurtimisht te puna e palodhur e Betim Muco ; lidhja e tij me krijimtaririne artistike dhe ne vecanti marredheniet e mira qe kishte ai me te gjithe boten sizmologjike.Shume botime te tij si ne poezi dhe ne proze ju dhuruan shoqates, dhe shkolles shqipe.
Faruk Myrtaj dergon kete mesazh : Betim Muço përktheu, si zakonisht për kënaqësi të tij, edhe tregimin “Vdekja e Plakut” të Vasili Shukshin. Deri në rreshtin e mbramë një prozë humane, teksa ndjen orën e fundit Plaku i prozës s’rri dot pa i thënë plakës së tij se ‘..kish qenë ca i ashpër me të!’
Kjo mu kujtua kur Astrit Lulushi, me të cilin na ndodhi të hanim bukë tek Muçot, më bëri të ditur se Betimi ishte nisur për tjetërkund…
Kisha vetem e-mailin dhe telefonin e tij, të Betim Muços, por ngurrova cilin te perdorja. Si për të provuar atë që sapo kisha dëgjuar, m’u duk me e lehtë, t’i shkroja pikërisht atij, Betimit.
Përgjigja më erdhi shpejt. Adresa e dërguesit ishte po ajo, e Betim Muços. Edhe pse ne fund te rreshtave ishte emri i Marta Muços:
“E di që me shpirt ke qenë këtu me mua, ndërsa përcillja Betimin e shtrenjtë në banesën e fundit. E mbarova detyrën e parë. Tani kam Tiranën, që është më e vështirë për mua, por që unë do ta bëj edhe atë për Betimin tim të dashur.
Po dhimbja nuk më lehtesohet Faruk. Ku ta gjej forcen? Nuk ka asnje gjë në këtë botë, që ma zevendeson humbjen. Avash avash do filloj të mbledh e sistemoj dhe botoj c’la pas Betimi. Por kam nevoje per pak kohe. Se besoj se mund të prek ende ndonjë gjë të tij pa qarë me lote, akoma jo….”
Zogjtë, duke imituar poetët, kthehen hera herës tek foleja e tyre, që ne njerëzit e quajmë Atdhe. Njeriun e sotëm, kudo, e udhëzojnë, e joshin, me globalizmin, por në asnjë rast nuk mundin, as kur ia bëjnë fare shkoqur ftesën, të harroj atdheun…
Shkrimtarët nuk ikin kurrë prej atdheut, as kur detyrohen, janë atje edhe kur fizikisht shfaqen tjetërkund. Ekzili ndaj është burim veprash të mëdha dhe ndaj përshkëndit memoria e tij e fosfortë.
Shkrimtarit, pavarësisht distancave e gjuhës me të cilën niset për tek lexuesi, edhe kur ndodh të mos përkthehet kurrë, i përndrit vegimi i mundësisë së komunikimit me shkrimtarë e lexues në botë, kudo ku merr me mend se ka shkak se mund ta ndjejnë apo të ketë shembëllime subjektesh, kumtesh estetike apo sociale.
Por, pa dyshim, përgjithnjë e pashmangshëm, krijuesi është e ndjehet në gjuhën e vetë, në trojet ku gjuha artikulohet në belbëzimet e para të fëmijëve…
Betimi, shume vite përpara se të vihej në rrugë prej Atdheut, solli në shqip “Virgjëreshat Shqiptare” të (nobelistes së mëvonshme) Munro dhe vetëm paskësaj u nis vetë për matanë Atlantikut. Prej strehës së ngrohtë në Botën e Re, solli në shqip Antologjinë e Poetëve të Botës, të asaj bote që ishte, pavarësisht nesh, por që tashmë e kemi prej ndërmjetësimit të tij.
Këto solla ndërmend teksa po besoja se Betimi më ishte përgjigjur prej andej, nëpërmjet po asaj Marte, që dukej se sapo kishte marrë përsipër të përgjigjej për dy persona njëherësh…
Padyshim ishte e vetmja mënyre : T’i ikte dhimbjes, duke bërë jetën e të Dyve.
Pra, siç kishte ndodhur deri sot, me ne miqtë e shumtë të Betimit të Saj dhe të Fëmijëve të Tyre aq të dashur.
Plaku i Shukshin, mbase ndaj u përkthye, që të na thotë të gjithëve, dhimbshëm, në emër të Jetës:
“…Kam qenë ca i ashpër me ju…”
Faleminderit, që ishe aq i dashur me ne të gjithë, Betim.
Nje nga miqte e tij, Vaid Hyzoti u shpreh :“….per nje cast mendova se qiejte ku banon tani Betimi yne, u perthyen, e ulen dhe e sollen mes nesh, ashtu te qeshur, sic na e la amanet… ishte gjithe ai bashkebisedim qe u soll sot ketu nga vete fjalet e miresise qe ai na la. Te gjithe e njihnim dhe e kishim ne kujtese buzagaz, duke mbajtur ate amanet qe u kishte lene :”Me mbani mend duke qeshur”. …. Betimi punoi, shkroi e skaliti fjalen vetem per te tjere, me heshtje dhe te pashoqe….
Dhe ja, ne kete dite ishte i pranishem me ne shkencetari i nivelit te larte ne fushen e sizmologjise, poeti , prozator dhe perkthyesi i talentuar Prof. Dr. Betim Muco. Emri i tij do te jete gjithmone midis nesh, se vepra e tij e ben ate te pavdekshem
Violeta Mirakaj
New York, 13 korrik 2015
MHILL GJURAJ, NJE LIBER JO VETEM PER VETEN….
Mhill Gjuraj, mërgimtar, veprimtar, humanisti dhe afaristi i suksesshëm – shembull i mirë ku politika, patriotizmi, feja e familja rrefehen në libër/
Nga Beqir SINA – New York/
Bronx NY : Kur të bie rasti të marrësh në mërgim, ndonjë libër të ri në shqip, dhe të botuar për ndonjë veprimtar të njohur në disaporë, patjetër se edhe ne si gazetar, do të duhet të shkruajm më shumë pas atyre, që kemi lexuar; se kush është autori ose kush është figura e librit, protogonisiti i cili ka nxitur ose edhe frymëzuar autorin të shkruaj për diasporën? Por, edhe, vetë lexuesi, me këtë rast patjetër kërkon të dijë se cila është jeta e tij në mërgim, por edhe andej nga ka ardhur, cila ka qenë! Ç’trashëgimini ka lënë vepra dhe jeta e tij – diasporës e shqiptarëve në trojet e tyre etnike të andej e këtej kufirit shqiptaro-shqiptarë !Ç’farë ka bërë ai per t’u bërë figurë qendrore për të bërë libër, e tjera!
Dhe, kështu duke lexuar qoftë edhe një libër të vetëm të ndonjërit prej tyre, pasi sot ato janë me dhjetëra e ndoshta me qindra, në komunitet- jo rrallë her ndodh që të befasohesh dhe të kërkosh më shumë të dishë ndaj këtyre njerëzve. Ngaqë, shpesh her kemi vënë re të mrekullohemi – kur shohim se si flakëron në shpirtin e tyre, zjarri i dashurisë për atdheun, për familjen e tyre, për fenë ose malli si i themi ne shqiptarët “për gurët e drurët”, për të afërmit, për miqët e shokët, për farefisin e njërëzit e tjerë. Natyrisht, po në këto libra, çdo njeri nga ne, mëson si pakuptuar, se kjo dashuri e dhëmbshuri për familjen dhe, atdheun e fenë e tyre, trashëguar nga të parët, i bëri këta njërëz, tani të lirë në vendin kampion të lirisë e demokracisë, të jenë kaq shumë krenar për prejardhjen e tyre dhe vendorigjinën e tyre, të lumtur dhe patriot e atdhetar të flakët. Aqsa vepra dhe puna e tyre, kontributi i tyre kombëtar, i ka obliguar shkrimtarët e njohur, të marrin penën e të shkruajnë, një ose dy a tre libra me biografinë dhe bibliografinë e tyre, plot me tregime dhe kujtime, “fotografi, që flasin me shumë se 1000 fjalë”, apo për profile – dhe familje patriotesh e atdhetarësh, nga troje trimash e kreshnikësh, që trashëgim u a lanë të parët, duke derdhur gjakun lumë, në çdo pëllëmbë tokë, aty ku i thonë Shqipëri, ku flitet lexohet e këndohet shqip, bukës i thonë bukë, e ujit i thonë ujë .
Njëri prej këtyre vperimtarëve të njohur – shumë i thjesht – fjalë pak , por punë shumë , i dhashur për familjen, kombin dhe fenë e të parve tanë, është edhe bashkëkombasi ynë Mhill Gjuraj.
I lindur në fshatin Sverkë e Thatë të Komunës së Pejës, më 1956 – ai tash e dyzet vjet jeton e punon këtu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës , në shtetin e federal Connecticut -Keniktiket, që gjendet në kufi me shtetin e New Yorkut, Pennsylvania dhe New Jersey . Arsimimin e tij e ka kryer në vendlindje, ndërkaq qysh nga mosha e re, përkatësisht në moshë 16 vjeçare, bashkë me familjen ai ka emigruar jashtë atdheut, fillimisht në Itali, pastaj nga Italia (pas 15 muajsh), erdhi në Amerikë. Ai është njëri prej atyre personaliteteve , që ka bërë emër në jetën shoqërore dhe afariste dhe veprimtarie kombëtare, që ka vepruar shumë për t’i dhënë ndihmë atdheut të tij, sidomos Kosovës dhe popullit të saj,
Veprimtari shqiptaro-amerikan, z. Mhill Gjuraj, në Gusht 2011, katër vjet më parë, ishte dhe donatori i shtatores së Nënë Terezës, në qytetin e bukur të Pejës, e cila është një rast unikat në historinë e botës , e një personi që quhet nënë e të varfërve, që quhet nënë e jetimëve dhe, mbi të gjitha, të quhet nënë e njerëzimit, ashtu si është Nënë Tereza e kombit shqiptar, u monumentalizua në bronz, nobelistja e parë dhe e vetme shqiptare, humanistja më e madhe shqiptare e të të gjitha kohërave, Gonxhe Bojaxhiu, e lumnuemja Nënë Tereza.
Mhill Gjurrja, ishte po ai që me 10 mijë dollar do të bëhej pjesë e kontributeve nga diaspora shqiptare në Amerikë, për ndërtimin e Katedrales së Nena Terezes në Prishtinë, dhe, në donacionet që u mblodhën në Turneun e 4 të Golfit, po Mhilli, dhurojë 18 mijë dollar për njërën nga penxheret e mëdha të Katedrales Nëna Tereze në Prishtinë, si dhe pati dhuruar më parë 5 mijë dollar për aksionin e mbledhjes së ndihmave për Shtëpinë e Pleqeve, në Bronx, organizuar nga asambleisiti shqiptar Mark Gjonaj.
Mhill Gjuraj, përveç aktivitetit të tij, si afarist i suksesshëm, intelektuali i shquar shqiptaro-amerikan – ka dhënë një kontribut dhe mbështetje mbresëlënëse në ndihmën për sensibilizimin e çështjes kombëtare, veçmas asaj të Kosovës, së tij, dhe procesit të zhvillimeve demokratike Kosovë, por, edhe Shqipëri, dhe, trojet tjera stërgjyshore. Ai vazhdimisht tregon interes e vëmendje të veçantë për gjendjen e vështirë ekonomike të Kosovës dhe të tokës mëmë – Shqipërisë, dhe të trojeve të tjera etnike, për të cilat i bashkëngjitet në të gjitha aktivitetet dhe veprimtaritë me taban kombëtare, historik e kulturor. Me modestinë, që e karakterizon, i pabujshëm e pa rrahje gjoksi, por si një patriot e atdhetar i vërtetë, ndihma dhe kontributi i tij për Kosovën, është e virtytshme njerëzore dhe mbresëlënëse, duke e sensibilizuar atë deri në institucionet më të larta vendim marrëse të politikës amerikane, vetëm e vetëm që Kosova e tij, të fitonte pavarësinë.
Mhill Gjuraj – për të gjitha ato çka ai ka bërë – nuk i ka shpëtuar as penës se artë të shkrimtarit të mirënjohur Mikel Gojani, i cili ka dalë me dy libra, që janë mirëpritur nga lexuesit, nga botuesit dhe nga kritika letrare kudo në hapësirën shqiptare dhe kanë gjetur jehonën e tyre në Kosovë dhe jashtë saj. Librat janë : “Mhill Gjuraj: Vlera e humanizmit dhe atdhetarizmës në Amerikë, ( botoi Shtëpia Grafike Botuese “Fishta”, Prishtinë 2013 ) editor Rrok Berisha, Redaktor Marjan Cubi, rencensues Luz P.Thaqi, redaktor teknik Xhavit Thaqi, ndërsa ballina Antian Asllani, dhe librin tjetër “Mesazhe nga Podiumi”( i cili është një përmbledhje me kumtesa, diskutime dhe shkrime rreth librit : Mhill Gjuraj: Vlera e humanizmit dhe atdhetarizmës në Amerikë) , botuar nga shtypshkronja :”Dukagjini” Pejë, redaktor Prend Buzhala, recensentë Ismet Krasniqi dhe Hajdin Morina, redaktor teknik Lavdim Beqiri……
Mhilli, në të dy librat, e Gojanit, na paraqitet si një familjar shembullor, besimtar i devotëshëm, njeri me formim politikë me rendësi të dorës së parë, për lirinë e pavarësinë dhe ndërtimin demokratik të Kosovës, dhe anëtar i devotshëm i Kishës Katolike Shqiptar “Zoja e Shkodrës”, aty ku ka qenë për disa vjet edhe kryetari i Këshillit të Kishës shqiptare në Nju Jork .
Autori i dy librave Mikel Gojani – për protagonistin e librave të tij – Mhill Gjurajn – ka sjellur në dorë të lexuesit një biografi dhe protret të plotë të një njeriu të thjesht në kuptimin më njerëzor të fjalës, i devotëshëm në kuptimin më fisnik dhe në të njëjtën kohë atdhetar e patriot i flakët, dhe i vendosur në kuptimin më sinjikativ të këtyre fjalëve , njeri i qart e i prerë, me të gjitha veshtersit e jetës dhe të veprimtarisë së tij, të pasqyruar me aq mjeshtëri nga vetë autori në këto dy libra: “Mhill Gjuraj: Vlera e humanizmit dhe atdhetarizmës në Amerikë, dhe libri “Mesazhe nga Podiumi”.
Mhilli, veprimtarin e tij kryesore, në Amerikë, e zhvillon me shoqata dhe organizata patriotike, ku ai ka aderuar që nga ardhja e tij në “Tokën e Bekuar”, ku nuk ka rreshtur së punuari me të gjitha forcat e tij. Në libërin e pare ndërthurët një gamë e larmishme e verimtarive të tij , me karakter fetar, kombëtar dhe shoqëror, takime dhe tubime, intervista, shënime e botime artikujash, fotografi nga ato që flasin më shumë se 1000 fjalë . Por, Mhill Gjuraj, është më shumë se kaq, se sa është një libër biografik, ku mësojmë pak ose shume nga biografia personale e protagonistit të tij. Lexuesi, sidomos me anë të librit :” Mhill Gjuraj: Vlera e humanizmit dhe atdhetarizmës në Amerikë ” do të informohet kryesishtë për devotëshmërinë e besimit të tij fetar – veprimtarinë e tij shoqërore dhe politike, dhe sidomos atë atdhetare e patriotike, i gjendur përher mes shumë patriotëve dhe veprimtarëve të tjerë ne Amerikë, me të cilët ai edhe lidhi edhe miqësinë dhe krijojë shoqërinë tij. Libri për të, me autor Mikel Gojanin – ka një shtrirje të sakt të përshkrimit kronologjikë, që ndoshta edhe dallon paksa atë nga librat e tjerë . Sidomos, për thjeshtësinë dhe frymën që ai përcjell tek lexuesi i tij . Rendi e parashtrimit të veprimtarisë së protogonistit për faktorët me më shumë nga rëndësia të tyre, e sidomos e personaliteteve për të cilat bëhet fjalë në libër, janë pikasur edhe në dy faqet e para që i ka shkruar (në vend të recensionit” recensuesi i librit të Mikel Gojanit, gazetari Luz P. Thaqi , i cili na vjen si një trumbetim duke na thënë; se “mos humbisni rastin pa e lexuar librin e tij :” Mhill Gjuraj: Vlera e humanizmit dhe atdhetarizmës në Amerikë ” .
Ndër të tjera z.Thaqi ka thënë se: libri, “Mhill Gjuraj – vlera e humanizmit dhe atdhetarizmës në Amerikë, që kohë më parë ka dalë në dritë prej autorit Mikel Gojani, flet mbi figurën e afaristit, humanitarit dhe mërgimtarit të përkushtuar shqiptar Mhill Gjurjaj, dhe është në interes të të gjithëve e sidomos për vlerat dhe dinamikën e një nga periudhat e rëndësishme të diasporës shqiptare në Amerikë, përkatësisht në Nju Jork”, ku që të dy librat janë të padiskutueshme në vlerat dokumentuese e edukative të një libri – dhe ku bibloteka jonë do të pasurohet dhe do të jetë në shërbim të lexuesit shqiptarë kudo që ndodhet!”
Libër ky, ku, megjithëse lënda e parë e tij është lidhur me jetën dhe veprën e protagonistit të librit, lexuesi aty do të mësojë vetëm pak më shumë nga jeta personale e Mhllit. Kjo, sepse, autori flet për aspektin atdhetar të shoqëruar të jetës së tij, duke lënë me një modesti të vogël krejtësisht në hije atë personale në veqanti atë familjar – që do të ishte dhe pjesa më e artë, që ai i është përkushtuar, gjatë gjithë jetës, kudo ku personalizohet Mhill Gjuraj, si njeri i thjesht i dashur e i nderuar nga të gjithë për kontributin e madh dhe punën e tij të palodhur.
“Nuk ka se si të mos potencojmë, thotë Luzi, që një nga arsyet më të rëndësishme se si diaspora jo vetëm se ka qenë promotor i rëndësishëm i të gjitha lëvizjeve kulturore e politike të kohës në shërbim të kombit në përgjithësi, e posaçërisht në shërbim të pakursyeshëm( pothuajse me të gjitha mjetet dhe jetën), të lirisë, demokracisë dhe pavarësisë së vendit, pa, një mbështetje të këtillë, sigurisht, se rrugëtimi drejt lirisë dhe pavarësisë do të ishte edhe më i gjatë dhe me shumë sfida të tjera, por ja që ndihma dhe mbështetja e diasporës, thotë Thaqi, përbënte ndihëm apo krahun e fuqishëm të elitave që ishin në krye të këtyre proceseve në Kosovë si në procesin e çlirimit ashtu edhe të pavarësisë dhe ndërtimit të shtetit demokratik.”
Në këtë aspekt, kur flitet dhe shkruhet për diasporën në SHBA, e cila ka një kontribut historik në çështjen kombëtare shqiptare, pjesë e së cilës eshtë edhe protagonisti i këtyre dy librave të Mikel Gojanit, Mhill Gjuraj , duhet cekur që merita më e madhe, u takon të gjithë këtyre atdhetarve dhe patriotëve të diasporës, që shkruajn ose ja u shkruajn librat shkrimtarët. Pikërisht, aty ku qëndron edhe një fakt mjaft i rëndësishëm se këta burra : gjithçka që ata bëjnë për kombin, e bëjnë me zemërbardhësi e me patriotizëm, me atdhedashuri e përkushtim të sinqertë, për njerëzit dhe vendin e tyre. Të gjithë këta patriot e atdhetar, që me dekada morën rrugën e kurbetit, janë familjar dhe fetar, fisnik, patriot dhe demokrat, që nuk morën pjesë në lëvizjet shoqërore, politike, dhe partiotike, dhe, nuk japin për popullin dhe vendin e tyre, për grada e për poste, për t’u mburrur e rrahur gjoksin – sepse ndodhën në Amerikë, apo kanë bizneset dhe punët e tyre që u shkojnë mirë dhe janë të suksesshme, por, se ata vetëm e vetëm – e duan me të vërtet dhe me gjithë zemër, Kosovën, Shqipërinë dhe të gjitha viset shqiptare, duke mos pasur asnjë edhe ndonjë lloj interesi apo përfitimi ekonomikë, politik apo moral. Këtu, qëndron edhe ndryshimi në krahasim me të gjithë ata që në diasporë u shërbejn sistemeve dhe ideologjive, sa her ato janë në pushtet apo vijnë e shkojnë, dhe u lëpihen apo u servilosen partive dhe të parëve të tyre, që më pas t’u krijojnë atyre favore në bizneset e tyre, apo përfitimet të ndryshme që u bëjnë atyre sistemet që vijnë e shkojnë, në vendlindjen e tyre.
Dhe, së fundi natyrisht, që një kapitull i rëndësishëm është padyshim edhe ai i fundit të librit. Ai, kur të tjerët e vlerësojnë veprimtarinë e atdhetarit të përkushtuar humanistit Mhill Gjuraj – si pjesë e kesaj disapore shqiptare në Shtetet e Bashkuara. Aty pikërisht ku veprimtari dhe humanisti Mhill Gjuraj jeton edhe punon dhe na vjen ashtu si e njohin dhe e njohim, dhe siç është në vlerësimin e të tjerëve”, që ngërthen atë në disa opinione të miqve bashkëpunëtorëve dhe bashkëveprimtarëve të z. Mhill Gjuraj, të cilët flasin për punën dhe angazhimin e tij në shërbim të humanizmit dhe të kauzës kombëtare në këtë diasporë. Me këtë rast, janë edhe disa nga vlerësimet e tyre për vlerat humaniste dhe atdhetare të z. Gjuraj, të cilat i japin klerikët, atdhetarët, patriotët, intelektualët dhe veprimtarët, të shquar, si dr. Don Lush Gjergji, don Pjetër Popaj, z. Eric Reichenbaun, z. Agim Rexhaj, z. Marjan Cubi, z. Anton Berisha, ish ambasador në Slloveni, z. Gani Bajraktari, z. Mëhill Velaj, Pashkë Maksuti, Harry Bajraktari, Luz Thaqi, Tom Mrijaj, e të tjerë. –
Kujtojë se Gjekë Gjonaj – nga Malësia e Madhe, në një shkrim të tij rreth librave të shkrimtarit Mikel Gojanit për Mhill Gjurajn në vend të përfundimit, shkruan ai se :”Jeta dhe veprimtaria e shquar atdhetare , humintare dhe fetare e z. Mhill Gjuraj është shembull i mirë që duhet ndjekur çdo shqiptar kudo që ndodhet. Si i tillë ky shqiptar i suksesshëm është figurë model për gjeneratat e reja se si ndershëm , me punë, mund e djersë, mund të kontribuosh jo vetëm për vete, por edhe në tabanin kombëtar si aktivist i palodhur i çështjes shqiptare”.
Mhilli Gjuraj me pak fjalë është njeri me zëmër të madhe, fjalë pak dhe punë shumë – është burri i Pejës së Dukagjinit, i cili tërë jeten e vet në diasporë, për më shumë se katër dekada e pikërishtë këtu në Amerikë, ai e ka vënë në të mirë të vendit të tij. Dhe, për këtë biografia e tij e plot është ajo së bashku me familjen e tij – gruan Agen dhe fëmijët Linda, Zefi, Marjani, dhe Lora, plot nipa dhe mbesa, duke mos kursyer asgjë , as “xhepin” , kohën dhe përpjekjet, që trojet etnike dhe kryesishtë Kosovën dhe populli i saj, të jenë të lirë e të pavarur, pa sundimin serbë. Ku të gjitha , tregimet, sakrificat e përshkrimet, që i gjejmë në dy librat biografik të shkrimtarit të mirënjohur nga Kosova – Mikel Gojani, do të thotë se për Mhil Gjurajn, ende nuk kanë përfunduar as me këto dy libra, sepse nuk përfunduar edhe misioni i tij – familjes, miqve të tij – dhe dasporës shqiptare, për ta parë Shqipërinë Etnike. Në një kohë – që edhe më të parët e tij dhe të tyre në diasporë, e thënë shkurt , baballarët, babgjyshët e katragjyshët, e tyre, nuk u ndalën e nuk u përkulën as ndaj Perandorisë Osmane, as në sundimin brutual të shqiptarëve në kohën e ish-Jugosllavisë e cila nuk egzitonë më, dhe as nën ish Jugosllavinë e Millosheviqit, dhe as nën regjimin 45 vjeçar diktatorial të Enver Hoxhës. Dhe, si i till edhe Mhill Gjuraj, me gjithë familjen e tij, është pjesë e pandarë e kësaj diaspore, duke qenë edhe ai pjesë i kontributit historik të tyre , që me dekada nuk kurseu asgjë për një Shqipëri të lirë e demokratike, Kosovën të çliruar, të lirë e të pavarur, dhe çështjen shqiptare të zgjidhur, kudo deri në bashkimin tonë Kombëtar.
MAQEDONIA NË VORBULLËN E FQINJËVE ANTISHQIPTARË
Shkruan:Brahim Ibish AVDYLI*/
“Hapi i parë në likuidimin e një populli është t’i fshini kujtesën e tij. Shkatërroni librat e tij, kulturën e tij, historinë e tij. Atëherë, vini dike të shkruajë libra të rinj, të krijojë një kulturë të re, të shpikë një histori të re. Para se të kalojë shumë kohë, kombi do të harrojë çfarë është dhe çfarë qe”.-Thënie e marrë nga gazetari Amerikan, Edward R. Marrow, dhe libri i tij, “A nation of sheep will beget a guvernment of wolves”, cituar nga vepra e njohur “Maqedonia shqiptare-në dritën e teksteve dhe dokumentareve historike”, Vëllimi i I-rë, Tringa Design, Tetovë 2009, faqe 7./
1. Rrënjet e lashta të Maqedonisë/
Në fillim, mund të themi se kohëve të fundit jemi marrë pakë me Maqedoninë, sepse nuk kemi pasur mundësi që të merremi më tepër me çështjen e saj. I kemi cituar ndonjëherë veprat e studiuara për këtë çështje, por nuk jemi marrë direkt me këto vepra, ndonëse padrejtësia është ngritur në dëmin e shqiptarëve.
E dimë se Maqedonia ishte pellazge, ilire dhe shqiptare. Ajo është e okupuar mjaftë vonë nëpër histori. Dihet se Qirili dhe Metodi nuk kanë ditur sllavisht para se shekullit të IX, e aq më pak bullgarisht, rusisht dhe serbisht.
Nga të gjitha veprat që i kemi shqyrtuar, janë dy vepra të njohura: “Maqedonia shqiptare, në dritën e teksteve dhe dokumenteve historike” ; “Iliriciteti i maqedonëve dhe epirotëve”. E para vepër, është më kompletisht e shkruar për t`iu përgjegjur shkencorisht “Enciklopedisë maqedonase”, dhe e dyta, është një vepër e veçantë.
Pra, pellazgët dhe ilirët përbëjnë dy shtylla njëra përpara tjetrës, që flisnin të njëjten gjuhë dhe që sot quhen thjeshtë shqiptarë, prej pellazgishtes, “sk-ip-at-ar”, që do të thotë se “nuk jepet ara që na e kanë lënë tashëgim etërit, baballarët”. Ajo është e nxjerrur dhe analizuar prej fjalës përbërëse: “sk”= s`ka, nuk; “ip”=jip, jep; “at”=ati, baba; dhe “ar”=arë, dhe kështu ajo është folur që në vitin 1204, kur erdhi në pikëpyetje Konstantinopoja. Neve na bie në duar një dokument anonim nga Berati, i vitit 1308, i cili e kishte si rrugëdalje qëndresën e mirëfilltë të atyre që thirreshin “skipatare” dhe që donin të shpëtojnë tokat nga të ashtuquajturit serbë, nën udhëheqjen e Stefan Dushanit, që të mos ua merrte.
Në pjesën dërmuese ishin skllavët të përzier me ilirët, që ne i quanim atëherë “shka-shkijet”, d.m.th. “të ndarë më dysh”, me “besim tjetër”, të ndarë në mes të Lindjes e të Perëndimit dhe qenë të përfshirë prej “skizmës”. Skizmatizmi kishte filluar që në atë kohë. Në vitin 1400 e tutje, nga Janjeva e deri në Trepçë, nga Deçani, Peja e mbarë Kosova kishte filluar të marrë masa të mëdha. Ata që kishin filluar të mblidheshin nëpër kishat ortodokse greke, e që e kishin pranuar vasa-litetin e Sulltanit osman, dhe të cilët i quanim “sllavë”, ndërsa të tjerët, që ishin kthyer në fenë islame, quheshin “turk shqiptar”.
Shqiptarët që e kishin pranuar “skizmën” ishin bërë “serbë”, pra ata ishin ilirë, shqiptarë ortodoksë-skizmatikë, pra ishin “ithtarë të kishave ortodokse serbe”.
Emri serb është kategori sociale, fetare dhe më vonë etnike e kombëtare. Serbët lidheshin me Kishën Ortodoksizmit në Pejë, pra Patikanën e Pejës, dhe Patrikanën ekumene të Konsantinipojës, sot Isambull, pra Stamboll. Në shekullin e XVII filloj të krijohej gjuha kishtare serbe, si një nga gjuhët speciale të të ashtuquajtura gjuhë kishtare sllave, të cilin e kishin krijuar qysh në shekullin e IX misionarët bizantinë, dy hebrejtë e njohur Qirili dhe Metodi. Serbia ishte një njësi gjeogafike dhe kishëtare dhe nuk ekzitonte si etni e komb dhe përfshinte një territor më të ngushte gjeografik, që lëvizte edhe në territor.
Antroponimet, toponimet dhe mikrotoponimet nuk janë të gjuhës sllave, por janë të marrura nga të folurat ortodokse dhe bogumile, pra patarene, në faltoret e të cilave përdorej gjuha kishtare, e formuar nga Qirili dhe Metodi, të cilët, në të vërtetë, kanë qenë hebrenj. Pra, këtu i kuptojmë se prej kujt dhe kur kanë “mbetur” aq pakë “serbë” në këtë territor, që njihet si “IRJM”, ku për herë të parë e kanë krijuar gjuhën e parë kishtare sllave në shekullin e IX, e cila më vonë është bërë “gjuhë e kishave”, e jo “gjuhë ruse”, “bullgare”, “serbe”, “sllavo-makedone”, etj.
Thënë më shkurtimisht, Maqedonia ishte pellazge, ilire dhe shqiptare. Nuk ka pasur “gjuhë maqedone”, por ka pasur gjuhë shqipe.
Pellazgët kanë qenë stërgjyshërit e shqiptarëve të sotëm dhe shqiptarët e sotën i kanë pasur baballarë ilirët, siç pohon me të drejtë Oberhammer, të cituar prej Dr. Arsim Spahiut, në veprën e tij, “”Iliriciteti i maqedonëve dhe i epirotëve”. Po e marrim edhe një vepër të dytë të historisë, nga Zhan Klod Faveirial, “Historia (më e vjetër) e Shqipërisë”, në të cilën thotë se “Akarnania është e populluar nga shqiptarët dhe në Misolongi flitet përgjithësisht shqip”.
Në të njëjten faqe ai thotë se “Argët ngritën krye duke u bashkuar me Akarnanët ose Lelegët (një fis tjetër pellazgjik) dhe i kërkuan ndihmë Athinës, e cila u dërgoi atyre njëqind anije. Në saje të kësaj ndihme, Argët e Akarnanët rimorën Argosin dhe i dëbuan prej andej Ambrakiatët e Korintit”.
Ndërsa, në kapitullin e katërt, autori na shpjegon për dinastinë maqedonase, në të cilën thotë se ka qenë tërë Maqedonia pellazge dhe se është vendosur në Pind, nën emrin “Maqedoni”. Ata u shtrine deri në Ematia.
Pra, Faveiriali në këtë kapitull thotë se “Maqedonasit nuk ishin grekë”, dhe se “Justini na siguron se Maqedonasit ishin Pellazg”. “Straboni thotë se ata kishin të njëjtën veshje, flisnin të njëjten gjuhë, kishin të njëjtat zakone me Epirotët”.
Nga Karani, Filipi e Aleksandri i Madh llogariten 24 mbretër, kurse Justini i numëron 12 më të njohurit. Në kohën e Arkelaut 413 para Krishtit, Maqedonia kishte vendosur marradhënie politike me Greqinë, edhe pse Greqia nuk i donte. Aleksandi i Madh ka qenë ilir, në të cilën studiuesja italiane Lucia Nadin, e zbulon testamentin e tij, të cilën ai i drejtohet Shkodrës, e në të cilën thotë:
“Unë, Aleksandri, bir i Filipit, mbretit të maqedonasve, mishërim i monarkisë, krijues i Perandorisë Greke, biri i Zeusit, bashkëbisedues i Brahamanëve dhe i Pemëve, i diellit dhe hënës, triumfues mbi mbretëritë e Persëve e të Medëve, Zoti i Botës prej ku lind dhe ku perëndon dielli, nga Veriu në Jug, pinjoll i farës së shquar të popujve Ilirikë të Dalmacisë dhe Liburnisë dhe të popujve të tjerë të së njëjtës gjuhë që popullojnë Danubin dhe zonën qendrore të Thrakës, u sjell dashurinë, paqen dhe përshëndetjet e mija dhe të të gjithë atyre që ndjekin sundimin e botës.
Duke qenë se ju gjithmonë më jeni treguar të besës dhe të fortë e të pathyeshëm në betejat e bëra krah meje, u jap dhe u dorëzojë juve në zotërim të lirë gjithë hapësirën e Akuilonit e deri në skaj të Italisë së Jugut. Askush tjetër, veç jush, të mos guxojë të vendoset dhe të qëndrojë në ato vende dhe po u gjet ndonjë i huaj, ai do të mund të qëndrojë vetëm si skllavi i juaj, dhe pasardhësit e tij do të jenë skllevër të pasardhësve tuaj.
U shkrua në Kështjellën e qytetit të Aleksandrisë, themeluar prej meje buzë lumit madhështor të Nilit në vitin XII. Me vullnet të perëndive që nderohen në mbretëritë e mia, Zeusit, Marsit, Plutonit dhe Minervës, perëndisë së perëndive. Dëshmitar të këtij akti janë Atleti, logotheti i im, dhe 11 princa të tjerë, të cilët unë po i emërojë si trashëgimtarë të mi dhe të të gjithë Botës, meqenëse po vdes pa lënë pasardhës”.
Dihet se grekët thërmojnë gjuhë derisa thonë se “Aleksadri i Madh është i joni”, ndërsa skllavët, pra sllavët, pra sllavo-makedonët thonë se Aleskandri i Madh ka qenë i joni dhe se Filipi, babai i tij, ka qenë sllavo-makedon, duke mos e patur faktin e vetëm parasysh, se sllavët nuk kanë ekzistuar para shekullit të IX.
Ndërsa vendi, të cilin grekët e mëvonshëm e thirrin “Thesaloniku”, një emër që është formuar prej gjuhës shqipe, është Selaniku, por nuk e dinë çka do të thotë. Shqiptarët, theksonin përherë se shkojnë “te selanikja”, sepse aty jetonte motra e Aleksandit të Madh. Selanikja nderohej nga shqiptarët. Edhe Selaniku është e ka qenë një qytet i Maqedonisë dhe duhet ti kthehet asaj.
Historia është shkencë e veçantë dhe e dëshmon këte me dokumentacionin e saj. Shqiptarët janë banorët autoktonë të Ilirisë, Epirit e të Maqedonisë dhe një nga racat më të moçme në Europë. “Shqipëria është më e lashtë se vetë Evropa”- na thotë Luis Arnaud, të cilin nuk e dimë se kush ka qenë me të vërtetë, por e dimë se ka shkruar një letër dhe të botuar në gazetën franceze “La Croix” (Kryqi), me 16.12.1912, para fillimit të mbledhjes së Ambasadorëve në Londër.
Iliriciteti i Maqedonisë dhe i Epirit dhe Gadishullit Ilirik, pasi tërë gadishulli dhe kontinenti quheshin më parë HERNI, e më vonë, në të gjitha tekstet figuron vetëm me dëshirën e armiqve tanë, në radhë të parë prej anglezëve, i ashtuquajtur “Gadishulli Ballkanik”, dhe sot është mëse i padiskutueshëm. “Autorët e vjetër i konsiderojnë maqedonasit dhe epirotët si barbarë, pra popuj që nuk flisnin greqisht, e disa vetë i quajnë pellazgë, ndërkohë që të tjerë i emërtojnë ilirë”.
Pra, Maqedonia gjatë historisë së bujshme, aktive dhe batica e me zbatica, të cilat vinë edhe në kohën e përpjekjeve të veta për ta përpirë një numër të lartë të argumenteve të karakterit entokulturorë me Epirin e lashtë (sot Çamëria, nuk e mbanë as gjysmën e tokës që ka patur Epiri i lashtë!), sikurse me të gjitha trojet etnike shqiptare nëpër Gadishullin Ilirik. Burimet që disponohen nuk lejojnë që të vihet vija e kuqe dhe kufiri në anën e trojeve të Maqedonisë dhe tokave të marra nga Dardania apo Epiri. Shqiptarët i shpëtuan vorbullës përpirëse të bullgaro-serbo-grekëve dhe malazezëve për ta përpirë gjithë Shqipërinë dhe Maqedoninë.
Sllavo-makedonët, serbët, rusët e bullgarët edhe sot po përpiqen ta gllabërojnë, por nuk munden, veçse e trondisin, si në Kumanovë…
2. Makedonia nuk është sllave, siç e thonë të shiturit
Antishqiptarët, rreth e përqark Maqedonisë, bënjë çmos që ajo të quhet sllave. Duhet të përgaditin vendin dhe Shkupin me “ndërtime” të mëdha e bombastike, të qytetit tendencioz “sllav”, me mbishkrime sllavo-makedone në çdo pikë, me çirilicë, me statuja të mëdha e të pakultivuara, duke përfshirë edhe Aleksandrin e Madh, që thuhet paturpësisht se është “makedon”, apo është “sllavo-makedon”.
Ne, po e marrim një artikull të shkruar enkas për këtë punë, në “The Guardian”, në të cilin thuhet se arkitektura e sotme e Shkupit është paqtjetër falsifikim edhe më i rrebtë i historisë së këtij shteti artificial. “The Guardian” shkruan se Shkupi, në kuadër të akitekturës së “re” të projektit të shtrenjtë 200 milion e deri në 500 milion Euro, thënë shkurt “Shkupi 2014”, duke aluduar në patriotizmin e sllavo-maqedonasve nacionalist, është një arkitekture tendencioze, rrënjësisht e pa kultivuar, e rrejshme dhe falsifikuese e historisë së vërtetë të Maqedonisë, e cila, ndonëse është tërheqëse, sidomos për turistët, e ka shndërruar kryeqytetin si një nga kryeqyetet më të falsifikuar, me statuja të shumta, madje edhe serbe.
Kjo “punë”, në vend se “të ndërtojë” një qytet antik, me statuja të vërteta dhe ndërtesa të vjetra e antike, që të zbulojë në qendrën e vet vlerat historike, është bërë një vend për të tëhequr turistë dhe aspak të fesë ortodokse.
Ndonëse thuhet në artikull se Maqedonia duhej të përfillte historikisht Greqinë, ajo nuk ka të bëfillë aspak Greqinë e lashtë, as me Perandorinë Bizantine, prej të cilës e bartën gradualisht nga shekulli i IX e më tutje ortodoksizmin, të filluar në ceromonitë e kishave që quheshin “kisha greke”, në vend se të quhen “bizantine”, sepse dihet se Perandoria Bizantine ishte perandoria ilire e jo e grekëve mesjetarë, pasi në mesjetë nuk kishte dhe nuk ka pasur “greko-helenë”. Gjatë kësaj periudhe arbërit ishin shtetas romakë. d.m.th. shtetas bizantinë të themës ilire dhe natyrisht se njiheshin nga kronistët bizantinë. Konsideroheshin si “bizatinë” të gjithë të qenurit iliro-arbër. Para shekullit të VI arbërit e vjetër dhe ilirët ndjenin afërsi me grekët, që i cilësonte ashtu përkushtimi i veçantë, jo origjina.
Emri kombëtar “Iliria” dhe “ilir” dëgjohet deri në shekullin e VI. Në pesë shekujt e vazhdueshëm nuk bëhet më fjalë për ilirët dhe Ilirinë, sepse ilirët luajtën rol në perandorinë Romake dhe kështu është zëvendësuar ky emër kombëtar me emrin “romak”, sepse ilirët kanë lidhur ekzistencën e tyre me regjimin romak e bizatinë, me të gjitha dallimet (dhe mospajtimet) që kanë patur.
Siç na citon Avdi Ibrahimi, në të kaluarën tonë kemi qenë një etnitet i madh, pra iliro-pellazgë apo pellazgo-ilirë, dhe të huajt na kanë coptuar gjithnjë, saqë ne jemi tkurrur vazhdimisht. Të ardhurit vazhdimisht, që kanë qenë një numër i vogël në krahasim të pellazgo-ilirëve i kanë rrënuar themelet tona të historisë dhe gjuhën tonë nga rrënja e gjuhës pellazge e ilire. Ilirët kanë qenë pellazgë dhe kanë folur të njëjtën gjuhë. Ne kemi patur histori të lavdishme prej gjenezës së kësaj bote e tutje. Grekët e hebrejt kanë qenë etnitete të vogla në krahasim me ilirët.
Në të vërtetë, në librin e shenjtë të Biblës nga Dhjata e Vjetër thuhet se tërë toka ka pasur një gjuhë, me fjalë të njëjta. Ashtu na e pohon edhe Kurani, libri i shenjtë i islamizmit, se kjo gjuhë ka qenë gjuhë mbarënjerëzore. Kjo ishte e gjuha hyjnore e profetëve, të cilën mjaft shkencëtarë e kanë titulluar “gjuha nënë”, dhe kjo ishte gjuha e pellazgëve, ilirishtja, shqipja e moçme, ashtu siç e quan edhe Nermin Vlora-Falaski, në veprat e saj , e shumë të tjerë.
Latinishtja, greqishtja e parë, e ashtuquajtura sllavishtja e vjetër apo osmani-shtja ishin gjuhë artificiale e administrative të perandorisë romake, bizantine dhe osmane, jo-turke, “greke” dhe italiane. Kur mbaruan këto perandori, maruan edhe gjuhët e tyre artificiale, ku fjalën kryesore e kishin iliro-pellazgët, ndërsa “gjuhët artificiale”, si psh. greqishtja e re, doli nga rrënjët e marrura nga gjuha pellazge, me mbaresat apo parashtresat greke, dhe vazhdimisht u ndryshua nëpër histori, për të mbulluar gjurmët e vjetra pellazge.
Edhe Turqia nuk ka qenë “komb”, por nga 6`800.000 shqipfolësit dhe 2 milionët e sotshëm pellazgë, që e flasin gjuhën shqipe të pastërt, por që quhen me emrin e tyre identifikues “llaz”, ata e ruajnë gjallë gjuhën e tyre shqipe, nëpër dhunën e hapur shtetëror artificiale. Ndonjëherë, kryetarët e shtetit artificial, me origjinën e tyre shqiptare, kanë dhënë simbolet shtetërore të flamurit të kuq, me hënë dhe yll, sikur stema ilire, dhe e mbajnë në flamurin e tyre shtetëror.
Shteti i tyre artificial nuk ka lejuar asnjëherë gjuhën shqipe nëpër shkollat shqipe, por i ka mësuar me dhunë dhe shkollë “normale” turke fenë islame, nëpër shkolla e xhami. Partitë islamiste, e kanë ngatërruar fenë me partitë fetare.
Edhe sot i joshin besimtarët e mashtruar nëpër shtetet e ndryshme, në Evropë, si në Maqedoni, të ndërrojnë kahjen e mirëfilltë të shkollave shqipe, të pakten prej Kongresit të Drejtëshrimit, më 1908, dje Manastiri, sot Bitola, në Maqedoni, me gjuhën arabe e turke.
Shkollat fetare dhe ideologjitë fetare e japin kudo nëpër xhami të ndryshme këtë çështje, saqë ngatërohet me rekomandimin e fqinjëve të ashpër kundër nesh dhe na e pëshpërisin papushim “Zoti i Madh, i Gjithëdijshëm, i Gjithëmëshirshëm dhe i Gjithëfuqishën është Al-lahu”, sikur nuk e dimë se nuk është në Arabi, por në pjesën e poshtme të Maqedonisë, në Epir dhe në Shqipërinë e Jugut. Ai quhet “Zoti i Madh”, të cilën e thonë me Al-lahu-n: “Dielli i Madh, kuq si gjaku, kur lindë e perëndon”, e për këte e kishin kurdoherë Diellin si simbol të tyre ilirët, që është një yll i vogël, më afër tokës, sepse nuk bën ende të thuhet kjo gjë nëpër shkollat tona, pasi kudo që jemi, na mbajnë fetarët nën hypnoza të thella.
Sellena, në mitin e tyre te të gjithë pellazgët, nëpër trevat ku flitej përgjithësisht shqipja në trevat arbërore, që e përfshinte edhe Samothrakën, ku është gjetur skulptura e parë e cila ruhet sot në Muzeum të Luvrit në Francë, ndërsa e dyta në Muzeumin e Londrës, në Britaninë e Madhe, e niste rrugën e saj në qiell kur perëndonte Dielli, pra perëndia Zeus, Zojsi, Zoti i Madh, dhe përfaqësohet nga Hëna, që e shprehë ate perëndesha Sellena. Figura e Demit (pra, e Kaut) ishte qëndrore në besimin hënor të pellazgëve, dhe shprehte forcën krijuese te pellazgët. Ajo përshkruhet nga një vashë e re, me një ndriçim të argjentë, veshje të lartë, hypur nga karrocë e tërhequr nga një dem. Nga era që fryente përherë nëpër tokat pellazge, thënë më shkurt të Epirit, veli i kokës merrte formën e hënës dhe i rrinte asaj mbi kokë, pra harku hënor.
Në tempullin e Samothrakës, në Greqinë e lashtë, gjatë riteve të veçanta që ia kushtonte perëndeshës pellazge, populli pellazgo-ilir, u njoh edhe Filipi i II-të me Olimbinë (të thënë edhe ndryshe Mirtalin), që është nëna e Aleksandrit të Madh, siç është Filipi i II babai i tij dhe të dytë prindër, një dëshmi kjo e vërtetë pellazgo-shqipe e prindërve të tyre dhe e vetë Aleksandrit të Madh.
Krahët, të pasqyruara në të gjitha skulpturat e Sellenës janë krahë shqiponje dhe se Sellena është pellazgo-shqipe e tregon edhe miti, sipas së cilës ishte bijë e titanëve Iperio (Shqipes), pra pjesa e epërme e Greqisë, prej të cilave rrjedhë Zoti i Madh, orakujt e falltarët e Zotit të Madh, në Dodonë, ku sundonin sellët. Iperio do të thoshte Epiri. Është pjesa e poshtme e Shqipërisë, që ndodhet sot nën të ashtuquajturën “Greqi”. Sellena ishte motra e Elios, pra shqip “e Diellit” dhe te romakët nderohej kulti i saj me emrin Luna (Hëna).
Në Epir ka qenë tempulli i Dodonës. Ai është më i vjetri, i gjeturi i lashtësisë, në të cilin vinin nga të gjitha viset për të mësuar nga falltorja e Zeusit diçka për fatin e tyre. Ky vend ua jepte hirin e Hyut të madh dhe quhej vendi “ku merrte hir” apo bekimin e Zotit të Madh. Emërtimi i vendit “Epir” duket shumë bindës me “na jep hir”, në krahasim me të dy fjalët e përbërse “ep” dhe “ir”, që do të thotë “jep hir”.
Ndërsa grekët e ri “harrojnë” qëllimisht historinë tonë e bëjnë çmos për të na i marrë argumentet prej dorës. Janë gënjeshtarë të kulluar të historisë.
Ne duhet të vendosim për shqyrtim nga njëra anë Greqinë e vjetër parahistorike dhe mitologjinë e saj dhe nga ana tjetër avranitasit që nga koha e Bizantit deri në shekullin 20-të. Grekët e ri nuk përputhen me grekët e vjetër. Maqedonasit ishin një popullsi ilirike, që do të thotë pellazgjike, dhe Fineley thotë se Aleksandri i Madh, nëpër darkërat e mëdha që i shtronte me oficerët e Maqedonisë, duhej të përdorte një dialekt të vjetër shqiptar.
Prej studiusve dhe shkencëtarëve të ndryshëm nga lëmia e historisë ne shohin se atdheu i dytë i shqiptarëve, në kohën e ilirikut shtrihej nga Tieshta në Slloveni, në Singidun (Beogradi i sotëm i Serbisë) deri në Selanik e gjirin e Ambrakisë, me ditin Jon (ë) dhe detin Adriatik, e mbyllej sërish në Trishtë.
Brenda të gjithë kufinjëve të kësaj shtrirje të Ilirikut ekzistonin mbi 350 qytete të njohura dhe përrreth mbaheshin mija fshatra dhe vendbanime të malësorëve që e kanë punuar edhe tokën dhe kanë ruajtur bagëtinë. Nëpër qytete ishte zhvilluar në radhë të parë ekonomia, tregëtija dhe zejtaria.
Faktori i parë është mospërzierja e popullsisë arbërore me të huajtë. Kjo traditë vazhdoi në të gjitha kohërat. Arbërit, arbanët, avranitasit, si të krishterë apo edhe ashtu muslimanë, janë nga popujt e paktë që i ruhen përzierjeve të gjakut me të huajt dhe kështu u largoheshin “përzierjeve të gjakut”, përveç të përthithurit e të ardhurve. Kështu, kurdoherë e kanë ruajtur pastërtinë e farës së gjakut dhe janë edhe themeluesit e Greqisë së vjetër e të re. Në Greqi janë 2`000.000 avranitas.
Gjuha avranitase nuk u lejua të shkruhej, edhe pse kishte shumë dialekte të saj, sepse marrëdhëniet me Geqinë ishin të tendosura, për shumë arësye pak të njohura, kështu që përnjëfarë lehtësie avranitasit e përdorën alfabetin grek.
Turqia e mbanë simbolin e shtetit të vetëm të pellazgo-ilirëve, stemën e shtetit ilir, sado që e mbanë kreun e armiqëve të kombit shqiptar, pastaj vjenë Greqia, Rusia, Bullgaria, Serbia, sllavo-makedonët dhe malaziasit. Këta e sjellin vërdallë kombin shqiptar nëpër gënjeshtrat e veçanta historike e aktuale, dhe nëpër fetë e ndryshme. Ai ende sikur është “i pa shkollë” dhe nuk ia “kap mendja” tradhëtitë.
Po e sjellim edhe njëherë thënien e rilindasit tonë, Sami Bej Frashërit, nga shkrimi ynë paraprak, se Ilirët dhe Epirotët rronin njësoj e ishin si shqiptarët e sotëm pa ndonjë ndryshim dhe flisnin gjuhën që ne e flasim sot. Ata ishin një racë dhe flisnin një gjuhë si shqiptarët e sotëm. Ata qenë dhe janë edhe në Maqedoni.
“Pëllazgët, janë m`i vjetri i kombeve arianë t`Evropës” dhe “mund të dilte sot një pellazg, do të mundnim të flisnim me të si një gegë me një toskë”.
“Shenja e kombësisë është gjuha; çdo komb mbahet me gjuhën e tij”. “Shqiptarët flasin një nga më të vjetrat e më të bukurat gjuhë të dheut”. Kombësia është gjuhë e shqiptarëve. Ne kohën e romakëve dhe të bizantinëve u lanë në harresë emrat Iliri, Maqedoni, Epir e Shqipëri.
Këte, do ta shohim në pjesën e dytë të këtij shkrimi…
*(Pjesa e I-rë)
Ne Foto:Harte e Vjeter e Ilirise dhe Epirit
Kosovë -FSK, kontribut në forcimin e sigurisë së përbashkët
-Ministri i FSK-së Haki Demolli, takon Dr. Evelin Farkash Zëvendës Asistente e Sekretarit të Mbrojtjes së SHBA-ve/
Nga Behlul Jashari/ PRISHTINË, 13 Korrik 2015-Ministri i FSK-së, Haki Demolli, priti Dr. Evelin Farkash (Evelyn Farkas) Zëvendës Asistente e Sekretarit të Mbrojtjes së SHBA-ve. Ai në emër të Ministrisë së FSK-së, Qeverisë dhe popullit të Kosovës shprehu mirënjohje dhe falënderime për Departamentin e Mbrojtjes dhe SHBA-të për ndihmën e dhënë dhe për bashkëpunimin kaq të gjerë dhe intensiv. Demolli e njoftoi Farkash me fushat dhe shkallët e nivelit të bashkëpunimit në mes të Departamentit të Mbrojtjes, Ushtrisë së SHBA-së me Ministrinë e FSK-së dhe FSK-në. Duke vlerësuar lartë këtë bashkëpunim ai theksoi ‘Partneritetin për Paqe’ që ka FSK-ja me Gardën Kombëtare të Ajovës. Fushat e bashkëpunimit janë të shumta si në programe dhe projekte të ndryshme, trajnime, edukim, donacione materiale dhe financiare si dhe kontribut përmes ekipeve këshilluese për shumë fusha të rëndësishme.
Me këtë rast ministri Demolli njoftoi mysafiren nga SHBA-të edhe me fushën e bashkëpunimit rajonal dhe bilateral me të gjitha shtetet që kanë shpreh gatishmërinë, deri tek ushtrimet e përbashkëta dhe fusha tjera të bashkëpunimit me interes të dyanshëm. Ai poashtu e vlerësoi edhe pjesëmarrjen e Ministrisë së FSK-së dhe FSK-së në nismat rajonale të sigurisë, me dëshirën për të dhënë edhe më shumë kontribut në forcimin e sigurisë së përbashkët. Çështje me rëndësi ishte edhe njoftimi i dr. Farkash me procesin e transformimit të FSK-së në Forca të Armatosura të Kosovës (FAK) dhe sfidat aktuale që ekzistojnë me procedurat kushtetuese dhe parlamentare të aprovimit të amendamenteve që kanë të bëjnë me këtë transformim dhe procedimit të Projektligjit për Transformimin e FSK-së në FAK.
Komandanti i FSK-së gjenerallejtënant Rrahman Rama e njoftoi Farkash me të arriturat në FSK-së, me procesin e përgatitjeve për transformim, sidomos në ato fusha që nuk kanë të bëjnë me vendime politike, për të pritur këtë proces sa më të përgatitur, për çka si ministri dhe FSK edhe e kemi themeluar edhe Departamentin për Transformim.
Dr Farkash shprehi kënaqësinë e saj me zhvillimet në FSK, me punën që është bërë në përgatitjet për transformim dhe shkallën e gjerë të bashkëpunimit të shumanshëm korrekt dhe konstruktiv, duke theksuar se Partneriteti për Paqe (PpP) mund të jetë rruga e ecjes përpara drejt bashkëpunimit me NATO-n. “Është me rëndësi që ju të punoni sa më shumë për shtyrjen përpara të axhendës së transformimit, e cila do të hapë rrugë dhe mundësi më të mëdha bashkëpunimi, si në planin bilateral po ashtu edhe në atë multilateral”, citohet ai në komunikatën e dërguar nga Ministria e FSK-së.
Nga ana e saj, Dr. Evelin Farkash shoqërohej edhe nga Gjeneral brigade Viliam Hall (William Hall) nga Komanda e Bashkuar për Evropë, nënkolonel Xhekob Kandelaria (Jacob Candelaria) nga Komanda e Bashkuar për Evropë, Melisa Henlon (Melissa Hanlon) – nga Zyra e Sekretarit të Mbrojtjes, Shon Krovlej (Shawn Crowley) –Këshilltar për çështje politike dhe ekonomike nga Ambasada e SHBA-ve në Prishtinë, kolonel Anthoni Bats (Anthony Butts) Atashe i Mbrojtjes në Ambasadën e SHBA-ve në Prishtinë, majori Juan Murillo Atashe Ushtarak i Ambasadës së SHBA-ve në Prishtinë dhe major Adam Girouks (Adam Giroux) nga Zyra e Bashkëpunimit të Mbrojtjes e Ambasadës së SHBA-ve në
- « Previous Page
- 1
- …
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- …
- 100
- Next Page »