Archives for July 2017

Anton ÇEFA sjell Rabindranath Tagora në Sofrën Poetike të Diellit

July 9, 2017 by dgreca

Rabindranath Tagora(1861-1941)/

“Kur mbasi të ketë dëgjuar të reçitohet një poezi imja, ndonjë më thotë: “Nuk e kam kuptuar’, unë jam i detyruar të hesht.

Në qoftë se i merrni erë një luleje dhe thoni: ‘Nuk kuptoj’ – përgjigjja ime është: ‘Këtu nuk ka gjë të pakuptueshme, është vetëm erë e mirë’.

Dhe në qoftë se, megjithëkëtë, ju ngulni këmbë duke thënë: ‘E di, po ç’kuptim ka?’, Atëherë nuk më mbetet tjetër veç të ndërroj bisedë ose të bëhem i pakuptueshëm, duke pohuar se era e mirë është forma që merr gëzimi i gjithësisë në një lule”.

Dashuria për natyrën

Cilido që të jesh ti, lexues i këngëve të mia

Pas njëqind vitesh,

Unë nuk do të mund të të çoj

As edhe një lule të vetme

Të kësaj pranvere të pasur,

Një fjollë të artë resh që shtrihen atje lart.

Hap dyert e shih jashtë,

Mblidh prej kopshtit tënd kundërmues

Kujtime të erandshme,

Të zhdukura njëqind vite më parë !

Në zemrën tënde do të mund të ndiesh

Gëzimin plot jetë

Që këndova në një mëngjes pranvere,

Duke të dërguar zërin tim të gëzueshëm

Të njëqind viteve më parë.

Përhumbje në Zotin　

Në duart tua, o Zot, koha është e pafund.

Asnjë nuk mund të numërojë minutat.

Kalojnë ditët dhe netët.

Moshat lulëzojnë dhe vyshken si lulet.

Ti di të presësh. Për ta përkryer një lulëz të egër

Shekujt Tuaj ndjekin njëri-tjetrin.

Na nuk kemi kohë me humbë . . .

Në muzg ngutem nga frika se dera Yte mbyllet,

Por . . . ka prap kohë.

Vëllazërim universal　

Hapi sytë e shih:

Zoti yt nuk është para teje.

Ai është atje ku fshatari lëron plisin e fortë

E gurthyesi punon.

Ai është me ta, në diell e në shi,

Dhe rrobët e Tij janë të mbuluara me pluhur.

Hiqe atë mantel dhe zbrit si Ai

Mbi truallin plot pluhur!

Lërim! Ku mund ta gjesh këtë lëërim?

Mësuesi ynë ka marrë mbi shpatullat e Tia

Dhimbjet e njeriut.

Është bashkuar me ne përgjithmonë.

Përktheu nga anglishtja: Anton ÇEFA

NGA SUEDIA, TAKIM MBRESLËNËS NË TIRANË

July 9, 2017 by dgreca

Nga Sokol Demaku/

NJË TAKIM MBRESËLENËS ME TË BIJEN E POETIT DRITËRO AGOLLI, POETEN DHE UDHEHEQËSEN E “KLIK EKSPO GROUP” NË TIRANË ME MIQË NGA SUEDIA/

Vapë qershori, si çdo here në vendet ballkanike ku temperatura në këtë kohë arrin maksimumin e saj aty afër të dyzetave dhe ku dielli pjekë e djegë dhe gjë përcellon çdo gjë.

Njeriu ndjen aromën e vapes, ndjen edhe ate që ne na mungon në veriun e largët ku trupi ynë ka nevojë për rrezet e diellit, por kësaj radhe në këtë vizitë ca ditore në Shqipëri ishte edhe një vapë tjetër ajo e zgjedhje parlmentare, ku në çdo cepë, në çdo kend nuk flitej gjë tjetër me përjashtim zgjedhjet.

Për ne ishte diçka absurde.

Jemi në Tiranë unë dhe miku im shkrimtari dhe përkthyesi Hamit Gurguri së bashku me dy poete dhe shkrimtare të njohura në letërsinë suedeze, islandezen Kristin Bjarnadottir dhe suedezen Anna Mattsosn të cilatë kanë shprehurë dëshirën të janë se bashku më ne për një javë në disa qytete shqiptare për tu njohur me vendin tonë, me poetë, poete, me kulturën dhe traditën shqiptare si dhe me natyrën dhe bukurit e natyrës shqiptare dhe për tëprezentua letërsin suedeze në shqipëri.

Ka ditë që me mikun tim Nuri Dragoi kishim biseduar dhe planifikuar një vizitë tek Elona Agolli e bija e poetit dhe shkrimtarit të mirënjohur Dritëro Agolli.

Është një e enjte pas dite, nga ora tetëmbdhjetë, por ende vapa verore pjekë si në mes ditë. Ne të pestë mësyjmë për në zyrat e mikes sonë Elona Agolli.

Në derë një mire se ardhje nga zonja Elona së pari në shqip e më pas edhe në një anglishte të pastër. Na oforn mirese ardhje dhe ne hymë në dhomën e pritjes e cila ishte e stolisur me piktura të ramuara, vegla pune për fotografi, kamera, libra, foto nga jeta. Një ambient familjar dhe i këndshëm për bisedë.

Mirë se erdhët në Tiranë! Dhe besoj se ja kaloni si më mirë në qytetin tonë!

Pas një prezentimi që bemë ne mysafirët nga veriu i largët dhe spjeguam qellimin e viztë sonë në Shqipëri e që është pjesë e një projekti të punuar nga Qendra Kulturore Shqiptare ”Migjeni” nga qyteti Borås i Suedisë në bashkëpunim me Shoqatën regjionale të shkrimtarëve Qendra në Përendim me seli në Göteborg, e që ka për qellim prezentimin e letersisë suedeze në Shqipëri dhe krijimin e lidhjeve të bashkëpunimit mes dy vendeve pas vizitave në disa qytete shqiptare ku u preznetua letërsia suedeze dhe poetë e shkrimtar suedez dhe zhvillimit të takimeve me poet, lexues, nxënës, të rinjë dhe punetorë bibliotekash mendojmë se projekti do vazhdoj dhe se do ketë punë dhe rezultate në këtë drejtim.

Pas një sherbimi me pemë e perime dhe me akullore mjaft të shijshme mikja jonë fillon prezentimine saj për punën dhe aktivitetion e saj.

Me falni por më duhet tu them që në fillim se para katër muajsh u nda nga jeta babai im poeti dhe shkrimtari i mirënjohur Dritëro Agolli dhe se unë ende jetoj me te dhe se nuk mund të largoj ate nga mendja, por besoj se me kohë çdo gjë do bie në vend të vet.

Edhe unë merrem me shkrime, por ketu kam një bniznes që ka të bejë me organizimin e panaireve të të gjitha llojeve, pra panaire kombëtare dhe ndërkombetare. Ajo çka është më interesant per ju me siguri është panairi i librit që për çdo vit organizojmë këtu në Tiranë. Por edhe panaire tjera me rendësi për qytetin dhe vendin.

Më vjen mirë që paskeni bërë miq në atë vend Nordik, qenkeni pjesë e jetës atje. Dhe edhe me më vlerë është puna e juaj atje, puna prej poeti, shkrimtari, publicisiti, përkthyesi dhe gazetari në një vend të huaj mik si është suedia sot për ju. Ju përgëzoj për këtë të arritur të madhe në jetën tuaj. Ishin këto fjalë miradio të mikëpritses sonë Elona Agolli.

Me shkrime merrem edhe unë që nga rina dhe ndjehem krenare me këtë, si duket dikush mudn te thotë se do e kem trashegim nga babai, por kjo është një hobi i imi dhe dua ta zhvilloj.

Biseduam edhe për librin, lexuesin por edhe bashkëpunimin e ndërsjllë mes poetëve nga dy vendet tona dhe besojmë se do ia arrim qëllimit edhe për te cilin në ishim me miqt tanë suedez në Shqipëri.

Elona thotë se babai i saj e mjeshtri i vargut në prozë dhe poezi Dritëroi ishte i adhuruar nga lexues si ne vend po ashut edhe ne trojet shqiptare, ai ishte prezent cdo kund e edhe sot është ashtu me vargune tij. Por biseda ishte pothuajse e orijentuar me tepër tek romani i tij ”Shkelqimi dhe rënia e shokut Zylo” një roman sa satirik i kohës i cili me mjeshtri thumboi veset burokratike të kohës por edhe i mbijetoj kritikës së kohës, pasi siç thotë edhe vet Elona romani apo më mirë të themi novelat e tij që më heret ishin publikua në satirikën e kohes “Hosten” dhe ishin përkrahurë nga masa e lexueseve por edhe nga kritikët e kohës dhe se si duket kjo bëri ate që romani të mbijetoj dhe të lexohet lirshëm kur ai pa dritëne botimit.

Kembyem libra dhe me një kafe mbremje u ndam nga mikja jonë Elona Agolli me ndjenjen se do kemi nje bashkëpunim të frytshëm në të ardhmen mes QKSH “Migjeni” nga Borås dhe “KLIK EKSPO GROUP” të cilën e udhëheqë Elona Agolli. Qëllimi është që edhe mjeshtri i vargut në poezi dhe prozë Dritëro Agolli të jetë dhe të lexohet edhe në suedisht, kur mundësit dhe kushtet janë.

Kryeministri i Irakut ka shpallur fitore kundër IS-it dhe çlirimin e Mosulit

July 9, 2017 by dgreca

Ne Foto:Haider al-Abadi i veshur me uniformë të zezë dhe me kapelë në kokë duke u përshëndetur me jë oficer të armatës me të arritur sot në Mosulin e çliruar/

Në një fotografi të publikuar në rrjetin Twitter shihet kryeministri Abadi i veshur në uniformë të zezë ushtarake dhe me kapelë, derisa arriti në Mosul për ta shpallur rimarrjen e kontrollit në këtë qytet.

Operacioni për Mosulin ishte lansuar në muajin tetor të vitit të kaluar nga forcat ushtarake irakiane, të mbështetura nga koalicioni i udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara.

Sipas Kombeve të Bashkuara, gjatë betejës për Mosul, që është qyteti më i madh të cilin e kanë kontrolluar militantët, janë vrarë mijëra civilë dhe afro një milion njerëz janë detyruar të largohen nga shtëpitë e tyre.

Zyrtarët kanë tërhequr vërejtjen se derisa beteja kryesore për Mosulin ka përfunduar, militantët ende mund të ndërmarrin sulme sporadike nga afërsia e qytetit, ku grupi ekstremist, Shteti Islamik, ende ka hapësira që i kontrollon.

Fillon beteja për koalicione – Kush do ta formojë Qeverinë?

July 9, 2017 by dgreca

Certifikimi i rezultateve të zgjedhjeve parlamentare të 11 qershorit, ka hapur mundësinë që brenda një muaji, të konstituohet përbërja e re e Kuvendit të Kosovës.

Me konstituimin e Kuvendit, bëhet verifikimi i mandateve dhe zgjidhet kryetari i ri i këtij institucioni, i cili do të propozohet nga koalicioni PAN (Partia Demokratike e Kosovës, Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës dhe Nisma). Po ashtu, do të zgjidhen edhe pesë nënkryetarët e Kuvendit, të cilët do të përbëjnë Kryesinë e re të këtij institucioni.

Nga momenti i konstituimit të Kuvendit, bazuar në rezultatin e zgjedhjeve, kandidati i koalicionit PAN për kryeministër, Ramush Haradinaj duhet që brenda 15 ditëve të bëjë propozimin e tij për formimin e Qeverisë së re të Kosovës.

Ai pritet që mandatin për kryeministër ta marrë nga Presidenti i Kosovës.

Deri më tani, Haradinaj kryesisht ka deklaruar se i ka numrat e nevojshëm për formimin e Qeverisë, por ai nuk ka prezantuar se me cilat subjekte i ka siguruar këta numra. Ulëset që koalicioni PAN i ka siguruar në Kuvend, gjithsej 39, nuk janë të mjaftueshme për formimin e Qeverisë.

Ndonëse Haradinaj ka përmendur si mundësi lidhjen e koalicionit me Lidhjen Demokratike të Kosovës, Aleancën Kosova e Re dhe Alternativën, këto tri të fundit, të mbledhura në koalicionin parazgjedhor LAA, nuk e kanë konfirmuar këtë aleancë pas zgjedhore.

Pjesë e Qeverisë, sipas Kushtetutës, do të jenë edhe komunitetet pakicë, të cilat si tërësi përbëjnë 20 deputetë në Kuvendin e Kosovës.Për formimin e Qeverisë, janë të domosdoshme të paktën 61 vota të deputetëve.

Në analiza të ndryshme rreth rezultateve të zgjedhjeve të 11 qershorit, është vënë edhe dilema: Çka nëse Haradinaj dhe PAN dështojnë ta bëjnë Qeverinë e re?

– Si konkluzion, zakonisht është dhënë opsioni rezervë, ai i dhënies së mandatit kandidatit të Lëvizjes Vetëvendosje, Albin Kurti, për ta formuar Qeverinë.

Por, bazuar në deklaratat e deritashme të presidentit të Kosovës, duket se për mandatin eventual të Kurtit, do të kërkohet edhe një mendim tjetër i Gjykatës Kushtetuese, pavarësisht interpretimit të dhënë më 2014, rreth të drejtës për formimin e Qeverisë.

Andaj, negociatat që do të zhvillohen ditëve dhe javëve në vijim, mund të sjellin formula nga më të ndryshme për formimin e Qeverisë, qoftë me Haradinajn në krye apo Kurtin, apo edhe pa asnjërin prej tyre, duke nxjerrë figura konsensuale.

Sidoqoftë, përderisa Haradinaj dhe Kurti pritet që ditëve në vijim t’i intensifikojnë përpjekjet e tyre për koalicione të reja, për të arritur krijimin e shumicës parlamentare në Kuvend, si kusht i domosdoshëm për formimin e Qeverisë, edhe faktori ndërkombëtar nuk pritet të jetë krejt anash këtyre zhvillimeve.

Nga Brukseli, komisionari për Zgjerim, Johannes Hahn, ka dërguar tashmë mesazhin që Kosova të formojë një Qeveri pro-evropiane dhe të qëndrueshme.

Brukseli do të insistojë që Qeveria e re të jetë e aftë të vazhdoj procesin e dialogut dhe normalizimit të marrëdhënieve me Serbinë, të përmbyllë demarkacionin e kufirit me Malin e Zi si dhe të vazhdojë agjendën integruese evropiane.

Po ashtu, edhe nga Ambasada Amerikane në Prishtinë janë dërguar mesazhe për themelimin e institucioneve të qëndrueshme e demokratike.

Ndërsa, politika në Kosovë nuk e përjashton as si mundësi as “aventurën” e shkuarjes nga zgjedhjet në zgjedhje, që do të vinte si pasojë e dështimit të formimit të Qeverisë, për faktorin ndërkombëtar, BE-në dhe SHBA-në, zgjedhjet e reja do të shiheshin si opsioni më i padëshiruar.Kosova, sipas vlerësimeve ndërkombëtare, edhe ashtu ka ngecur shumë në proceset integruese, ka mbetur vendi i vetëm i izoluar dhe pa liberalizim të vizave, ndërkaq ngecë shumë edhe në aspektin e sundimit të rendit dhe ligjit.(Kortezi: Zijadin Gashi RFL)

Ta pasurojme dhe ta pastrojme gjuhen e bukur Shqipe

July 9, 2017 by dgreca

Nevoje e domosdoshme gjuhesore e kombetare: Ta pasurojme dhe ta pastrojme gjuhen tone /
Ta flasesh e ta shkruash bukur, paster gjuhen tende nuk eshte vetem kulture, por eshte edhe atdhedashuri /

2Sadik-Elshani

NGA SADIK ELSHANI/*

Gjuha shqipe eshte pasuria jone me e madhe kombetare, vlera me e madhe shpirterore qe ka krijuar populli yne nder shekuj. Gjuha eshte elementi themelor qe percakton identitetin e nje kombi. Ja si shprehet profesor Çabej per kete element te rendesise paresore: “Gjuha pasqyron nje kombesi, ajo eshte pasqyra me e qarte e nje kombesie dhe kultures se saj. Shkalla e posurise dhe e pastertise se gjuhes eshte nje tregues i nivelit te kesaj kulture. Prandaj, ringjalljet nacionale kudo e ne çdo kohe kane shkuar hap me hap me pasurimin dhe pastrimin e gjuhes”. Kjo eshte karakteristike edhe per njeren nder periudhat me te ndritura te historise sone, te zgjimit dhe ringjalljes sone kombetare: Periudhen e Rilindjes Kombetare.

Pasurimit dhe pastrimit te gjuhes shqipe i kane kushtuar rendesi te posaçme te gjithe gjuhetaret dhe dijetaret tane per te cilet dime gjer me sot, qe nga Buzuku e kendej. Gati te gjithe shkrimtaret, atdhetaret, veprimtaret e Periudhes se Rilindjes Kombetare: Kristoforidhi, Veqilharxhi, De Rada, Naimi, Samiu e shume te tjere, i kushtuan nje kujdes te veçante pasurimit te gjuhes shqipe, duke e pasuruar gjuhen tone me fjalet: jetedhenes, ndergjegje, pike e prese, dritare, gjithesi, hapesire, fletore, mesim, e shume te tjera. Ndersa poetet tane me me ze: Naim Frasheri, Dom Ndre Mjeda, At Gjergj Fishta, e shume te tjere pas tyre, vargjet me te bukura ia kushtuan gjuhes shqipe, duke i thurur himne gjuhes sone.

Kur flasim per pastertine e gjuhes sone, vlen te permendet ketu ndihmesa e madhe e profesor Aleksander Xhuvanit, i cili ne vitin 1956 botoi librin “Per pastertine e gjuhes shqipe”, ku ai sjell shembuj te shumte te fjaleve te huaja qe mund dhe duhet te zevendesohen me fjale perkatese shqipe, qe tingellojne po aq bukur – ndoshta edhe me bukur. Edhe profesor Çabej me studimet dhe artikujt e tij u angazhua ne kete fushate per pasurimin dhe pastrimin e gjuhes sone. Ne gazeten “Mesuesi” (28 mars – 4 prill, 1979) ai botoi nje artikull te gjate dhe qe ne fillim te ketij artikulli ai sjell fjale te formuara e te vena ne perdorim nga shkrimtaret tane te hershem: Buzuku, Budi, Bogdani e Bardhi, fjale si: popull, vegjeli, grykesi, pushim, rrefim, vershetar, etj. Sipas prof. Çabejt, dy jane rruget kryesore qe ndiqen ne pasurimin e gjuhes letrare: E para eshte marrja e fjaleve te gjalla ne ligjerimin e popullit dhe e dyta eshte formimi i fjaleve te reja – nologjizmave. Po ne kete artikull prof. Çabej sjell shembuj nga trevat e ndryshme shqiptare, ku fjalet e huaja mund te zevendesohen me fjale te gjuhes popullore. Ja disa shembuj qe jep ai: Çameria zbutjes se nje peme me ane shartimi i thote zbutoj; Myzeqeja grykes se lumit qe derrdhet ne det i thote gojke, d. m. th. “goje”; Zagoria per “qe moti, lashte” thote lashterisht; ne Kosove nje njeriu qe ka te njejtin emer me nje tjeter i thone emnak, ndersa per “kalldaje”, ngrohtore. Ne fund te ketij artikulli prof. Cabej sjell nje liste prej mese160 fjalesh te huaja qe mund te zevendesohen me fjale shqipe pa humbur aspak vleren kuptimore te ketyre fjaleve.

Ne kete shkrim te shkurter, qe nuk eshte nje studim shkencor, do te perqendrohem ne disa problem me te cilat po ballafaqohet, po sfidohet sot gjuha shqipe. Jane keto disa probleme shqetesuese qe jane duke i bere dem te madh gjuhes sone. Duke shfletuar gazetat e shkruara dhe ato elektronike, duke degjuar radion apo duke shikuar televizionin, si dhe ne te folmen e perditshme, degjojme fjale te çoroditura qe e dhunojne gjuhen tone, fjale si: “lluku” (pamje apo dukje, pah), “mazhorance” (shumice), “lidershipi” (udheheqja, udheheqesit, prijesit), “President” (kryetar), “divorc” (ndarje, shkurorezim, çmartese), “bodigardi” (truproja), “killeri” (vrasesi), e shume te tjera qe nuk mund t’i permend tani, sepse fatkeqsisht lista eshte shume e gjate. Duke shfletuar “Fjalorin e Shqipes se Sotme, botim i Akademise se Shkencave te Shqiperise (Tirane, 2002) shoh shume fjale te zakonshme, te perditshme te gjuhes sone qe nuk jane ne fjalor. Ndersa ne fjalor ka shume fjale te huaja qe mund dhe duhet te zevendesohen me fjale te gjuhes shqipe: “aktivitet” (veprimtari), “aktivist” (veprimtar), “transfer” (zhvendosje), “transformues” (shnderrues), “transmision” (perçim), “tendence” (kahje, prirje, anesi), “leksion” (ligjerate) e shume te tjera. Eshte per t’u habitur nje dukuri qe e hasim ne fjaloret e gjuhes sone: botimi i mevonshem i fjalorit ka me pak fjale se botimi i meparshem. Duhet te jete e kunderta: botimi i mevonshem duhet te kete me shume fjale se botimi i meparshem, sepse gjuha vazhdimisht duhet te pasurohet me fjale e shprehje te reja. Siç duket gjuha jone pasurohet vetem me fjale e shprehje te huaja. Te gjitha gjuhet e botes marrin nga njera tjetra, perfshire ketu edhe gjuhet me te pasura qe mbizoterojne ne bote, por jo ne menyre kaq te pakontrolluar siç eshte duke ndodhur sot me gjuhen shqipe.

Jo vetem ne fjalor, por edhe ne sintakse verehen gabime te shumta. Thurja e fjalive, radhitja me vend e fjaleve ne fjali ka rendesi te madhe, sepse ne te kunderten i humbet kuptimi fjalise, mendimit te shprehur. Po ashtu, gabimet drejtshkrimore jane te pranishme ne shumicen e shkrimeve gazetaereske e publicistike, madje edhe ne dokumente zyrtare. Koheve te fundit po verehet nje kahje ne shkrimin e disa emrave te gjinise femerore qe duhet te mbarojne me –nja, por ja qe ne shumicen e shkrimeve mbarojne me –nia: historiania (historianja), politikania (politikanja), republikania (republikanja), e shume fjale te tjera te kesaj natyre. Ka gati dy vite qe ne te gjitha mediet e shkruara dhe ato elektronike, por dhe ne gjuhen e politikaneve tane analfabete e hasim fjalen “vetting” dhe askush as qe e çane koken qe kete fjale te huaj ta zevendesoje me nje fjale shqipe te cilen e kemi ne fjalorin tone. Vetting eshte nje kontrollim, vizite e hollesishme mjekesore. Pra dicka qe shqyrtohet, kontrollohet me hollesi e ne menyre shume kritike, sidomos per nje kandidat qe eshte emeruar per nje pozite udheheqese ne administraten amerikane apo ndonje organ a institucion te rendesishem. Per kete ne ne shqip e kemi fjalen: shoshitje. Nese dikush e gjen ndonje fjale me te pershtatshme le te ma thote, ama jo “vetting”!

Ne me te drejte mburremi se gjuha jone eshte njera nder gjuhet me te vjetra te botes, se eshte nje gjuhe e bukur, e rrjedhshme e mjaft muzikale, por ja qe nuk kujdesemi per te. Kur perdorim fjale te huaja kur nuk eshte nevoaj, sikur po e mosperfillim gjuhen tone, sikur po turperohemi nga gjuha jone, nga identiteti yne. Kjo te le pershtypjen se ne nuk krenohemi me gjuhen tone, se vuajme nga kompleksi i ultesise (inferioritetit). Duke perdorur fjale te huaj dikujt ndoshta vetja i duket me i kulturuar, me i dijshem, me i qyteteruar se te tjeret. Perkundrazi, njerez te tille e tregojne nivelin e tyre te ulet arsimor, injorancen (paditurine), arrogancen e tyre. Bastardhimi i gjuhes nuk eshte kulture, ashte kunderkulture. Kur e degjon dike duke folur, menyren sesi shprehet, menjehere e kupton se çfare niveli arsimor, kulturor, atdhetar, ka ai njeri. Na mungon kultura gjuhesore. Bukur eshte shprehur poeti yne, Dritero Agolli, per kulturen gjuhesore: “Kultura gjuhesore eshte e domosdoshme per çdo shkrimtar, per çdo gazetar, per çdo intelektual, per çdo njeri. Ai qe nderon gjuhen, nderon atdheun. Perpikeria, qartesia, thjeshtesia dhe koloriti i gjuhes jane aq te nevojshme per çdo shkrimtar sa gjithe veglat e punes per punetorin.”

Njeri nder gjuhetaret tane qe vazhdimisht merret seriozisht me keto probleme te gjuhes sone eshte akademik Gjovalin Shkurtaj, i cili ka botuar disa libra me studime ne te cilat ai shpreh shqetesimet e tij prej shkencetari per gjendjen jo te mire te gjuhes qe perdoret ne mjetet e komunikimit masiv dhe ne te folmen e perditshme. Per çdo fjale te huaj ai jep edhe fjalet perkatese shqipe.Nje liber te tille e ka botuar koheve te fundit: “Urgjenca gjuhesore”, ndersa nje doktorante e tij, Dorina Minga, e ka mbrojtur doktoraten me titull: “Gjuha shqipe ne mjetet e komunikimit masiv” (Universiteti i Tiranes, Tirane, 2015). Siç tregon edhe vete tituli, ky studim ka per objekt gjuhen shqipe qe perdoret ne mjetet e komunikimit masiv veshtruar nga te gjitha anet gjuhesore. Por ja qe edhe profesori i nderuar ne titullin e librit te tij e perdor nje fjale te huaj qe mund te zevendesohet me fjale shqipe.

“Nga se rrezikohet sot gjuha shqipe?” – pyet profesor Shkurtaj dhe vete e jep pergjigjen: “Nga mosperfillja, nga mungesa e kujdesit te organizuar e te drejtuar nga shteti, nga botimet e paredaktuara e te pakorrektuara, si dhe nga njefare ndjenje e pergjithshme nenvleresimi ndaj saj.” Profesori i nderuar e permend rolin e shtetit dhe vertet ne Kushtetuten e Shqiperise, neni 59, pika 1g thote: “Shteti, brenda kompetencave kushtetuese dhe mjeteve qe disponon, si dhe ne plotesim te nismes dhe te pergjegjesise private siguron: mbrojtjen e trashegimise kombetare, kultures dhe kujdesin e veçante per gjuhen shqipe”. Por gjendja jo e mire e gjuhes shqipe ne mjetet e komunikimit masiv, ne dokumentet zyrtare dhe ne perdorimin e perditshem, tregon per moskujdesin, mosperfilljen, mosinteresimin e shtetit shqiptar ndaj gjuhes shqipe. Vete kushtetuta, dokumenti me i rendesishem i nje shteti, permban shume fjale te huaja – shikoni citimin e mesiperm. Te shikojme edhe nenin 86 qe e perkufizon te parin, kreun e shtetit: “Presidenti i Republikes eshte Kryetari i shtetit dhe perfaqeson unitetin e popullit.” President eshte fjale e huaj per Kryetar dhe fjala unitet ne gjuhen shqipe duhet te jete: bashkim. Pra, ky nen nuk eshte i perpiluar si duhet, as nga pikepamja gjuhesore dhe as nga ajo kuptimore. Me duket se nuk ka nevoje te komentohet me tutje, kur eshte fjale per pastertine e gjuhes shqipe, shteti shqiptar nuk e tregon as interesimin me te vogel.

Pasurimi dhe pastrami i gjuhes shqipe nga fjalet e huaja te panevojshme duhet te jete detyre paresore per te gjithe shqipfolesit, posaçerisht e atyre qe çdo dite shkruajne neper gazeta, revista, flasin ne radio apo television, merren me botime te ndryshme. Nje rol te rendesishem duhet te luajne edhe shkrimtaret tane, te cilet ne veprat e tyre duhet te perdorin nje gjuhe sa me te pasur e te paster. Eshte per çdo levdate puna qe ben shkrimtari yne i njohur, Ismail Kadare, i cili ne veprat e tij ka futur mjaft fjale te reja, te krijuara prej tij ose te vjela nga gjuha e popullit. Ndersa institucionet akademike, shkencore duhet te merren me seriozisht me grumbullimin e fjaleve nga gurra e popullit dhe te formojne fjale te reja, duke angazhuar studiusit nga te gjitha trevat e ngulimet shqiptare dhe duke ecur hap me hap me kohen, me zhvillimet e reja teknologjike e shoqerore. Fjalet e huaja te panevojshme, fjale qe mund te zevendesohen me fjale te gjuhes shqipe duhet te hiqen menjehere nga perdoerimi. Gjuha shqipe eshte nje gjuhe me fjalor e gramatike te pasur, eshte e zhdervjellte dhe ka aftesi shprehese te shumta, por siç duket gjuhetaret tane jane te ngurte, indifferent ndaj ketyre dukurive mjaft shqetesuese dhe vuajne nga pertacia profesionale. Nuk duhet te jemi per pastrim gjuhesor te tejskajshem, por kurresesi nuk duhet te jemi per ndotje te pakontrolluar e te panevojshme te gjuhes sone. Duhet te marrim shembull edhe nga popujt dhe gjuhet tjera sesi ata ballafaqohen me keto sfida, me keto probleme gjuhesore. Te marrim shembull nga kroatet, te cilet gati çdo fjale te huaj e kane zevendesuar me fjale perkatese kroate, perfshire edhe fjalet, si: universitet, stacion, atmosfere, biblioteke e qindra te tjera.

Gjerat kryhen vetem atehere kur dikush ngul kembe, vendos se keshtu nuk mund te vazhdohet me. Ka ardhur koha (besa edhe kaluar) qe te themi: Mjaft eshte mjaft! Eshte koha qe te veprojme dhe jo vetem te vezhgojme e te heshtim. Po e perfundoj kete shkrim, kete shqetesim timin me fjalet e prof. Çabejt te marra nga artikulli i cekur me lart: “Sot me fort se kurre me shtrohet detyra qe kete gjuhe, nje nga elementet e kombesise sone, ta pasurojme me fjale te visarit popullor dhe ta spastrojme nga masa e lende se huaj.”

Filadelfia, 9 korrik, 2017

Sadik Elshani eshte doktor i shkencave te kimise dhe veprimtar i bashkesise shqiptaro – amerikane.