Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Le Petit Journal:Mbreti Zog, shpëtimtar i atdheut shqiptar

by

MBRETI ZOG, PASARDHËS I SKËNDERBEUT DHE SHPËTIMTAR I ATDHEUT SHQIPTAR (PARIS-MIDI, 1935)/1 ZoguNga Aurenc Bebja*, Francë – 31 Janar 2019/

“Paris-Midi” ka botuar, të enjten e 27 qershorit 1935, në faqen n°5, shkrimin e gazetarit të “Le Petit Journal”, Roger Crouquet, dedikuar Mbretit Zog, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

1 Le Roi Zog

Mbreti Zog, shpëtimtar i atdheut shqiptar

 Ai ka realizuar të gjithë programin e tij në një vend të rigjeneruar që dominon në një anë të Adriatikut, « deti Italian », shkruan Roger Crouquet (Le Petit Journal) :

 “Para luftës, Shqipëria, një vend i varfër dhe i paarsimuar, jetonte në një gjendje kolapsi, duke vuajtur gjithashtu në një mjerim të egër. Turqia e Sulltanit kishte lënë shenjën e saj me pushtimin e gjatë dhe qytetërimi nuk kishte depërtuar fare deri në atë kohë në këtë territor të largët, pa lidhje komunikimi me vendet fqinje.

 Por një njeri u shfaq, pasardhësi i këtij Skënderbeu, heroit kombëtar, i cili, nga maja e kështjellave shqiptare, mbajti larg për një kohë të gjatë jeniçerët e Konstandinopojës. Ky burrë, i ri, plot idealizëm dhe i vetëdijshëm për realitetet e jetës, duke dashur vendin e tij mbi të gjitha, donte t’i jepte atij lirinë dhe t’i sillte dobitë e qytetërimit. Program i bukur që më në fund do të gjente realizimin e tij.”

VATRA DHE MBRETI ZOG KANË BËRË SHUMË PËR SHQIPËRINË

by

Revista diplomatike ndërkombëtare (1928) / Shoqata e fuqishme patriotike “Vatra” dhe Mbreti Zog I kanë dhënë kontribut të lartë për Shqipërinë/

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 26 Dhjetor 2018/

1 Mbreti Dielli ok.JPG

Revista diplomatike ndërkombëtare “Ambassades et consulats” ka botuar, në muajin tetor të vitit 1928, një shkrim me titullin “Coup d’oeil sur l’Albanie – Vështrim mbi Shqipërinë” ku vihen në pah meritat e shoqatës patriotike “Vatra” dhe të mbretit Zog I në ndërtimin – zhvillimin e kombit tone, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Vështrim mbi Shqipërinë

“Shqipëria, mund të themi, ishte truri dhe njëkohësisht krahu i djathtë i Perandorisë Osmane. Është ky paradoks i cili konfirmon cilësitë e shquara të kësaj race : ky vend malor, i braktisur, pa komunikime, pa ndonjë prodhim, pa mjete për ekzistencën e vet, mobilizoi Turqinë perandorake me zyrtarët më të mirë, politikanët, gjeneralët më të guximshëm dhe elitën e trupave të saj. Rojet perandorake ishin ende të përbëra nga regjimentet shqiptare.
Vizirët më të njohur, gjeneralë dhe madje Sheikh-ul-Islam (patriarku suprem musliman), ishin shqiptarë.
Pasardhësit e emigrantëve shqiptarë për shekuj me radhë në vendet fqinje gjenden ende në të gjitha vendet e Ballkanit, veçanërisht në Greqi dhe Rumani, ku shumica i përkasin elitës së botës politike, intelektuale dhe ushtarake.
Në këto kushte ekzistence, shpirti kombëtar për pavarësi u zhvillua gjatë tridhjetë viteve të fundit. Një shoqatë e fuqishme patriotike “Vatra”, në të cilën u bashkuan të gjithë bejtë (fisnikëria feudale e vendit), ka kontribuar shumë në realizimin e aspiratave kombëtare me një përgatitje të qëndrueshme dhe metodike të terrenit. Luftërat ballkanike të vitit 1912 dhe Lufta e Madhe bënë pjesën tjetër.
Por në këtë vend të privuar nga gjithçka dhe të cilit, nga një ditë në tjetrën, iu dha pavarësia, gjithçka duhej të krijohej dhe të organizohej. Mbi të gjitha, ishte e domosdoshme të rivendosej një homogjenitet dhe një frymë mirëkuptimi midis myslimanëve dhe të krishterëve (katolikë dhe ortodoksë), të cilët ishin të ndarë sipas urdhrave dhe ndikimit të shefave feudalë të çdo rajoni ; ishte e nevojshme shtypja e klaneve personale dhe imponimi i frymës së disiplinës në të gjithë shtetin.
Kjo shpjegon revolucionet dhe grusht shtetet e njëpasnjëshme, dhe peripecitë e shumta që Shqipëria ka vuajtur deri në 1924 në politikën e saj të brendshme.
Veçanërisht që nga paraqitja aktive në jetën politike të vendit të mbretit Zog I, vendi ka përjetuar një periudhë paqeje, rendi dhe organizimi.
I lindur në vitin 1893, në Mat, i biri i Xhelal Pashë Matit, guvernator feudal dhe pothuajse trashëgimtar i këtij rajoni, ai studioi në Kostandinopojë. Gjatë luftërave ballkanike, ende shumë i ri, u kthye në Shqipëri dhe filloi të demonstronte aktivitetin e tij politik. Ishte ai që, në krye të armatës së tij, vrapoi në ndihmë të princ Wied-it, i rrethuar nga kryengritësit dhe e shpëtoi atë.
Gjatë Luftës së Madhe, ai u emërua kolonel nderi nga austriakët.
Në vitin 1919, i zgjedhur deputet i Matit, ai mori pjesë në Kongresin e Lushnjes, i cili përpunoi statutin e parë të shtetit shqiptar. Që atëherë, deri në vitin 1924, ai mbarti me sukses postin e Ministrit të Brendshëm, të Presidentit të Këshillit dhe të Ministrit të Punëve të Jashtme. Pas një grushti shteti, iu desht të strehohej për disa muaj jashtë vendit. Por në dhjetor 1924 ai u kthye triumfues dhe i aklamuar nga populli, dhe në janar 1925 u shpall President i Republikës.
Nën administratën e tij, domosdoshmërisht disi autoritare, Shqipëria ka bërë përparim të konsiderueshëm në të gjitha fushat.
Ushtria e tij, e përbërë nga tri divizione, është e organizuar dhe pajisur me përmirësimet më të fundit. Ajo ka një flotë detare të shkëlqyer. Një xhandarmëri shumë e mirë është e organizuar nga oficerë anglezë, me gjeneralin Pearch si shef.
Të gjitha shërbimet administrative janë krijuar në mënyrë moderne dhe funksionojnë përsosmërisht. Shumë rrugë komunikimi lidhin të gjitha qendrat kryesore të vendit. Janë ndërtuar ura. Një shoqëri franceze ndërtoi urën e madhe metalike mbi Mat, e cila është ura më e madhe ekzistuese e varur në Ballkan. Është përfunduar amenaxhimi modern i portit të Durrësit. Shërbimi i rregullt ajror lidh Italinë me Shqipërinë dhe shërben qendrat kryesore të këtij vendi.
Çështja e fesë është zgjedhur përfundimisht me shpalljen e shtetit laik. Është martesa civile ajo që ka rëndësi, dhe tani muslimanët dhe të krishterët mund të martohen lirisht me njëri-tjetrin.
Kishat e ndryshme, katolike, ortodokse, muslimane, janë autonome dhe secila ka një kryepeshkop. Kodi penal italian dhe kodi civil zviceran janë miratuar.
Është duke u studiuar një projekt ndërtimi hekurudhor. Një linjë prej 175 kilometrash do të lidhë portin e Durrësit me kryeqytetin e Tiranës, Elbasanin, Kosturin pranë Korçës dhe do të përfundojë në Manastir për t’u lidhur me hekurudhat orientale.
Mësimdhënia është organizuar në një mënyrë moderne. Shkollat komunale funksionojnë kudo. Për arsimin e mesëm janë organizuar dy gjimnaze franko-shqiptare në Korçë dhe Gjirokastër. Njëzet e pesë mësues francezë janë të angazhuar në këto shkolla nga qeveria shqiptare.
Financat janë organizuar me kujdes të veçantë. Një Bankë Kombëtare është krijuar. Franga e arit është monedha e vendit. Tregtia me vendet e tjera po rritet gjithnjë e më shumë, veçanërisht importet, sepse Shqipëria, pa ndonjë industri, ka nevojë të importojë të gjitha llojet e mallrave të prodhuara.
Shqipëria ka burime të rëndësishme natyrore që janë në pritje të shfrytëzohen. Burime të rëndësishme të naftës tashmë shfrytëzohen nga katër kompani të huaja. Një kompani franceze operon në rajonin e Elbasanit, Anglo-Persian dhe Standard Oil, në rajonin Fierit të Shqipërisë qendrore, dhe Shoqëria e Hekurudhave italiane në rajonin e Vlorës. Nëntoka është shumë e pasur me minerale të ndryshme. Depozita të rëndësishme të bakrit ekzistojnë në rajonin e Pukës (në Shqipërinë veriore). Të gjitha këto pasuri janë në pritje të ndihmës se vendeve të jashtme që të vihen në vlerë.
Kjo punë gjigande organizimi dhe rinovimi është bërë kryesisht nga Mbreti Zog I dhe bashkëpunëtorët e tij të afërm.
Këtu duhet të gjejmë shpjegimin e unanimitetit të njerëzve që e ngritën atë në fronin e Shqipërisë.”

INTERVISTE ME MBRETIN ZOG

by

LE MATIN (1935) : INTERVISTA E KËSHILLTARIT BASHKIAK TË PARISIT ME MBRETIN ZOG MBI ZHVILLIMIN E SHQIPËRISË/1 Roi Zog

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 5 Korrik 2017/

Gazeta franceze, « Le Matin », ka botuar të mërkurën e 19 qershorit 1935, në faqe të parë dhe të dytë, intervistën e këshilltarit bashkiak të Parisit, Z. Alex Biscarre, me mbretin Zog, në pallatin mbretëror me vendodhje në kryeqytetin shqiptar.

Fillimisht, Z. Biscarre ka përshkruar figurën e Ahmet Zogut, i cili sigurisht nuk e ka lënë aspak indiferent. Madje, mund të konstatojmë edhe një lloj admirimi të tij për mbretin e shqiptarëve.

Në vijim, francezi ka rrëfyer proçedurën e nevojitur për të takuar monarkun shqiptar, institucionet apo personat e nevojshëm që duheshin kontaktuar për të realizuar intervistën.

Ndërsa, në fund, gjejmë intervistën e tij të plotë me sovranin shqiptar, të sjellë asokohe për publikun francez dhe frankofon.

Çfarë përmban konkretisht kjo intervistë ? Për më shumë, do të gjeni shkrimin e plotë, të sjellë në shqip nga Aurenc Bebja, Blogu « Dars (Klos), Mat – Albania » :

« Mbreti Zog ka tipare të një vazhdimësie të rregullt, një ballë të gjerë dhe një vështrim të sinqertë e të qartë, dhe të gjithë butësinë e vendeve të Lindjes. I gjatë dhe i hollë, pa vese, disi i ftohtë, Zogu I, mbret i shqiptarëve, më priti në pallatin e tij në Tiranë, i rrethuar nga lulishte trëndafilash.

Ky djalë i vërtetë i Shqipërisë, fëmijë malësor, mbretëron, mbi të gjitha, falë punës së tij. Ai e ka bindur popullin e tij falë përkushtimit dhe sakrificës së tij.

Megjithëse, ditë e natë, zhurmat nga jashtë mbërrijnë deri në pallat, mbreti, i izoluar në një kabinet të gjerë pune, lexon, studion dhe sheh vetë të gjitha raportet (shkresat) e ministrave të tij.

Metoda e tij është heshtja. Ai nuk bën shpallje të mëdhaja, gjeste teatrale apo deklarata këmbëngulëse. Mbreti nuk ka kontakt me asnjë person dhe jeton i rrethuar vetëm me motrat dhe nipin e tij, ndërsa dy nipërit e tjerë të tij ndjekin studimet në Saint-Cyr, në Francë. Kohët e fundit, Oborri Mbretëror është në zi si arsye e vdekjes së Nënës Mbretëreshë.

Që të futesh në pallat dhe të pritesh për audiencë, është thelbësore të mbështetesh në diplomacinë e ministrit tonë në Tiranë, Z. Marcel Ray, dhe me padyshim në kortezinë e Z. Rrok Stani, shef i protokollit. Duhet githashtu të kalosh në shtëpinë (akademinë) ushtarake, nga ku mbreti më shoqëroi bashkë me një punonjës të oborrit.

Mbreti shtatlartë iu përgjigj përshëndetjeve të mia rituale. Ai më zgjati dorën e tij të gjatë dhe të hollë për të më ofruar një cigare. Fjalët e tij të para, që më tha, ishin :

– Unë jam shumë i lumtur që një gazetë e madhe franceze dëshiron të interesohet për Shqipërinë. Ju do të jeni këtu për të gjykuar përpjekjet e një vendi të ri për tu modernizuar.

Sovrani vazhdoi :

– Unë kërkoj ndihmën dashamirëse të fqinjëve të mi sepse, nga pikëpamja e jashtme, politika ime është e thjeshtë. Ajo tenton të ruajë pavarësinë e Shqipërisë – përfundimisht pjesëmarrëse e koncertit evropian – dhe të mbajë kufijtë e mi të pandryshuar.

– Naltmadhëri, kufijtë tuaj mbrojnë një vend të mrekullueshëm të cilin unë do të përpiqem ta bëj të njohur në mesin e francezëve.

– Për këtë qëllim (u përgjigj sovrani) pashë me kënaqësi krijimin e një zyre turistike, por unë kam dëshirë të shumëfishoj rrugët turistike dhe hotelet e vogla për ti vënë dispozicion të vizitorëve. Sa më shumë të mësojnë për vendin tonë, aq më shumë do ta duan atë.

Dhe mbreti Zog më rrëfeu :

– Unë dua, për popullin tim, të vazhdoj të ndjek përpjekjet e mësuesve francezë të liceut të Korçës. Arsimi francez do të mundësojë të mbajë gjallë ndjenjat miqësore të shqiptarëve që kur luftuan dhe u anagazhuan për Francën.

Mbreti e ka fjalën për krijimin e lëvizjes së parë për pavarësi – e paraprirë nga rekrutime vullnetare – nga trupat e Sarrail-it në vitin 1917 në qytetin e Korçës.

Ai shton :

– Unë kam inkurajuar krijimin e linjave ajrore dhe mund, për disa orë, të shkojmë nga Tirana në Romë dhe nga Roma në Paris.

Pastaj sovrani më pyeti për qytetet që kisha vizituar dhe ishte i kënaqur për interesin që ato ngjallnin. Ai është përpjekur ti lidhë (bashkojë) të gjitha me anë të rrugëve, dhe në përfundim, më fton që të kthehem sërish, pas dy ose tre vitesh, për të parë progreset e mëtejshme. »(https://www.darsiani.com)

 

 

LE PETIT PARISIEN (1939)- MBRETI ZOG NE FRANCE: SHQIPERIA VJEN NGA ILIRIA

by

LE PETIT PARISIEN (1939) / MBRETI ZOG NË VERSAILLES PËRBALLË DYZET GAZETARËVE DHE REPORTERËVE FOTOGRAFË : « SHQIPËRIA ËSHTË NJË EMËR I FORMUAR NGA FJALA ILIRIA, E CILA NË GJUHËN TONË DO TË THOTË LIRI »/

 1 Mbreti

Nga Aurenc Bebja*, Francë /

Zhvendosja e Familjes Mbretërore Shqiptare në Francë – në Kështjellën e Maye (Versailles) – gjatë gushtit të 1939, ka ngjallur asokohe kureshtje në median franceze.Gazetari, Auguste Dupau, shkruante për gazetën franceze, « Le Petit Parisien », se ditën e mbërritjes së saj në kështjellë, ishin të pranishëm, dyzet gazetarë dhe reporterë fotografë, të cilët prisnin me padurim, që në orën shtatë të mëngjesit, fjalët e para të Mbretit Zog.

Por, sovrani shqiptar prej Mati, në pritje të akomodimit të familjes së tij, ka mundur të flasë para tyre vetëm mbas orës shtatë të mbrëmjes.Në vijim, shkëmbimi i Mbretit Zog me gazetarët, sjellë në shqip nga Aurenc Bebja, Blogu « Dars (Klos), Mat – Albania » :

« Mbreti u shpreh fillimisht për pritjen e cila zgjati disa orë :

– Ne ishim të gjithë shumë, shumë të lodhur nga udhëtimi i gjatë.

 Pasi u dha dorën të gjithë të pranishmve, Mbreti Zog deklaroi :

– Dua dhe e kam për detyrë të ju shpreh të gjithë konsideratën që kam për shtypin francez. Duhet të dini admirimin që ka populli im për vendin tuaj, dhe pavarësisht nga varfëria e Kombit tim, ne kemi krijuar nga hiçi, në njërën nga qytetet tona, një gjimnaz të rëndësishëm dedikuar kulturës franceze. Kjo tregon se sa e vlerësuar është letërsia juaj nga të gjithë ne.

Dhe pas një minute heshtjeje, i buzëqeshur, Mbreti vazhdoi :

– Nuk jam unë ai që do t’u mësojë gazetarëve francezë që më rrethojnë, se sa në të shkuarën si dhe kohën e tanishme, vendi juaj ka dëshmuar se ështe i madh, bujar dhe mbrojtës i vendeve të vogla.

 Dhe ai shton :

– Ju keni një komb të madh dhe të fortë. Zemra dhe sakrifica e tij janë të pafundme dhe ai respektohet nga të gjithë. Le të vazhdojë këtë politikë të admirueshme.

Sa për kohëzgjatjen e qëndrimit të tij, ish-sovrani tha se ai nuk mund të përgjigjet :

– Por kam kërkuar azil në këtë vend – tha ai – pra të qëndroj në hijen e tij bujare dhe të fortë.

 Një pyetje të fundit :

– A mendoni se në Shqipëri ka ende patriotë, të cilët do të sakrifikojnë jetën e tyre për triumfin e idealit të tyre ?

Këtu mbretit Zog iu desht pak kohë, vështroi princin Sali, dhe ngriti zërin fuqishëm :

– Ju duhet ta dini se në shekullin e XX-të, nuk mund të ketë fuqi të aftë të jetojë pa liri. Shqipëria është një emër i formuar nga fjala Iliria, e cila në gjuhën tonë do të thotë liri. Shumica e popullit tim e ka ende në zemër këtë ideal dhe ai do ta bëjë detyrën e tij. Kjo është arsyeja pse mbështetësit e mi kanë një afeksion të veçantë për Francën, pra kjo duhet të dihet.

Intervista përfundoi me disa fjalë mirënjohjeje të ish-monarkut, i cili e tregoi veten shumë të prekur kur e pyetëm për Mbretëreshën dhe Princin e Kurorës, Aleksandrin (Lekën). Dhe me fytyrën e tij të shndritur nga buzëqeshja tha :

– Ata janë mirë me aq sa është mundur – u përgjigj ai. Përfitoj nga rasti të ju siguroi, se kur shtëpia të jetë më e mirëmbajtur, Mbretëresha do të ju ftojë të gjithëve. »

 * (Kortezi: (Blogu © Dars (Klos), Mat – Albania)- https:// www.darsiani.com)

Kur Japonia dhe Kolumbia njihnin Ahmet Zogun Mbret

by

Le Figaro (Tetor, 1928) : Kur Japonia dhe Kolumbia njihnin Ahmet Zogun si mbret të shqiptarëve/1aurenc

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France/
Le FigaroNga Aurenc Bebja*, Francë/

Prestigjiozja franceze, Le Figaro, ka botuar më 16 tetor 1928, në faqen n° 3 të saj, një shkrim në lidhje me njohjen e mbretërisë së Ahmet Zogut.

Lideri strateg matjan sapo ishte shpallur mbret i Shqipërisë, më 1 shtator 1928. Nuk është nevojitur më shumë se një muaj, që dy vende të largëta si Japonia dhe Kolumbia ta njohin atë si mbret të Shqiptarëve.

Ja shkrimi në vijim :

Tiranë, 15 Tetor. Zyra e shtypit e Shqipërisë publikon lajmin në vijim :

Shkëlqesia e tij Z. Matsuda, ambasador i Japonisë në Romë, i ka komunikuar, gjatë 6 tetorit, Legatës së Shqipërisë në Romë, se qeveria imperiale japoneze e ka marrë parasysh ndryshimin e regjimit në Shqipëri dhe ngjitjen në fron të Madhërisë së Tij Zogu i I-rë, mbret i Shqiptarëve. Qeveria japoneze e njofton atë njëkohësisht për dëshirën e sinqertë për të mbajtur marrdhëniet miqësore që fatmirësisht ekzistojnë midis dy shteteve.

Legata e Shqipërisë në Romë ka marrë, gjatë 8 tetorit, nga ana e Shkëlqesisë Z. Antonio Gomez Restrepo, ministër i Kolumbisë në Romë, një komunikatë, e cila falenderon në emër të qeverisë së tij, qeverinë mbretërore të Shqipërisë për njoftimin që ajo i ka dërguar në lidhje me ndryshimin e regjimit si dhe ngjitjen në fron të Madhërisë së tij Zogu i I-rë. Komunikata shpreh dëshirat e sinqerta të Kolumbisë për paqen e Shqipërisë dhe mbretërimin e begatë të Madhërisë së Tij.

* https://www.darsiani.com/