• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

FROM HARVARD TO MIRDITE AND BACK AGAIN – AN ANTHROPOLOGICAL EXPEDITION WITH A TWIST

August 1, 2022 by s p

by Rafaela Prifti
MA Cultural Anthropology

The first striking fact about the story of Through Mirdita in Winter is that it originates from Harvard University and, the second, is that, chronologically, the release of the book and its translation span from the early years of Albanian American relations to the renewal period of the diplomatic ties between two countries. There is one more standout feature that makes the publication unique. In its core, the book is an ethnographic work written by Stavre Frasheri, guide and interpreter of American anthropologist, Professor Cartlon Coon, who conducted fieldwork in Northern Albania in 1929-1930.


Professor Coon’s work has been credited as “a worthy contribution to knowledge of the Albanian people in the area of anthropology and related fields.” (1) Neither the Albanian, nor the American had been in Mirdite prior to 1929 which means both were first-time visitors in the region, when they first set foot there. It was the Harvard graduate from the Greater Boston area who was the initiator of the expedition that produced three books: Permes Mirdites ne Dimer (Korce, 1930), The Mountains of Giants (1949) Through Mirdite in Winter (New York, 2022). In cultural anthropology, the story represents a case of
the observer versus the observed.

Stavre Frasheri was genuinely grateful to have been presented with the opportunity to go to “the land of valor, about which many foreignershad written”,  he writes in the Preface. Up until the arrival of Professor Coon of Harvard to do studies in anthropology in Northern
Albania, Frasheri, an instructor at the American Missionary School in Tirana, admits that he was one of the Albanians who had not visited other parts of Albania. So, they both go on a trip North. Both were impressed by the preservation of an old cultural and social system in
which “family and kin are the main social units” giving consideration to the interplay of cultural and environmental aspects of life in Mirdite. At the end of the expedition, one publishes a physical anthropology study, the other a travel account of the same research
expedition. For the purposes of the book, Frasheri singled out one particular area out of the region, namely Mirdite. While Coon wrote for science which implies academic impartiality, Frasheri’s stated intention was the accuracy of the foreigners account but also, to arouse the Albanians’ interest about “our Highlands” as the author puts it. Seen n tandem, these books form a long lasting affiliation that mirrors the Albanian American relations.

When, in the Fall, Winter and Spring of 1929-1930, Professor Coon, accompanied by his wife, visited Albania, it was with the stated intention of doing research with an interest in the main outline of the culture as a whole and only in those details that bear specifically on the question of “who are the Geghs and how did they acquire their present anatomical characteristics?’ It was not until 1950, however, that Coon’s book The Mountains of Giants; A Racial and Cultural Study of the North Albanians Mountains Geghs was published. During that expedition Stavre Frasheri, his guide and interpreter, kept meticulous notes of the trip. Shortly after the expedition, Frasheri’s account Through Miredite in Winter was published in Albania in 1930. His goal, he claimed, was to describe the highlands of
Albania as seen by an Albanian, and thus juxtapose his account to the narrative “by foreign visitors to our country.” Admittedly, Frasheri was fact-checking Carltoon Coon, in  the course of the expedition. As mentioned, in the Preface of Permes Mirdites ne Dimer, he writes that his primary concern was ‘accuracy of the foreigner’s accuracy.  Considering that in the case of Mirdite both authors are studying the same ethnographic territory, the Albanian account is a unique case, for when added to that of Coon, it provides us with two perspectives of the “same events” – one from a trained anthropologist doing fieldwork, and the other by an educated insider exploring a remote part of his own country for the first time.

By the 1930s Albanians had established communities in Western Europe and had crossed the Atlantic ocean, yet the land north of Shkumbin river was thought of as an area of “primitive” culture, poverty and outlawry. So, while accompanying Coon, Frasheri seized the chance to
observe and write about the Mirdite social organization, family life, gender roles, blood feuds, weddings, death rituals. Frasheri noted the names of villages and the routes with the same diligence and attention that he described the interior of residences where the team spent the night, the kulla – the typical square shaped tower built for defensive purposes. In attempting a portrait of the Mirdite people, Frasheri recorded the hardships and shortages the inhabitants had to face. He also recorded the names of hosts and the conversations that took place around the table. The material and economic scarcity however contrasted sharply with their untarnished appreciation of life in its fullest and generosity of spirit.

Their lives revolved around granting and receiving honor, hospitality, respect for one’s social status and rank and a deep veneration for clergy. Frasheri, nevertheless, is critical of the low status of women and of the ever-present tragedies resulting from blood-feuds. He goes as far as venturing his own ideas for the advancement of the Mirdite people.

In observing Professor Coon at work, Frasheri narrates the reactions of the locals as the host would ask the men in a locality to go and be measured. Indeed Coon was conducting fieldwork as the first American physical anthropologist to set foot in Albania with the intention of actually doing a study on the typology of the Albanian Highlander. Undoubtedly, Coon benefited from and added to the body of literature by British and Americans who had trekked to those mountains before him. The search for answers revolving around the earliest Dynarics (Dynarid) unearthed in Mesopotamia dating from the Bronx and Cooper Age brought Harvard graduates like Professor Coon to Mirdite. His
theory of typology, although controversial and outdated, considers the ecophenotypic variation as a function of life station, which led him to study the uncertain contributions of heredity and environment. In this regard, The Mountains of Giants provides a cultural context of the social and economic implications of the Gegh household, or the
economics of men’s clothing and equipment production. Here is how authors make their observations about smoking in a social context: Coon notes its immediate socializing nature as “a ready means of polite interaction for men give each other cigarettes…” while Frasheri records the actual event without offering an interpretation or scientific characterization.

The presentation of Greetings and Oaths is of particular interest. Any greeting however trivial entails more than a handshake and a quick polite exchange. As Frasheri explains, it involves a solemn touch on both temples, and a lengthy inquiry after one’s health, all done with a certain formality. One has to take time when greeting, as a matter that cannot be rushed, nor taken lightly without risking to antagonize the party being greeted. There is a “ritualistic stalling” quality to it, as if to show absence of ill-intentions on both sides. Exchanging health-related questions about family members and offering the right
salutations for each answer, assures time for holding at bay rushed decisions and dispelling any suspicions. When it comes to hospitality, Mirdita is without compare. He writes “the guest will find an open door everywhere in this region, where he is greeted with the words: “Welcome! God has brought you here!”

Coon who was President of the American Association of Physical Anthropologists, set out to produce an anthropometric study of “the Mountain Geghs” as he described them, whereas Frasheri tried to capture that “special character” about Mirdite in his account Permes
Mirdites ne Dimer. That was in 1930, the first decade of the American Albanian diplomatic relations.

Thirty years later and more than seven thousand kilometers away, at an important Vatra event, two main protagonists meet in Boston and the story line moves to the next chapter. In the summer of 1960, Peter Prifti, was organizing a week-long seminar on Albanian Studies of the Pan-Albanian Federation of Vatra in his capacity as the Secretary of the Organization. One of the speakers he had invited to address the seminar along with Bishop Noli, Professor Thomas Nassi, and Arshi Pipa, was Professor Coon. He accepted the invitation and delighted the audience with personal stories with Albanians during the time of his 1929 expedition in Albania, remembers Peter. Years later, Professor Coon asked Mr. Prifti to translate Stavre Frasheri’s book and Peter agreed to do it. In 1979 the translation was completed and the manuscript was shelved in the repository of the Harvard’s University’s
Peabody Museum of Archaeology and Ethnology for another twenty years. In 1999, within the first decade of the reestablishing of the American Albanian ties, the Manager of Publication at Peabody favored the publication of the English translation believing that it made more sense to publish the manuscript than to let it rest in the Peabody storage, writes Peter Prifti in the Acknowledgments of Through Mirdite in Winter. In 2002, the East European Monographs published the work making it available to all English readers.

With the support of scholars, editors and consultants along the way, an American anthropologist, an Albanian interpreter/guide, and a former Vatra Secretary, contributed to make possible a publication that is not only available in two languages, Albanian and English, but one that has a narrative of its own.

Stavre Frasheri’s book would likely not have been written had Professor Coon not traveled for research to Mirdite. Yet it was Frasheri who tasked himself with writing down and keeping records of personal observations and inquiries alongside Professor Coon’s fieldwork. In the process, the Albanian interpreter and guide “discovered’ and enhanced his own understanding of the Northern region of his country. A self-styled ethnographer, Frasheri has possibly pioneered in the active participant field of the modern era. Thanks to the author’s commitment and drive as a cultural explorer, the book, broadly defined, is an ethnographic account of Mirdite in the late 20s. Also, by taking the assignment a step further, Stavre Frasheri’s work serves as a reminder to value any task as an opportunity for a potential exploring of our own.

1- Through Mirdite in Winter, Stavre Th. Frasheri, Translated into
English from the Original in Albanian by Peter R. Prifti, East
European Monographs, Boulder Distributed by Columbia University Press,
New York, 2002

Filed Under: Kulture Tagged With: Rafaela Prifti

DY ROMANE NGA MIRELA…

July 30, 2022 by s p

– mbresë leximi –

Visar Zhiti

Realiteti, tashmë edhe letrar i shqiptarëve, është pasuruar me jetët larg, jashtë Atdheut, nëpër botë, ku përpjekja për të arritur ëndrrën ka përplasje, humbje, dashuri, vështirësi plot, por gjithsesi shpalosje të forcës së njeriut në atë që quhet aq ftohtë me një fjalë: “integrim”.

Përkundrazi në letra kjo vjen marramendshëm, na i tregon bukur dhe Mirela Kanini, bijë shkrimtareje ndërkaq, mërguar familjarisht në SHBA, e cila si pakkush i është përkushtuar romaneve. I ka botuar në Tiranë, duke tërhequr vemëndjen e lexuesit edhe në diasporë. Dy më të fundit na i dhuroi dhe neve, jemi afër…

“Mëkatet e Zonjës Ema” dhe “Klienti”, botime të “Albas”, lexohen me ëndje, me kërshërinë se si është jo vetëm fati i shqiptarëve në një shtet të madh, metropolitan edhe në teknikë e në të menduar e në të ndjerë, por si është dhe e përditëshmja e tyre në atë realitet aq modern e aq të shfrenuar.

Në romanet e Mirela Kaninit personazhi shqiptar, grua, Ema apo Ana, kanë besueshmëri, janë të thjeshtë, njerëzorë, pa komplekse penguese a i tejkalojnë ato, natyrshëm madje, guximtarë, të shoqërueshëm, me miq, e shohin jetën në sy, dinë të duan, të vuajnë dhe të arrijnë, ndërsa imazhi i Shqipërisë ka një si përndritje të vegimtë, gjithsesi avionët fluturojnë normal dhe për në Rinas.

Romanet e Mirela Kaninit janë triller me aksion dhe enigma nga ato që shkaktojnë krimet që do zbulohen në fund, me befasira si skenare filmikë holliwoodianë, me llapsje psikologjike si ndriçime të fenerëve të makinave, është familja me krizat e saj sot dhe individi i traumatizuar, etj, ku mes kësaj shoqërie lëvrijnë dhe shqiptarët e saj dhe si rrugëzgjidhje për mbijetesë shpirtërore, jo ekonomike, që duket si e zgjidhur, mbetet ajo që ka qenë, e lashte sa vetë njeriu: dashuria. E sinqertë për veten dhe tjetrin, po aq njëlloj, dhe për jetën pafund.

Filed Under: Kulture Tagged With: Visar Zhiti

Nderim Atit Të Shenjtë

July 30, 2022 by s p

Nga Eugjen Merlika/

Ditët e para të prillit 2005 pllakosën botën e globalizuar në të gjithë larmitë e saj politike, kulturore, fetare e ideologjike, në gjithë ndryshueshmërinë e popujve, të racave, të mirëqënies, të nënzhvillimit, me një lajm që, në sajë të televizionit, nga Roma u përcoll deri në skajet më të largëta në pak sekonda: Papa është sëmurë rëndë. Orë të gjata ankthi për shumicën e njerëzve, linja telefoni të mbingarkuara me Vatikanin, nëpërmjet të cilave kryetarë shtetesh e qeverish e personalitete të ndryshme informohen vazhdimisht mbi ecurinë e sëmundjes, kisha të mbushura me besimtarë që luten, rradhë të gjata qytetarësh të Romës e pelegrinësh nga Vende të ndryshme që ecin në rrugën e Pajtimit për në Sheshin e Shën Pjetrit.

Në paraditën e 2 prillit zëdhënësi i Vatikanit, Joakin Navarro Vals, i komunikon shtypit botëror fjalët e fundit të Papës. Është mesazhi i Tij i fundit dhe i drejtohet të rinjve të cilëve, pesë vite më parë në Tor Vergata, i u kishte besuar misionin më të lartë e më të vështirë: “Ju takon juve të ndryshoni botën!”. Fjalët e fundit, të nxjerra me ndërprerje e me shumë vështirësi, janë këto: “Un dhe u thirra, ju erdhët un u falënderoj.” Ka një kuptim të thellë në këtë frazë. Ati i Shenjtë, që tashmë e ka mbaruar misionin e tij të jetës tokësore e pregatitet të marrë gjykimin për veprën e jetës së tij atje lart tek Krijuesi i Gjithësisë, projekton në t’ardhmen hijen e atij misioni, vazhdimësinë e tij, e përciell atë tek brezi i nipave, tek ata që do t’i japin formën shekullit të ri. Është sendërtimi i thelbit të veprës së Tij, për më shumë se një të katërt qindvjeti në drejtimin e Kishës së Romës, synimi më i lartë që njeriu Vojtila i kish vënë vetes që në rininë e Tij: të luftonte me të gjitha forcat për të ndryshuar botën në ato pjesë ku ajo është ndërtuar keq. Në kllapinë e çasteve të fundit të jetës ndoshta i shfaqet misioni i pakryer plotësisht e kërkon që, deri në frymën e fundit, të  porosisë vazhdimin e tij.  

Asnjëherë në historinë e njerëzimit jeta e një njeriu dhe vdekja e tij kanë qënë objekt i interesit të kaq shumë njerëzve. Pjesëmarrja shpirtërore e popujve të ndryshëm të botës së krishterë e jo, në dramën e dhimbëshme të aktit të fundit të jetës tokësore të Papës Vojtila, është një dukuri e pashembullt. Ajo tregoi forcën cilësore të karakterit të personazhit, ndjeshmërinë e hollë ndaj problemeve madhore të njerëzve, kushtimin deri në vetmohim për zgjidhjen e tyre, koherencën në respektimin e parimeve të Ungjillit, ngulmimin e pafund në përballimin e betejave për lirinë e paqen. Ai nuk ka fuqi ushtarake apo ekonomike. (Dikur Stalini pyeste: “Sa divizione ka Papa?”). Fuqia e Tij është morale, shpirtërore. Ajo buron nga zbatimi i mësimeve të Krishtit e, si e tillë, ajo është fuqia e bariut që i prin tufës së deleve duke i rënë fyellit. Muzika e atij fyelli magjeps, rrëmben, entuziazmon, ngre peshë shpirtëra individësh, bashkësish, popujsh, sepse ajo muzikë ka në qendër të frymëzimit njeriun, krijesën e Zotit në shembëlltyrën e Tij, njeriun që jeton mbi këtë tokë, që përpiqet, punon, dashuron, urren, mëkaton, pendohet e së fundi largohet për të ndërruar jetën e për t’u gjykuar në “Mbretërinë e qiejve”

Funerali i Gjon Palit II, që do të zhvillohet më 8 prill në katedralen e Shën Pjetrit, ka gjasë të jetë më madhështori e më i ndjeri i gjithë historisë së njerëzimit. Prania e rreth dyqind dërgatave nga të gjitha shtetet, e katër Presidentëve në jetë të SHBA, e më shumë se njëqind kryetarësh shtetesh apo qeverish, nderimi para arkivolit nga miliona vetë prej shumë Vendeve të botës, miliardët e ngujuar para televizorëve në të gjitha anët e globit, do t’i japin formën një ngjarjeje epokale, që do të ruhet gjatë në kujtesën historike të planetit.

Karol Vojtila, ish arqipeshkvi i Krakovias, që u shugurua Papë, për një rastësi të çuditëshme, në ditën kur Enver Hoxha festonte 70 vjetorin e lindjes, bir i atij brezi të lindur fill mbas luftës së parë botërore, shpirt poeti e trup atleti, prelati i parë jo italian në fronin e shën Pjetrit mbas 445 vitesh, ka mbartur në vete një seri parësish. Ka kohëgjatësinë më të madhe të qëndrimit si Papë, mbas Piut IX e, ndoshta, mbas Shën Pjetrit, ka vizituar shumicën e Vendeve të botës, duke udhëtuar më shumë se gjithë parardhësit të marrë së bashku, ka numurin më të madh të fjalëve të shkruara e të shqiptuara, një seri mahnitëse enciklikash, letrash apostolike, mesazhesh, diskutimesh, librash. Ai ishte i pari Kryetar i Kishës katolike që hyri në një xhami në Siri, i pari që hyri në një sinagogë në Izrael, i pari që puthi tokën në të cilën shkonte si mik. Ai ishte një nga nismëtarët më të zellshëm të dialogut ndërfetar me përfaqësuesit e besimeve të ndryshme e, kryesisht, me ata që i besojnë një Zoti të vetëm si myslimanët e ebrejtë. Ai ka kurajon të sfidojë haptas e të kërkojë falje për episodet e turpëshme të së shkuarës së Kishës së Romës si inkuizicioni, të kërkojë falje tek muri i Jeruzalemit për tragjedinë e ebrejve në shekuj, të kërkojë falje në emër të Evropës së krishterë për dukurinë e shëmtuar të  shitblerjes së skllevërve nga Afrika.

Veprimtaria e Tij i kalon shumë caqet zyrtare të Vikarit të Krishtit. Ajo rrok në thellësi mesazhin e Mjeshtrit dhe synon t’i avitet atij në metodën e përhapjes e të vënies në jetë, megjithë vështirësitë që paraqet epoka bashkëkohore me tërësinë e saj jo të favorshme. Imazhi i Tij, që është bërë pjesë integrale e qënies sonë, do të jetojë gjatë por fjala e Tij do të na mungojë shumë e do të jetë mjaft e vështirë për atë që do t’i zerë vendin t’a plotësojë atë mungesë. Shprehja zhbiruese e syve, buzëqeshja çarmatosëse e fytyrës, lëvizjet e duarve në përshëndetje, trupi i kërrusur dhe ecja karakteristike do të mbeten të ngulitura në kujtesë si figurat e prindërve që nuk janë më, sepse Ai qe një prind për të gjithë. Dorën e Tij të ngrohtë mbi shpatulla, fjalën e Tij ngushulluese e t’ëmbël, pjesëmarrjen e Tij në dertet e popujve, në këta 27 vite Pontifikati i kanë provuar një pjesë e madhe e botës. I kanë munguar ato vetëm dy popujve të Rusisë e të Kinës, në të cilët komunizmi nuk i fali kurrë Papës polak ndihmesën e dhënë për shëmbjen e tij. Ishte një brengë e madhe në shpirt dëshira e paplotësuar për të shkuar në kryeqytetin rus. Nuk e di nëse Patriarku Aleksej e ka ndërgjegjen e qetë për murin që ngriti mes tij e Papës polak. Ndërsa Kina, kaq shumë e dëshiruar kohët e fundit nga Evropa si partnere ekonomike, sa t’i heqë edhe embargon e armëve si shenjë vlerësimi për “demokratizimin” e saj, ndaj Vatikanit e personalisht ndaj Atit të Shenjtë ka mbajtur qëndrimin tipik komunist. Një qëndrim të tillë mbajti dhe Enver Hoxha e banda e tij më 1981 kur, në brigjet e Puljes, Papa Vojtila do të hidhte vështrimin e Tij dashamirës mbi “ tokën e dashur të Shqipërisë” e do të lutej për të.

Ishte shtator 1991. Në qytetin e Latinës vinte për vizitë Papa Gjon Pali II. Në stadiumin e qytetit Ai do t’i epte kungimin gjithë adoleshentëve që ishin krezmuar ato ditë. Mes tyre ishte edhe një vajzë shqiptare që vinte nga Grabiani, një fshat, kamp internimi i Lushnjes. Babai e porositi që kur t’i afrohej Atit të Shenjtë për të marrë osten t’i thoshte se ishte shqiptare e t’i kërkonte të lutej për Vendin e saj. Vajza e plotësoi porosinë e Papa i vuri dorën mbi shpatulla e i buzëqeshi ëmbël. Me atë buzëqeshje ndoshta desh t’i thonte asaj vajze të re se Vendi i saj ishte në zemrën e tij.

 Do t’a vërtetonte këtë me vizitën që bëri më 25 prill 1993, kur solli mesazhin e shpresës për “ tokën e fshikulluar nga përndjekjet”, mirëkuptimin dhe dhimbjen e sinqertë të babait për bijtë e martirizuar sepse predikuan Ungjillin e Krishtit “ Ajo që ka ngjarë në Shqipëri , të dashur vëllezër e motra nuk ishte parë kurrë në historinë e njerëzimit.” Janë fjalët e Gjon Palit. II në mitingun e Tiranës. Është pohimi i një të vërtete historike së cilës shumë të tjerë nga Perëndimi i kanë anashkaluar. Papa këtë të vërtetë e shpall me forcë, madje dhe në hollësi, kur flet për priftërinjtë e besimtarët e përndjekur nga regjimi. Por mesazhi i Atit të Shenjtë nuk synon të ndalet vetëm në këtë të shkuar aq të hidhur e të dhimbëshme e nuk kufizohet vetëm në sferën e viktimave reale të diktaturës komuniste.  “Kam ardhur për t’i shfaqur çdo shqiptari admirimin dhe mbështetjen në këtë fazë delikate të kalimit historik dhe shumë të dëshiruar, të ringjalljes shoqërore dhe shpirtërore..” ishin fjalët përgëzuese dhe inkurajuese që Kreu i Kishës katolike botërore i drejtonte një populli bujar e mikpritës, por që në gjirin e tij kishte vetëm një të dhjetën e tij katolikë. Dëshmojnë për strategjinë e  atij institucioni për t’i dhënë përparësi harmonisë e mirëkuptimit në shoqëritë e kombet shumë fetare për të shmangur kundërshtitë e ndryshme që mund të lindnin nga këta faktorë e, që në historinë e vjetër e të re të botës, kishin shkaktuar male kufomash.

Në atë vizitë Ai i bëri një thirrje kontinentit të vjetër duke u shprehur: “Evropa nuk duhet të harrojë!”. Donte t’i kujtonte asaj se misioni historik i saj nuk mbaronte me rrëzimin e Murit të Berlinit, se nuk mund të quhej i kryer përderisa në Evropë të kishte Vende të tilla si Shqipëria që “dilte nga një dimër i dhimshëm vuajtjesh” , e të cilat komunizmi i kishte kthyer në gërmadha. Ringjallja e tyre materiale e morale ishte një detyrë e çastit dhe e së ardhmes për kontinentin që me kohë do të bëhej një entitet i vetëm politik.          

Në atë frymë dashamirësie ndaj Shqipërisë duhet parë edhe emërimi i kardinalit të parë shqiptar në historinë e gjatë të kishës së këtij Vendi, në personin e Mikel Koliqit, njërit ndër klerikët më të shquar që patën fatin të mbijetojnë ndaj kalvarit të gjatë të terrorit komunist.

Zëri i Papës Vojtila tingëlloi i fuqishëm e i paprerë, vite me rradhë , për të ndaluar masakrat në ish Jugosllavinë dhe pati një ndikim të madh në vendimin e NATOs për të ndërhyrë ushtarakisht në Kosovë, në prani të genocidit serb mbi banorët shqiptarë të saj.

Këto e të tjera konsiderata mbi rolin e luajtur në historinë e botës, në mënyrë të veçantë ndihmesa tepër e rëndësishme në shembjen e komunizmit e në fitimin e lirisë, na bëjnë që të përulemi me nderim sot para arkivolit të Tij, e të respektojmë thellë në zemër Karol Vojtilën si një kampion të Krishterimit, të lirisë e të paqes në botë. 

Romë, 6 Prill  2005                 

Marrë nga vëllimi : “Përsiatje njerëzore, letrare, shoqërore, historike” OMSCA-1 Tiranë 2011

Filed Under: Kulture

WHY TAKE ALBANIAN AS AN ELECTIVE FOREIGN LANGUAGE COURSE AT HARVARD?

July 25, 2022 by s p

Rafaela Prifti/

The answers may be as personal and as diverse as individual’s own experiences, backgrounds, purpose and pathways of enhancing cultural awareness. I put the question to Mr. Faton Limani, the Administrator at the Harvard Department of Comparative Literature. He and his colleague Eva Stathi-Misho, a Harvard Student Coordinator, have a central role in the program’s launching. Mr. Limani says that the idea of introducing an Albanian class has been brewing for a while now. On the part of the Albanian Students Association (ASA), what “started with a question of why Albanian is not offered at Harvard,” says Arba Shkreli, a rising junior at Harvard College, generated the efforts that resulted with the Department of Comparative Literature responding favorably to offering it as an Elective this Fall.

“Part of setting up a new program is finding a tenure track faculty who will supervise the course,” Mr. Limani explains. The Elective class starts in September 2022 at three levels, elementary, intermediate and advanced, as previously posted https://gazetadielli.com/albanian-language-elective-course-at-harvard-university/ Whether the Department hires one or more instructors, it likely depends on the level of interest that translates into enrollment numbers for the upcoming semester. To my question about attracting non-Harvard students or availability to a wider community, Mr. Limani clarifies that “BA students from colleges and institutions affiliated with Harvard such as Tufts, MIT would be able to sign for it through “cross registration”. The advantage of offering the language class at the prestigious international education hub, says the Harvard administrator, is the magnitude of exposure it receives at the oldest US institution of higher learning with a vast student body from all corners of the world.

Learning a language other than English is regarded as “an essential component of a liberal art and sciences education”, according to the website of the Harvard College, Office of Undergraduate Education. Historically, Liberal Art colleges have deep-rooted and time-honored language requirement originating from the mandatory study of Greek and Latin. In his response to my question for comment, Professor David Damrosch, underscores the belief that the point of studying a language is to be able to enjoy the literature in that language.    

“We are happy for our department to provide a location for the Albanian language course, as it didn’t find a good home otherwise within the university’s departmental structure. In our department we’ve had a number of students in recent years working in Balkan literature, and we are pleased to be able to offer Albanian. I am personally an admirer of Ismail Kadare’s novels and essays, and I hope that this course will give more students an opportunity to pursue an interest in Albanian language and literature,” writes Professor and Chair of Ernest Bernbaum and Director of Institute for World Literature at Harvard University, David Damrosch.

As to what could come of the program down the road, Mr. Limani says “There are aspirations to have an Albanian Studies Program to include History, Literature and Language.”

For Arba Shkreli, who is starting her Junior year at Harvard College studying Electrical Engineering, the Elective course of Albanian will gain momentum moving forward. At first, she remembers hearing about it circulating as more of an idea or goal, but now that “it is official”, Shkreli says that she will “be engaged with its promotion” and “believes in its success”. She recognizes the persistence of fellow undergraduates at the Albanian Student Association (ASA), who initially were asking about Albanian not being part of or included in the program at the Department of Slavic Languages, on account of the geographic criteria that is generally applied in the context of South East Europe peoples and cultures. Arba Shkreli is aware that promoting the program through students means engaging with people who never took Albanian, or feel that it is beyond their scope of interest. There is certainly an abundance of language courses available at the preeminent university. A quick internet search shows that Harvard curriculum offered about 80 languages in 2013. Speaking from personal experience, and believing in the power of numbers, the future engineer strongly advises high school graduates of Albanian American decent to apply to Harvard. She encourages them to “seriously do it” without being intimidated or demoralized by the name of the private Ivy League University. During our phone conversation, her enthusiasm and quick thinking are notable as is her sharpness. In response to Dielli’s question about considerations that would be relevant for non-Albanians to choose the Elective in the fall semester 2022, Shkreli’s answer is: “coming to Harvard implies that you are here to know things others do not. So, while there is a perfectly valid argument to study Spanish, French etc, you would be broadening your horizon immeasurably by studying Albanian. It is a big deal to take Albanian!”

There is no doubt that Dielli, the oldest circulating Albanian American newspaper is partial on the topic. In its first manifesto, Dielli’s cultural mission centered around promoting, honoring and cultivating Albanian in the United States, as an essential part of our cultural identity and nationality. The teaching of Albanian at institutions of higher learning is not only “a big deal”, it is also a proud legacy that arches back over a hundred years. Nelo Drizari, Editor of Dielli from 1937-1939, was the first Albanian graduate of Columbia School of Journalism in New York. He returned to the Ivy League school as a lecturer in Albanian which he himself introduced as part of the language program at Columbia University. His accomplishments include the launching of the Albanian Language Service at Voice of America and publication of dictionaries such as the Albanian English and English Albanian Dictionary published in 1957 with a forward by Faik Konica, an icon of Albanian culture, history as well as a co-founder of Dielli and Vatra.

To be sure there is a multitude of connections between the Pan-Albanian Federation of America Vatra, Dielli and Harvard. In a nod to the 110th year of Vatra’s founding anniversary that was celebrated on June 12 in New York, the year 2022 marks the 110th anniversary of Fan Noli’s and Faik Konica’s graduations from Harvard University, with a B.A. in History and an M.A. in Romance Languages, respectively.

For some, language knowledge means community connections, for others the pursuit of being acquainted with great Albanian writers, and in general it could be a pathway toward discoveries old and new, any one of which deserves exploring.

To start the journey, click at the link of class schedule provided by Mr. Limani https://complit.fas.harvard.edu/pages/courses

Finally, the elective course marks a new chapter for the teaching of Albanian at Harvard and the US college system in general.Appropriate for beginnings is a phrase or a word hardly in need of translation: “Me fat!” “Suksese!” – GOOD LUCK!

Filed Under: Kulture Tagged With: Rafaela Prifti

ARISTIDH KOLA – STUDIUESI DHE VEPRIMTARI ARVANITAS

July 23, 2022 by s p

Prof. Xhelal Zejneli/

Aristidh P. Kola lindi në fshatin Kaskaveli të Tebës (Thiva) të Greqisë qendrore, më 8 korrik të vitit 1944, ndërsa ndërroi jetë më 11 tetor të vitit 2000. Zona ku lindi, banohet kryekëput prej arvanitasve. Shkollën e mesme e kreu në Tebë. Studioi drejtësinë në Athinë.    Studimet universitare i kreu në vitin 1968 dhe deri në vitin 1985 punoi si avokat në Athinë. Pas kësaj u mor me përkushtim me traditat kombëtare të shqiptarëve në Greqi. Po atë vit (1985), u zgjodh kryetar i Lidhjes së Arvanitasve. Ishte studiues, atdhetar dhe arvanitas i shquar. Në vitin 1985 themeloi Qendrën e Studimeve Pellazge dhe Qendrën e Kërkimeve Arvanitase. Themeloi edhe shtëpinë botuese të vet “Thamiris” (nga shqipja: e tha mirë).       

Prejardhjen shqiptare të bashkëkombësve të tij e mbrojti me përkushtim. Vdekja e tij para dy dekadave, krijoi një zbrazësi në hapësirën arvanitase. Vepra e tij është model i mbrojtjes së të drejtave të arvanitasve në Greqi. Me fjalë të tjera, është vepra që e lartëson këtë personalitet. 

Në vitin 1983 Aristidhi botoi revistën kulturore “Besa”, kurse në vitin 1998 revistën periodike “Arvanon”. Këtu publikoi thirrjen e shqiptarëve të Greqisë, të bërë në fund të shekullit XIX, që hidhte dritë mbi lidhjet e shqiptarëve të gadishullit, të cilët kërkonin një shtet të bashkuar që fillonte nga veriu i Shqipërisë së asaj kohe, në Nish e deri në Selanik. 

Në vitin 1985 organizoi me bashkëpunëtorët e tij “Festivalin e parë të këngës arvanitase”. Në vitin 1988 e përktheu në greqisht dhe e botoi “Proklamatën e Lidhjes Arvanitase” të vitit 1899. Aristidhi ishte kryetar i Shoqatës “Marko Boçari” të arvanitasve të Greqisë. Në kuadër të saj, ai e mbronte të vërtetën për shqiptarët në Greqi. 

*   *   *

Librat më të njohur të tij janë përkthyer dhe janë botuar edhe në gjuhën shqipe. Në vitin 1983 botoi veprën me vlerë “Arvanitasit dhe prejardhja e grekëve”. Libri pati një jehonë të madhe në Greqi, por edhe ndër grekët që jetojnë jashtë saj. Libri është botuar mbi 14 herë, kurse në vitin 2002, doli edhe në gjuhën shqipe. Me fakte dhe argumente historike, ky libër të ngjallë krenarinë e të qenit shqiptar.  

Në vitin 1989 botoi librin “Gjuha e harruar e perëndive”, i cili në vitin 2003 doli edhe në shqip. Këtu flet për shqipen si vazhdim i ilirishtes.  

Si nj publicist i shquar, ishte mbrojtës i palëkundur i kauzës shqiptare në Ballkan. Për çështjen e Kosovës shkroi veprën “Greqia në kurthin e serbëve të Millosheviqit”, Athinë 1995. Në vitin 1998 libri pa dritën edhe në gjuhën shqipe. Si njeri i paqes, dëshironte që midis dy popujve më të vjetër të gadishullit të mbizotëronte miqësia dhe mirëkuptimi. Popujt nuk janë shkaktarë të luftërave. Ata e pësojnë nga politikat hegjemoniste të kastave dhe të qarqeve ekstremiste.  

Në vitin 1995 botoi librin “Fjalori krahasues i gjuhës arvanitase”. La në dorëshkrim librin “Prometeu dhe Zeusi”. 

Aristidhi ndoqi tezën e prejardhjes pellazge të shqiptarëve dhe të gjuhës shqipe dhe lidhur me këtë u përpoq të sjellë argumente dhe dëshmi të reja. Trajtoi edhe rolin dhe ndihmesën e rëndësishme të arvanitasve në historinë e Greqisë, sidomos në luftën e saj për pavarësi.   

Aristidhi mbante lidhje dhe bashkëpunonte me shqiptarët e ShBA-së; me patriotin arbëresh Antonio Bellushi*; si dhe me personalitete të shkencës, të kulturës dhe të artit në Shqipëri, në Kosovë dhe gjetkë.  

*   *   *

Gjatë bombardimeve ajrore të NATO-s mbi Serbinë në vitin 1999, Aristidhi iu kundërvu mediumeve greke që mbanin anën e Sllobodan Millosheviqit. Në studiot televizive greke dhe në mjetet greke të informimit, mbrojti trimërisht luftën e UÇK-së kundër pushtuesve serbë. Iu kundërvu propagandës antishqiptare të qarqeve shoviniste greko-serbe. Demaskoi masakrat barbare serbe në Kosovë dhe mbështeti ndërhyrjen ushtarake të NATO-s kundër forcave ushtarake dhe paramilitare pushtuese serbe. Për këtë arsye dhe për mbrojtjen e së  vërtetës për Kosovën, qarqet ultranacionaliste greke e akuzuan dhe e quajtën agjent të Shqipërisë, të ShBA-së dhe të NATO-s. U ndëshkua edhe ligjërisht dhe nuk iu lejua të dilte jashtë Greqisë.

Me artikujt e tij nëpër gazeta dhe me paraqitjet nëpër televizionet private, mbrojti dinjitetin dhe të drejtat e emigrantëve shqiptarë në Greqi. Për të njohur vendin e të parëve, në Shqipëri ka ardhur dy herë – në vitin 1984 dhe në vitin 1995.    

Shovinistët grekë i kanoseshin me vdekje. Siç u tha edhe më lartë, e hodhën edhe në gjyq. Në maj të vitit 2000, Aristidhi u sëmur. Ndërroi jetë më 11 tetor të atij viti. Me gruan Nansi pati dy fëmijë – vajzën Polikseni dhe djalin Pano. Veprat që la pas, e bëjnë atë të pavdekshëm në historinë e arvanitasve, që është pjesë e historisë së kombit. 

*   *   *

Sipas atyre që e kanë njohur nga afër si dhe bazuar në veprën e tij, Aristidhi ishte një tribun i madh i arvanitasve. Përkundër trysnive që ushtronin mbi të, të qenët shqiptar e bënte të krenohej. Nuk nguronte për ta thënë të vërtetën dhe për të mbrojtur ndër arvanitasit e Greqisë gjuhën, kulturën dhe traditat shqiptare. E donte atdheun e të parëve dhe shqiptarët në gadishull dhe në diasporë, pa i harruar kurrë arbëreshët e Italisë. Si një intelektual i ndërgjegjshëm, u vu në shërbim të ruajtjes dhe të afirmimit të identitetit të arvanitasve. Me veprimtaritë që i zhvillonte, përpiqej të mbante gjallë kulturën dhe traditat e popullit të vet. Për mbrojtur dinjitetin e shqiptarëve në Greqi, e la edhe profesionin e avokatit. U mor me studime dhe kërkime në lëmin e kulturës popullore dhe të historisë. Për kauzën të cilës i besonte, flijoi çdo gjë. Ndonëse i kanoseshin me vdekje, ai nuk u spraps dhe s’u mposht dot. Njeri me dinjitet dhe integritet, ai është burim frymëzimi për shqiptarët në Greqi dhe më gjerë. 

  Me krijimtarinë dhe me veprimtarinë e Aristdhit janë marrë shumë studiues. Të dhëna  të hollësishme për të, mund të gjenden te grupimi “Miqtë e Aristidh P. Kolës”.

*   *   *

Për kontributin e dhënë për kauzën shqiptare, Aristidhi u dekorua nga presidentët Sali Berisha dhe Rexhep Mejdani. Në vitin 1995 u dekorua me Urdhrin “Ismail Qemali” të Republikës së Shqipërisë. Në vitin 2004, kryeministri i Kosovës Bajram Rexhepi, gruas së Aristidhit, Nansi Kola, ia dha mirënjohjen e Qeverisë së Kosovës, për mbrojtjen e kauzës kosovare nga burri i saj, Aristidhi. Kuvendi Komunal i Skënderajt i akordoi Aristidhit titullin “Qytetar Nderi i Skënderajt”.

Me Dekretin Nr. 13816 të datës 18.07.2022, kryetari Ilir Meta i akordoi Aristidh P. Kolës – pas vdekjes – titullin “Nderi i Kombit”. Ky akt i z. Meta u mirëprit në mbarë botën shqiptare – në Shqipëri, në Kosovë, ndër arvanitasit në Greqi, ndër arbëreshët e Italisë dhe gjetkë. Dekorimi iu dha Aristidhit me arsyetimin e poshtëshënuar:  

“Në vlerësim të kontributit të jashtëzakonshëm, si personaliteti më i madh arvanitas i shekullit të XX dhe një nga njerëzit më të ndritur të kombit tonë, mbrojtës i zjarrtë i rrënjëve të lashta të identitetit arvanitas dhe arbëror. Me mirënjohje për vullnetin, këmbënguljen, sakrificën dhe kurajën e lartë, duke u bërë model i intelektualit të pashembullt kurajoz, thënës unik i të vërtetave, luftëtar dhe mbrojtës i kulturës, gjuhës, prejardhjes dhe historisë shqiptare.”

Një rrugë në Gjirokastër mban emrin e tij. 

Filed Under: Kulture

  • « Previous Page
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • …
  • 412
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • PRAPË BIEN KAMBANAT NË KISHËN E CURRJAVE T’ EPËRM
  • Çerçizi…
  • BIOGRAFIA E SHKRIMTARIT DHE LETËRSIA…
  • Rrugës për sovranitet
  • #SiSot, më 18 gusht 1887, u lind një nga përfaqësuesit më të rinj të lëvizjes për pavarësi të Shqipërisë, Ferit Vokopola
  • Kujtime për xhaxhain tim Peter Prifti, 12 vjet larguar
  • Fazli Graiçevci, dëshmori i shkollës shqipe
  • TË HIQEN PËRGJITHMONË ARMËT BËRTHAMORE
  • Borrell: Nuk ka marrëveshje Kosovë – Serbi, bisedimet vazhdojnë
  • Fjala e Kryeministrit Kurti në konferencën e përbashkët me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg
  • DEKLARATË e Këshillit të Ambasadorëve Shqiptarë, lidhur me takimin e nesërm Kurti-Vuçiq
  • DREJTËSIA DHE PASTËRTIA E LUFTËS SË UÇK-së
  • TË PIKTUROSH ATË QË NDJEN…
  • JO NDARJE, ASOCIACION, EKSTRATERRITORIALITET-JO SHAMIJA, JO PËRÇARJE DHE PIKË
  • Presidentja Osmani ia dorëzoi “Urdhrin Hero i Kosovës”, familjes së heroit Sali Çekaj

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari Albin Kurti alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fadil Lushi Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Hazir Mehmeti Ilir Levonja Interviste Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT