At Pjeter Meshkalla – Dielli

DISA PIKPAMJE TË AT MESHKALLËS…

October 1, 2021 by s p

Nga Fritz RADOVANI

Në rrethet e rinisë “Shën Gjon Bosko” të themeluem në Shkodër në vitin 1934, si edhe atë të “Shën Pjetrit” në Tiranë në vitin 1937, Ai bani një punë të madhe me të rijtë, sidomos kundër ideve komuniste, fashiste, ateiste e antiatdhetare, që po përhapëshin në Shqipni.

Në pranverën e vitit 1940, kur Shqipnia ishte e pushtueme nga Italia fashiste, e cila veç tjerash kishte dhunue Flamurin tonë Kombëtar, Pader Mëshkalla, bashkë me At Gjergj Fishtën (që ndodhej për vizitë në famullinë e Tij në Tiranë), u folën nxanësve që ata mos me përshëndetë në mënyrën fashiste. Për këte Ai asht konsiderue “i padëshrueshëm” nga autoritetët fashiste. Kujtimet e nxanësve të Tij pasunojnë veprën atdhetare të periudhës së pushtimit fashist, nazist e ma vonë, atij sllavo-komunist, vepra për të cilat kanë shkrue e do të shkruejnë, se ata nuk e harrojnë asnjëherë mësuesin e tyne Pader Meshkallën. Madje, ata në shênjë nderimi për veprat e Tija, me rastin e katër vjetorit të vdekjës i kanë ndërtue edhe vorrin, ku sot prehen eshtnat e Tij.

Pikëpamjet e Tij politike janë kenë të shprehuna haptas dhe të njohuna prej të gjithëve pa dallim feje.

Ai ishte kundër çdo lloj diktature. Ishte antifashist, dhe këte, përveç faktit të sipërm, e vërteton edhe qëndrimi i Tij atdhetar dhe i premë kundër disa veprimeve në lidhje me ndonjë jezuit italian në Shkodër, gja për të cilën u transferue në Tiranë nga eprorët jezuitë në vitin 1937. Ai qëndroi në mendimet e Tij edhe në Tiranë. Këte e vërteton letra që Ai i ka dërgue Vatikanit për largimin e Delegatit Apostolik L. Nigris nga Shqipnia, për pikëpamjet e tij fashiste dhe antishqiptare. Ndoshta për këte komunistët e quejtën edhe “fashist”!..

Ai ishte kundër nazizmit edhe për këte flet fakti i strehimit të popullsisë së Tiranës në refugjion pranë qelës së Tij, kur ata po ndiqeshin nga forcat gjermane. Ishte Pader Meshkalla, ashtu si shumë klerikë të tjerë, tue perfshi këtu edhe misionarët Don Alfons Tracki e At Zef Maksen (të dy të pushkatuem nga komunistët si agjentë të nazistëve gjermanë), sepse u dolën me gjoks përpara ushtarëve nazistë, madje edhe ua kanë ndalue reprezaljet e tyne kundër shqiptarve. Kur u ba në 1944 një bombardim në Tiranë, në rrefugjio pranë Kishës u futne me popull edhe dy të rinj komunista… Dikush i kishte pa tue hy dhe njoftoi gjermanët. Ata shkuen me i arrestue. U doli para At Mëshkalla, dhe u foli atyne në gjermanisht, tue i kerkue që, kush asht aty asht në besë të Tij, dhe Ju lut mos me hy mrenda… Ata u larguen, e kështu, shpetuen ata dy të rijtë dhe një çifut i moshuem që banonte dikund afer Kishës së Jezuitve në Tiranë…

Edhe pse Ai ishte kundër diktaturës komuniste e, këte e vërteton gjithë jeta e Tij e martirizueme, Ai në shumë raste edhe ka nderhy per shpetimin e jetës së të rijve…

Në vitin 1945 Ai u takue në një shtëpi të Tiranës me Mehmet Shehun, që njihej një ndër terroristët e grupeve vullnetare të Spanjës, qysh në vitin 1936, dhe ishte Pader Meshkalla Ai që i tha troç, ndër sy, se çfarë do të banin komunistët në Shqipni, porsa të forcojnë paksa pozitat shtetnore. Kur Pader Meshkalla i tha: “Ju do të kërkoni me zhdukë Fenë me dhunë, se ky asht parimi i parë i ju komunistëve, aty ku ata marrin pushtetin, dhe Kishat e Xhamijat ju do t’i këtheni në klube dhe kinema.”, Mehmeti ju përgjegj: -“Kjo asht vetëm propagandë e atyne që nuk e duen pushtetin tonë popullor dhe kërkojnë me na armiqësue me popullin, kjo nuk do të ndodhë kurrë në Shqipni!”…Më tregonte dhelpninë e Mehmetit për me muejtë me hjekë një ashkël në kokën e Pader Meshkallës, në lidhje me shkëputjen e Klerit Katolik Shqiptar nga Vatikani dhe Papa. Përgjegja e preme e Pader Mëshkallës merret me mend cila ishte!.. Nuk i hiqej një lesker shkambit!

Melbourne, 30 Shtator 2021.

DIKTATURA MA E RREZIKSHME, ASHT AJO QË PARAQITET ME MASKËN E DEMOKRACISË

September 27, 2021 by s p

Besim NDREGJONI

Në 120 vjetorin e lindjes se apostullit të lirisë At Pjeter Meshkalla.

Sot mbushen 120 vite kur në Shkodër lindi i madhi i të mdhenjve At Pjetër Meshkalla. Gjikandi i kulturës dhe fesë shqiptare, pasuesi i patjersueshëm i Homerit shqiptar At Gjergj Fishta, simboli i martirizimit të kishës katolike e të popullit shqiptar gjatë periudhës së sistemit stalinist shqiptar, dëshmitar dhe mbrojtës i paepur i besimit në Zot dhe të drejtave dhe lirive të njeriut. At Pjetër Meshkalla i përket brezit të elitës shqiptare si nga dija dhe veprimtaria e tijë në shërbim të Shqipnisë. Ai është një figurë e ndritur e klerit katolik shqiptar, por një shqiptar i madh që me dijen e tijë ai i shërbente jo ndarjes fetare në vend , por bashkimit fe – atdhe për shqiptarët. Ai lindi në Shkodër me 26 shtator 1901- dhe ndrroi jetë me 28 korrik 1988. Ndëmjet lindjes dhe vdekjes së këtij gjeniali kemi një mori ngjarjesh që karakterizuan jetën e tij, fillimisht studimet në seminarin Papnor në Shkodër, për të vijuar me studime të tjera në Linc të Austrisë , në Goricë të Sllovenisë, në Napoli të Italisë e deri tek shugurimi meshtar në Shkodër me 1931. Ai dijen e tij e vuri në shërbim të fesë dhe diturisë për rininë, që nga themelimi i Rrethit të Dom Boskos në Tiranë për edukimin e rinisë me 1934 te rrethi i Shën Pjetrit , po në Tiranë më 1937. Dhe shum shërbime të panumërta ungjillore e fetare. At Pjetër Mëshkalla shkëlqente në njohuritë letrare, bashkpunonte me revistat dhe gazetat më me zë të rëndsishme të kohës. Ai mbronte me guxim haptazi bindjet fetare e njerzore, pa marrë parasysh rrezikun e jetës, arrestimi me 1946, burgjet ku Pjetër Mëshkalla bëhet mësues i shumkujt në kampet e tmerrshme komuniste, ku çon dritë e qiellit , aq sa qindra të burgosur politike do ta quanin “Ëngjell i birucave” deri te lirimi me 1960 e te profecitë e shprehura në letrat e famshme drejtuar Kryeministrit komunist të kohës e shqiptuar në kulmin e reaksionit. At Pjetër Mëshkalla ballë përballë kriminelve përsekutusve të tij në mes të turmave të komanduar nga regjimi, me zërin e tij prej meshtari e dëshmitari të vërtetës e dashurisë njerzore jehoj fjala Apostullit të lirisë: Ju- tha mund të më denoni sa të doni, por unë prap se pra do jem i lirë,. Ndërsa ju keni me hangër shoqi – shojin. Rinia do të shohë se nuk ka me shkue gjatë e edhe njeherë kan me u ndërtue kishat e kumbanoret , bile shi prej këtyre qi po i prishni. Me 29 prill 1967 e arrestojnë, por për pishtarin e demokracisë, kultivuesin e kulturës kombëtare dhe vlerave kombëtare, nuk mundeshin ta ligshtonin me hekura, se trimi nuk tutet nga xhelatët, dhe e denojnë për agjitacion e propogandë. I burgosur dy herë nga regjimi komunist, ai mbetet simboli i inteligjencës të persekutuarve politike të regjimit komunist. Ai e cilsonte klerin katolik shqiptar si heroik dhe thonte: ka me e cilsua historia në dymijvjeçarin e Krishtit, se për 30 vite kleri katolik ka nxjerr aq heronj sa nuk ka nxjerre asnje kler në botë. At Pjetër Meshkalla vijon të flasë si flasin Vegimtarët : Për me kalue ndonjë ujë, hidhen në të gurë të mëdha e të vogjël, të parët, të dytët, të tretët… zhduken , zhyten, nuk shihen ma…hidh e hidh, tek e fundit nisin me nxjerrë krye disa aty –këtu, rrëshqasin, prapë hidhen të tjerë… deri sa bahet kalimi, keq a mirë, por bahet. Ka me ardhë koha që do të bahet ma mirë. Na jemi gurët, të mëdha o të vogjël, të hejdhun në fillim, të cilët zhduken e nuk shihen ma, por janë në temel të parë… qe ambicioni i temelit: Me u zhdukë e mos me u pa ma! Prej të parve pritëm një Shqipni të lirë! Nipat presin një Shqipni të lumtun!

C:\Users\user\Desktop\AT pJETER mESHKALLA.jpg

Në një tjetër moment At Meshkalla pati pohue: Po ju diftoi çka më ndodhi kur u arrestova në fillim. Nis hetusia me pytje që nuk meritojnë as të kujtohen , i kundërshtova hetuesit… Përgjigja ishte një shputë aq e fortë sa nuk më mbajtën kambët e rashë përtokë…. atë çast mu duk se u hap qiella. Mes xhixhave që më lëshojshin sytë , mu duk se pashë në vegim Zojën e Papërlyeme: O Zojë , më ndihmo me i bajtë torturat-iu luta – më forco mos të ligështohem , me ruej nën dorë Tande!…Ndoshta , askush nuk e beson , por asht fakt që gjatë kohës së hetusisë hangra vetëm një shputë. C’prej asaj dite që ju pshteta Zojës, nuk më preku ma kush prej tyne me dorë.

29 prill 1967 kur At Mëshkalla foli për “breznitë që po formohet” A i ka lënë një testament shumë të saktë për “edukimin komunist të rinisë shqiptare”, tu përcaktue thalbin e frymës marksiste –leniniste. Dhe këtë e ka thënë në Institutin Pedagogjik të Shkodrës”po atë efekt kanë ba fushatat e çfrenueme diskridituese antifetare zhvillue me të gjithamjetet e propogandës.Si përgjegje populli ka mbushë Kishat deri në çastin e mbylljes së tyre. Cë vlerë ka atëhere qëndrimi i një pakice të pandërgjegjshme o të friksueme me lloj lloj presionesh?

Sidomos pjesa e friksueme me kërcnime presione, premtime e pushime nga puna, pëson torturën ma të madhën , sepse e lidhun nga kafshata e bukës, shtërngohet me mohue me gojë atë që beson, dhe kështu fushata që po bahet synon me formue një brezni pa kurajo civile, pa burrëni, oportuniste, servile, tue prishë karakterin e Shqiptarit në dam të Atdheut. Kështu deklaronte i madhi Pjetër Meshkalla para 60 vitesh dhe aktualiteti i sotëm verteton parashikimin e tij për breznite e brumosur me ideologjine komuniste. Sot të gjithë jemi dëshmitarë të realizimit të kësaj profecie dhe të mirave të lirisë e te demokracisë , që gëzon shoqëria shqiptare e cila duhet të ketë për themel profecitë e gjikandit Meshkalla. Dhe nuk duhet të harrojmë thënjen e tij labidare “Diktatura ma e rrezikshme , asht ajo, që paraqitet me maskën e demokracisë!”

Kështu e kujtojmë Patër Meshkallën sot!

Besim NDREGJONI

“JU, KISHAT RRANONI, POR TOKA NUK LOT!”

August 15, 2021 by s p

Nga Fritz RADOVANI: (Pjesa e XXXIII)

Melbourne, Gusht 2021

Kjo thanje e At Meshkallës u ngulit në mendjen e çdo Shqiptari që e ndigjoi kur Ai, i tregoi “revolucionarve” ateistë e antiatdhetarë se shka po bajnë kundër fesë. Fotot nalt të Kathedrales së Shkodrës së Rindertueme mbas 1991 flasin për shka paralajmoi At Meshkalla! Po në gjithë Shqipninë sa u rindertuene? At Pjeter Meshkalla shkruen: “…Na jemi gurët (të mëdhej o të vegjel) të hjedhun në fillim, të cilët zhduken e nuk shifen ma, por janë në thëmel të parë! Qé, ambicioni i themelit. M’u zhdukë e mos me u pa ma!..”. Gurët e Atij themeli asht e vërtetë se komunistëve iu dukën të vegjël. Ata menduen se Ata gurë me të vërtetë do të zhduken e nuk do të shiheshin ma në truell të Gjergj Kastriotit. Ndoshta, mendohej se dallgët e atij “Revolucionit” do të rrafshonin bashkë me gurët “që kishin fillue me nxjerrë krye”, e pikërisht me Ata gurë, që ishin vu mbi thëmelet e kulturës Europiane edhe Heronjtë, që kishin la me gjakun e tyne Ata themele.

**Pallati i Sportit Shkoder, ku u zhvillue Kongresi i 7 BGSH …1973, Shkoder, Foto në Qershor 1973.**

**Ja dhe masakra komuniste e “Revolucionit Kultural dhe Ideologjik 1967” në Kishen Kathedrale 100 e sa vjeçare të Shkodres e cila u kthye në “Pallat Sporti” deri në vitin 1991.**

Por koha tregoi se Gurët e parë nuk kishin luejtë, nuk ishin thye, as nuk ishin ciflosë e plasë, nuk ishin shkatrrue dhe as rrokullisë, jo, kurrë! Ishin Aty! ATA GURË të vendosun në themel të tokës Shqiptare që në Shekullin e Parë të Epokës mbas Krishtit nga Shen’Pali, po, edhe sot Ata gurë po mbroheshin nga Pjetri, që tha: “Ju, Kishat rranoni, por Toka nuk lot! Ju, prishni Kisha e Xhamija, por Ata do të ndërtohen prap një ditë!..”. Komunitetet Fetare Shqiptare duhet me i dokumentue këto ngjarje per njohjen nga Rinia Shqiptare, që ajo të shohin me sy kush ishte komunizmi bashkë me “ata” që, dhe sot vazhdojnë me kenë “heronjë” në Shqipni?..Ky pra ishte i Madhi At Pjeter Meshkalla!..

KARDINAL MIKEL KOLIQI PER AT MESHKALLEN

August 9, 2021 by s p

KARDINAL MIKEL KOLIQI (1900 – 1997)/

Nga Fritz RADOVANI/

Kur u lirue nga burgu Don Mikel Koliqi, nuk ishte ende Kardinal. Shkova një ditë per me marrë disa shenime rreth biografisë së Tij. Don Mikeli ishte nder ma të njoftunit klerikë per shumë rrethana të jetes së Tij të salvueme pa shkak nga komunizmi diktatorial dhe totalitar i Ever Hoxhës. Koha e gjatë e burgut e rreshtonte edhe Don Mikelin nder figurat ma të nderueme të Klerit Katolik Shqiptar. Kishte pak ditë që ishte aprovue nga Presidenti i Republikës së Shqipnisë titulli i naltë per Klerikun At Pjeter Meshkalla S.J., me medaljën e artë “Pishtar i Demokracisë”. At Meshkalla ishte i pari Klerik Katolik që dekorohej me at titull në Shqipni. Mbas At Meshkallës, mendova se duhet me i plotsue edhe dokumentat e Klerikut po aq të Nderuem Don Mikel Koliqi, që porsa ishte lirue mbas 38 vjetesh burg pa dijtë pse u burgos. Kur i tregova qellimin e shkuemjes i erdhi mirë dhe, mbasi i tregova se në ato ditë dekorohet edhe At Pjeter Meshkalla, më shterngoi doren me knaqësi të madhe. Don Mikeli ishte nder firmëtarët e peticionit, dhe kur pat nenshkrue me gzim të madh më pat thanë: “Pader Meshkalla e meriton, mbasi Ai nuk asht arrestue kur i ka ra ndër mend atyne, por me punën e palodhun të Tijën në drejtim të Fesë dhe të Atdheut, ua ka shti Ai ndër mend atyne arrestimin, gja të cilën, na të tjerët nuk e kemi ba.” (1992). Ndoshta, kjo asht një thanje e veçantë per At Meshkallen, po duhet cilsue se po aq e panjoftun asht kenë edhe nder vendet tjera ku diktatura komuniste ka zhdukë mija e mija njerzë. E kjo veper e ban edhe ma të veçantë heroizmin e Tij. Po ato ditë pra, plotsova edhe dokumentacionin e Klerikut të njohun prej popullit të Shkodres, Don Mikel Koliqi, famullitar i Shkodres per një kohë të gjatë para 1944 e deri në 1946, kur u pat arrestue perherë të parë nga sigurimi komunist. Don Mikeli ka lanë gjurmë të pashlyeshme edhe në muziken tonë atdhetare. Shumë vepra të Tijat u vune nder skena deri në vitin 1946. Po mbi të gjitha duhet kujtue dhe asht kenë i pranishem kudo nder vuejtje qendrimi i Don Mikel Koliqit paharrueshem nga bashkvuejtësit e Tij, nder hetuesi e kampet e interrnimit si dhe burgjet e panumrueshme që ka kalue… Kur e pata pyet: A i kujton kampet e interrnimit dhe burgjet që ke provue, më asht pergjegjë: “Nuk besoj se i ka të sakta edhe arkivi…Janë shumë!!” Kujtonte me saktësi vetem dishmitarët dashakëqij dhe shpifsa… Gjithmonë me kusht “harrese”… Medalja e Don Mikel Koliqit ishte e dyta që i jepej një Kleriku Katolik Shqiptar. Në vitin 1994 Papa Gjon Pali II, e thirri Don Mikel Koliqin në Vatikan, dhe me një ceremoni madhështore e emnoi Kardial. Don Mikeli ishte Kardinali i Parë Shqiptar… Kardinali Koliqi i perket asaj epoke të pafund në rrugen e mundimeve… Një Kalvar i vertetë!

Melbourne, 6 Gusht 2021

2021, VITI AT PJETER MESHKALLA S.J.

July 29, 2021 by s p

120 VJETORI KUR U Lé
N’ SHKODER I MADHI

AT MESHKALLA !

(PERGATITI FRITZ RADOVANI, 2021)

Nga: Prof. SAIMIR LOLJA(Pj.XXX.)

Father PJETËR MËSHKALLA S.J.

by FRITZ RADOVANI

2^nd Edition, 2004

The reader can touch the first book dedicated to an Albanian Catholic priest’s life and deeds. The book saw publication after the collapse of communism in Albania in 1991. Fritz Radovani is passing on to readers his collections for an impressive and noble figure from the Albanian Catholic clergy. He was Father Pjetër Mëshkalla S.J. who carved on the stone: “The first name I have received on earth and which I have kept with honor is the name Albanian, and I will remain Albanian until my death”. In the first part of the book, the author describes the friendly experience that he and his family had with Father Pjetër Mëshkalla. He recalls Father Pjetër Mëshkalla as an Albanian nationalist, a true Jesuit, authoritative in philosophy and theology, and a sharp voice for moral and human values. The author reveals him as a brave scholar with unbreakable character and a strong defender of free speech and justice. The second part of the book contains poems and articles authored by Father Pjetër Mëshkalla and published in the press until 1945. For Father Pjetër Mëshkalla, the sonnet starts where the philosophy ends. For him, gratification is the triangle of goodwill, agreement, and cooperation, and advancement is itself a product of actions based on sound principles. He wrote that we could not say that we value and love our faith if we condemn the other beliefs because the faith touch is a matter of personal conscience. Albanians of different religions are, first, Albanians. Therefore, we should be a brother to all, and peaceful coexistence is a reality. The third part of the book exposes a summarized curriculum vita for Father Pjetër Mëshkalla. He was born on 25 September 1901 in Shkodra.

He received his early education in Shkodra and then went to Linz in Austria to study Theology. Until the age of 33, he continued his theology and literature studies in Slovenia, Poland, and Italy. He chose the path of Jesuit Order S.J. After he qualified as a priest, he returned to Albania and was assigned to teach in the Jesuits’ elementary school and later as a professor in their Seminar. Those who were acquainted with him recall his deep background, persistence in education, determination for improving his writings and poems, and his attention to Albania’s future and advancement.

He founded the youth assembly Shën Gjon Bosko in Shkodra in 1934. He relocated to Tirana in 1937 and initiated a similar body, Shën Pjetri. In 1938, he participated in the inauguration in Tirana of the Church of the Jesuits, “The Heart of Jesus”. In 1942, he openly expressed that partisans fighting under the direct leadership of Yugoslav and Albanian communists were soldiers of Tito and Stalin. Therefore, they were not going to bring freedom and democracy to postwar Albania. He was against any dictatorship. In addition to publications and speeches, Father Pjetër Mëshkalla and Father Gjergj Fishta told their students in 1940 not to salute in a fascist way. The fourth, fifth, and sixth parts of the book divulge through publications and pieces of evidence the inflexible disposition of At Pjetër Mëshkalla in facing the communist regime both before his arrests and in prison. His first arrest by the communist regime came in 1946, and he remained in jail until the end of 1961. In April 1967, he was again arrested and sentenced to ten years in prison. After Father Pjetër Mëshkalla got out of jail in 1977, he returned to Shkodra and stayed there until the end of his life on 28 July 1988. All citizens of Shkodra, of all faiths, expressed their farewell to him. The year 1967 was the year when anything religious became outlawed by the Albanian communist state. The freedom of speech and belief reappeared only in 1990, and Don Simon Jubani held the first Catholic mass on 11 November 1990 in Shkodra. Father Pjetër Mëshkalla considered the Albanian Catholic Clergy as the most heroic clergy in Catholicism history. There were only 32 years (1912-1944) of opportunities to form the Albanian Clergy, yet that period produced more catholic martyrs and heroes than any other clergy in the world. He was always worried about having young people educated with a strong background and well-built character. He exerted so much energy in this direction that his ex-students even today are proud of having him as a teacher. The time proved his saying: “If people express their thoughts freely, this [communist] regime will fall soon”. His intelligence was like a seal for his colleagues and friends, including the clerics of other beliefs. When he was in the prison of Burrel, his maxim was “Brother with all, independently of religious belief,” and his wisdom was definitive to all. His fellow sufferers in prison, independently of their spiritual beliefs, always helped him, and he helped them. The book ends with the official award “Beacon of Democracy” given to Father Pjetër Mëshkalla S.J. by the President of Albania in September 1992.

Book Review

by Saimir Lolja Assoc-Prof, PhD, PEng

Canada, July 2011

Melbourne, 26 Korrik 2021.