Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

KONFLIKTI SHQIPTARO-SERB ËSHTË KONFLIKT HISTORIK

by

Nga Xhelal Zejneli

Midis shqiptarëve dhe serbëve kemi një konflikt historik. Gjatë gjithë historisë politike të kohës më të re, shqiptarët kanë bërë luftë mbrojtëse dhe çlirimtare, ndërsa serbët, të mbështetur nga Rusia, kanë bërë luftë pushtuese, hegjemoniste, ekspansioniste dhe kolonialiste. Gjatë konfliktit shqiptaro-serb, Serbia ka ushtruar dhunë dhe terror ndaj shqiptarëve në Kosovë dhe në vise të tjera. Gjatë konfliktit shqiptaro-serb, Serbia ka kryer gjenocid ndaj shqiptarëve. Për gjenocidin e kryer ndaj shqiptarëve, Serbia nuk ka mbajtur përgjegjësi asnjëherë. Dhuna serbe ndaj shqiptarëve në Kosovë dhe në viset e tjera, ka qenë politikë shtetërore. Dhunë dhe terror ndaj shqiptarëve, me ndihmën e Beogradit, kanë ushtruar edhe sllavo-maqedonasit dhe malazeztë. Këtu nuk kemi të bëjmë me një konflikt midis Kosovës dhe Serbisë, por me një konflikt historik ndërmjet shqiptarëve dhe serbëve. Kemi të bëjmë me një konflikt historik ndërmjet dy popujve. Kur është fjala për raportet me Serbinë, Shqipëria duhet të tregohet e matur. Tirana nuk mund të ndërtojë raporte me Serbinë jashtë kontekstit të konfliktit historik ndërmjet dy popujve – shqiptarëve dhe serbëve. Kontaktet politike ndërmjet politikanëve shqiptarë dhe atyre serbë, duhet të jenë kontakte politikanësh të dy popujve ndërluftues. Në të vërtetë, kontaktet politike ndërmjet politikanëve shqiptarë dhe atyre serbë duhet të jenë kontakte të politikanëve të një populli i cili ndaj Serbisë zhvilloi luftë mbrojtëse dhe çlirimtare dhe të politikanëve të një populli i cili ndaj shqiptarëve historikisht zhvilloi luftë hegjemoniste, ekspansioniste, pushtuese dhe kolonialiste, duke kryer edhe gjenocid ndaj shqiptarëve. 

Gjenocid ndaj shqiptarëve kanë qenë: 

– “Naçertania” e Ilija Garashaninit e vitit 1844; 

– Libri “Shqiptarët dhe Fuqitë e Mëdha” (Arnauti i Velike sile) i vitit 1913, i Vlladan Gjorgjeviqit;  

– Elaborati “Dëbimi i shqiptarëve” (Iseljavanje Arnauta) i vitit 1937, i Vaso Çubrilloviqit.

Serbia sot ushtron gjenocid të heshtur ndaj shqiptarëve të Kosovës lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë). Duke i margjinalizuar dhe duke i getoizuar shqiptarët e këtyre viseve, Beogradi synon të imponojë shpërnguljen e heshtur të tyre. Pas dhjetë apo njëzet vjetësh, numri i shqiptarëve të këtyre viseve do të reduktohet tej mase. 

Para kësaj tragjedie të dhimbshme, Tirana zyrtare hesht dhe i ka mbyllur sytë. Heshtin edhe institucionet shkencore dhe arsimore të kombit – akademitë e shkencave të Shqipërisë dhe të Kosovës. Heshtin edhe institutet shkencore të Shqipërisë dhe të Kosovës, si për shembull institutet e historisë apo edhe institutet e tjera.

Derisa Serbia pakicën serbe në Kosovë e mbështet politikisht dhe materialisht, Tirana dhe Prishtina s’bëjnë dot asgjë për t’i mbështetur shqiptarët e Kosovës lindore (Preshevën, Bujanocin, Medvegjlën). Vizitat që ia bëjnë politikanët e Tiranës kësaj pjese shqiptare, një herë në tridhjetë vjet, nuk e përbëjnë kuintesencën e çështjes.     

Ndaj krimeve serbe mbi shqiptarët në Kosovë dhe në viset e tjera, të kryera gjatë shekullit XX, Fuqitë e Mëdha historike të kontinentit të vjetër, kanë qenë indiferentë. 

Kancelaritë perëndimore kanë heshtur për krimet serbe ndaj shqiptarëve:

– në kohën e luftërave ballkanike, 1912-1913;

– gjatë Luftës së Parë Botërore, në vitet 1914-1918; për raportet shqiptaro-serbe flet Xh. Shala në studimin “Marrëdhëniet shqiptaro-serbe në vitet 1912-1918”, Prishtinë, Instituti Albanologjik, 1990;

– në periudhën ndërmjet dy luftërave botërore, në vitet 1918-1941, d.m.th. gjatë qeverisjes së Nikolla Pashiqit dhe të mbretërisë së karagjorgjeviqëve;

– në periudhën gjatë Luftës së Dytë Botërore, në vitet 1941-1944;

– në periudhën pas Luftës së Dytë Botërore, kur u riaktivizua elaborati i Vaso Çubrilloviqit për dëbimin e shqiptarëve drejt Anatolisë; 

– në periudhën pas Luftës së Dytë Botërore, në Kosovë dhe në viset e tjera Beogradi ushtroi dhunë nëpërmjet qeverisjes së Aleksandër Rankoviqit, të njohur në histori si rankoviqizëm;

– në vitin 1968, kur në Kosovë dhe në viset e tjera shpërthyen protestat popullore për liri, pavarësi dhe demokraci, Beogradi ndërhyri me ushtri dhe polici, me shkopinj gome dhe tanke, duke i mbushur burgjet e Serbisë dhe të Jugosllavisë me intelektualë shqiptarë që thoshin: “S’jemi jugosllavë, jemi shqiptarë”, që nuk e respektonin himnin e Jugosllavisë “Hej sllavë”;

– në vitin 1981, kur në çdo cep të Kosovës dhe të viseve të tjera shpërtheu kryengritja për liri, pavarësi dhe demokraci, Beogradi nxori në rrugët e Kosovës ushtrinë dhe policinë, ndërsa aeroplanët bombardues të tipit MIG, fluturonin përmbi ndërtesat e Prishtinës dhe të qyteteve të tjera; numri i ushtarëve serbosllavë në Kosovë u shumëfishua, ndërsa burgjet e Serbisë, përkatësisht të Jugosllavisë, u mbushën me shqiptarë, të akuzuar për nacionalizëm, separatizëm dhe secesionizëm;

– në vitin 1985, boshti antishqiptar i krimit Shkup-Beograd-Titograd (Podgoricë) e nisi fushatën histerike ndaj shqiptarëve; sakaq, në janar të vitit 1986 doli në Beograd “Memorandumi” i Akademisë Serbe të Shkencave dhe të Arteve; ky libër që doli anonim, parashikonte suprimimin e Kushtetutës së vitit 1974, që nënkuptonte shuarjen e federatës jugosllave, suprimimin e autonomisë së Kosovës dhe të Vojvodinës dhe ringjalljen e politikës unitariste, centraliste dhe etatiste serbe me dominim serbomadh;

– frymëzues kryesor i nacional-socializmit serb në këtë kohë ishte shkrimtari dhe akademiku me shkollë të mesme bujqësore, Dobrica Qosiqi, i konsideruar pater patriae;

– në dance macabre apo në vallen e krimit që do të pasonte, ishin lidhur: Akademia Serbe e Shkencave dhe e Arteve, Lidhja e Shkrimtarëve e Serbisë, Kisha Ortodokse (fashiste) Serbe, mediumet serbe; mendimi kritik u shua pothuajse plotësisht; në Serbi mbizotëroi njëmendimi politik dhe ideologjik; shoqërisë serbe iu imponua homogjenizimi;    

 – fushata histerike antishqiptare e filluar në vitin 1985, rezultoi me daljen në skenë të nacional-socializmit serbomadh, me në krye Sllobodan Millosheviqin;  

 – përkrah Millosheviqit qëndronin kriminelët e luftës Vojisllav Shesheli, Vojisllav Koshtunica, Vuk Drashkoviqi; rreth Sheshelit sillej kryetari i përtashëm i Serbisë – Aleksandër Vuçiqi, ndërsa pranë Millosheviqit qëndronte Ivica Daçiqi;

– e ashtuquajtura Armatë Popullore Jugosllave dhe policia serbe u vunë nën kontrollin e Millosheviqit;

– në vitin 1991 Serbia e filloi agresionin në Slloveni, në Kroaci, në Bosnjë dhe Hercegovinë; gjatë agresionit ushtarako-policor në Kroaci dhe Bosnjë e Hercegovinë, Serbia kreu krime lufte dhe gjenocid;

– në vitin 1998, luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës Serbia iu përgjigj me krime lufte, të papara në Evropën e pas Luftës së Dytë Botërore; në vitet 1998-1999 Serbia kreu gjenocid në Kosovë.

*   *   *

Në marrëdhëniet me Serbinë, Tirana zyrtare duhet t’i ketë parasysh krimet e sipërthëna serbe në Kosovë. 

Para Luftës së Dytë Botërore, Ahmed Zogu kishte krijuar raporte të caktuara me Serbinë, përkatësisht me kryeministrin Nikolla Pashiq. Nga raportet midis këtyre dyve rezultoi ajo që quhet “Marrëveshja Nikolla Pashiq – Ahmet Zogu, e gushtit të vitit 1924”, Arkivi Qendror i Shtetit, fondi 251, dosja 105, viti 1924. Marrëveshja përmban 16 pika. Në pikën e fundit, të 16-të, thuhet se ky traktat është sekret dhe se nuk mund të publikohet pa pëlqimin e palëve. Marrëveshja është arritur në këmbim të ndihmës që Serbia do t’i jepte Zogut për t’u kthyer në Shqipëri dhe për ta shembur qeverinë e Fan Nolit. Duhet shtuar se ka të tillë që e kontestojnë autenticitetin e marrëveshjes së sipërthënë.          

Më 23 qershor të vitit 1946, shkon për vizitë në Jugosllavi Enver Hoxha. Ishte ditë e diel. Enveri ishte kryetar i Qeverisë së Shqipërisë, ministër i Mbrojtjes Kombëtare dhe ministër i Punëve të Jashtme. Pjesë e delegacionit shqiptar ishin: gjeneralmajor Myslim Peza, nënpresident i Presidiumit të Kuvendit Popullor të Shqipërisë; gjeneralmajor Bedri Spahiu; Manol Konomi, ministër i Drejtësisë; Nako Spiro, ministër i Ekonomisë; kolonel Nesti Nerenxhiu, zëvendësministër i Punëve të Brendshme; kolonel Manush Myftiu, drejtor i Drejtorisë Politike pranë Shtabit të Përgjithshëm; dhe nënkolonel Vasil Konomi, zëvendësministër i Punëve të Jashtme. Në aeroportin e Zemunit, qytet që sot kufizohet me Novi-Beogradin (Beogradin e Ri), Enverin e priti delegacioni jugosllav me në krye Josip Broz Titon.       

 Në nëntor të vitit 1997, në qytetin Iraklio të Kretës u mbajt samiti i vendeve të Ballkanit. I pranishëm ishte edhe kryeministri i Shqipërisë Fatos Nano. Përshëndetet me Sllobodan Millosheviqin dhe i propozon një takim kokë më kokë. Takimi midis tyre është mbajtur në një dhomë të katit të dytë të hotelit, të parashikuar enkas për takime të tilla. Ndonëse i parashikuar të zgjatë 45 minuta, takimi midis tyre ka zgjatur rreth 1 orë e 30 minuta. Në samitin e Kretës të përfaqësuesve të vendeve të Ballkanit, ka qenë i pranishëm edhe ministri i Punëve të Jashtme i Shqipërisë, Paskal Milo. Për takimin Nano-Millosheviq, në opinionin shqiptar ka pasur reagime të ashpra. Duke qenë se takimi është mbajtur tête à tête, askush s’e di se çka kanë biseduar ata dy.         

Më 12 mars 2010 vajti në Beograd për vizitë dyditëshe zëvendëskryeministri, përkatësisht ministri i Punëve të Jashtme i Shqipërisë, Ilir Meta. Ai në Beograd u takua me zyrtarë të lartë të Serbisë. Në kuadër të kësaj vizite ai u ndal edhe në Preshevë dhe në Bujanoc ku u takua me udhëheqësit shqiptarë të pushtetit vendor. 

Më 10 nëntor të vitit 2014, kryeministri Edi Rama vajti në Beograd dhe u takua me kryetarin e Serbisë, Aleksandër Vuçiqin. Takimi u mbajt pas ndeshjes së futbollit ndërmjet skuadrave përfaqësuese të Serbisë dhe të Shqipërisë, që u luajt në Beograd më 8 nëntor të atij viti. Në këtë ndeshje u lëshua në fushën e stadiumit harta e Shqipërisë etnike. Thuhet se ky takim qenkësh sugjeruar nga qarqet perëndimore. Pas këtij takimi të Beogradit, me eksponentin e ultranacionalizmit, të hegjemonizmit dhe të ekspansionizmit serb, Vuçiqin, Rama është takuar edhe herë të tjera. Më 21 dhjetor 2019, u mbajt në Tiranë “samiti” i shtetarëve të vendeve të Ballkanit Perëndimor. Në kuadër të këtij Shengeni të Vogël ballkanik vjen në Shqipëri edhe Vuçiqi. Ardhja dhe qëndrimi dyditor i tij në Tiranë dhe në Durrës, nga një pjesë e opinionit shqiptar u prit me reagime të ashpra. 

Vizita e kryeministrit Rama në Beograd, ndodh 51 vjet pas vizitës së Enver Hoxhës. Kishte të tillë që vizitën e Ramës në Beograd e cilësuan si historike. Në të vërtetë, kjo nuk ishte kurrfarë vizite historike. S’ishte fare historike. Historike s’ishte as ardhja e Vuçiqit në Tiranë. Historike cilësohen takimet apo vizitat që rezultojnë me marrëveshje historike midis dy popujve. Këndej Edi Rama hiqet sikur shkrin akullin në raportet me Beogradin, Vuçiqi ndërkaq deklaron se “çështja” e Kosovës mund të shndërrohet në një konflikt të ngrirë. Me këtë nënkuptohet: “Një ditë Amerika do të dobësohet, ndërsa Rusia dhe Kina do të forcohen. Pas kësaj, Serbia – me ndihmën e Moskës – do të ndërhyjë ushtarakisht në Kosovë”.    

*   *   *

Shqipëria e sotme nuk është ajo e vitit 1924, e kohës së Nikolla Pashiqit dhe e Zogut. Nuk është as ajo e vitit 1946 kur Enveri u prit nga Josip Brozi në Beogard. Nuk është Shqipëri e periudhës së monizmit dhe e diktaturës. Shqipëria e sotme është anëtare e NATO-s dhe synon anëtarësimin në BE, kështu që  Beogradi nuk ka pse i duhet. Për dallim nga Shqipëria moniste, kjo e sotmja është shtet me sistem pluralist dhe demokratik. Atë e vizitojnë miliona turistë nga gjithë bota. Ata thonë se vend më të bukur se Shqipëria s’ka. Shkruajnë se popull më bujar, më fisnik dhe më mikpritës në rruzullin tokësor nuk kanë parë. Këtë e thonë të huajt. Rrjedhimisht, inferior përballë Tiranës le të jetë Beogradi dhe jo e kundërta. 

Të rinjtë shqiptarë e lënë vendin dhe i marrin rrugët pa kthim të Perëndimit, jo ngase vendi i tyre s’është i mrekullueshëm, jo ngase bashkëkombësit e tyre s’janë fisnikë. Ata ikin nga pushtetarët dhe nga qeveritarët që nuk janë në krye të detyrës; nga pushtetarët dhe nga qeveritarët që i ka mbuluar dhe i ka verbuar nepotizmi, paaftësia politike, mjerimi intelektual dhe varfëria etike. Ata ia kthejnë shpinën, jo Arbërisë dhe shqiptarëve, por politikanëve të   korruptuar.      

Tirana zyrtare duhet ta dijë se kombi pret nga Beogradi:

– të njohë pavarësinë e Kosovës;

– të respektojë tërësinë e tokave të Kosovës;

– të respektojë sovranitetin e Kosovës;

– të miratojë një rezolutë me të cilën do t’u kërkojë falje shqiptarëve për krimet dhe gjenocidin e kryer që nga viti 1877 e deri në ditën e çlirimit nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës, të ndihmuar nga ShBA-ja;

– t’ia kompensojë Kosovës shfrytëzimin e egër kolonialist, që nga viti 1912 e deri në ditën e çlirimit, më 1999;

– t’i paguajë Kosovës reparacion lufte apo zhdëmtim;

– të japë njoftime për fatin e të pagjeturve:

– t’i dënojë kriminelët e luftës që kanë kryer krime ndaj shqiptarëve,

– ta ndërpresë gjenocidin e heshtur ndaj shqiptarëve në Kosovën lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë);

– ta ndërpresë dëbimin e heshtur të shqiptarëve nga Kosova lindore, përkatësisht ta ndërpresë pastrimin etnik të heshtur të asaj pjese shqiptare të robëruar.

Gjenocidin serb në Kosovën lindore, Tirana duhet ta shtrojë në Organizatën e Kombeve të Bashkuara.

Tirana, Uashingtoni dhe Berlini duhet të kërkojnë nga Beogradi që t’i japë fund armatimit dhe militarizimit. Me fjalë të tjera, ata duhet të kërkojnë çmilitarizimin dhe çarmatimin e Serbisë.

Tirana, Uashingtoni dhe Berlini duhet ta dinë se në dialogun e Brukselit duhet biseduar vetëm për dy çështje:

– për njohjen e pavarësisë së Kosovës nga Serbia; dhe

– për njohjen e të drejtave të shqiptarëve të Kosovës lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë) ashtu siç i gëzon pakica serbe në Kosovë. 

Serbët në Kosovë përbëjnë 3% të popullsisë. Ata gëzojnë të drejta si asnjë pakicë në Bashkimin e Evropian.    

Tirana, Uashingtoni dhe Berlini duhet ta dinë se marrëdhëniet midis shqiptarëve dhe serbëve nuk mund të normalizohen pa i plotësuar Beogradi detyrime e sipërthëna. Pasi Beogradi t’i lajë mëkatet e lartpërmendura, që nuk lahen lehtë, duhet pritur edhe disa dekada që të shërohen plagët e shqiptarëve të burgosur, të torturuar, të dënuar, të plagosur, të vrarë, të përdhunuar, të pagjetur.       

Shqiptarët përballë Serbisë duhet të veprojnë, të reagojnë dhe të sillen, jo si Kosovë por si komb.  

       Xhelal Zejneli

FESTA E BIRRËS NË KORÇË – TEATËR ABSURD

by

Nga Xhelal Zejneli

Festa e birrës në Korçë u refuzua nga Kosova si dhe nga shumë shqiptarë të tjerë në Shqipëri, në gadishull dhe në diasporë. Shkak i bojkotimit të kësaj feste ishte pjesëmarrja e njëfarë Bregoviqi, i cili në tokën arbërore këndon në gjuhën serbe. Të këndosh në Arbëri në gjuhën serbe dhe kurrë të mos i kesh dënuar krimet serbe ndaj shqiptarëve në Kosovë apo Dardani, kjo është e papranueshme, për të mos thënë e pafalshme. Ka të tillë që thonë se ky farë Bregoviq, na qenkësh kroato-boshnjak. Në të vërtetë, ky vjen nga një baba kroat dhe nga një nënë serbe, ndërsa gruan e ka myslimane (boshnjake). Jeton në Beograd dhe në Paris. Dikur është deklaruar jugosllav. S’ka asnjë dyshim se Bregoviqi është serb i kulluar. Ka qenë i afërt dhe vazhdon të jetë i afërt me regjisorin Emir Kusturica, i cili i takon vijës ultra-nacionaliste serbe, vijës Millosheviqit dhe të radikalit Vojisllav Sheshel. Dikur ai mund të jetë deklaruar si jugosllav, por që prej vitit 1991 e këndej, Jugosllavi nuk ka. Madje, edhe kur ka pasur Jugosllavi, ajo në të vërtetë ka qenë Serbosllavi. S’ka asnjë dyshim se Beogradit i shkon në dobi përçarja midis Kosovës dhe Shqipërisë, i shkojnë në dobi zënkat, mosmarrëveshjet dhe konfliktet ndërshqiptare. Por kjo, kurrë s’ka për të ndodhur. Shqiptarët kanë të njëjtën prejardhje – ilire, flasin gjë gjuhë – shqipen, kanë një histori dhe janë një komb. S’ka fuqi në botë që mund ta mohojë apo ta kontestojë këtë. Në aspektin propagandistik, festën e birrës në Korçë e mbështetën disa mediume dhe studio televizive mercenare, disa gazetarë të shitur, disa analistë të tipit të Esat pashë Toptanit, të vrarë në Paris nga heroi i kombit – Avni Rustemi. Festa e birrës në Korçë nuk i bën nder fabrikës së prodhimit të birrës së Korçës. Është turp për Bashkinë e Korçës të jetë organizatore e këtij manifestimi. I riu që hodhi gazin lotsjellës në sheshin ku mbahej koncerti i Bregoviqit, për miliona shqiptarë anembanë gadishullit dhe për shqiptarët në diasporë konsiderohet hero dhe atdhetar. S’ka gjykatë në Shqipëri që mund t’i shqiptojë dënim këtij heroi dhe mëmëdhetari. Ata që thonë se Bregoviqi është këngëtar i madh, madje me famë botërore, e kanë gabim. Ai, as është këngëtar i madh, as është i përmasave botërore. Nuk është e vërtetë se ka mbajtur koncerte në shumë vende të botës. Ajo që dihet saktë është se ai ka mbajtur koncert në Rusi, e Rusia nuk është e gjithë bota. Ky farë Bregoviq kurrë nuk është distancuar nga krimet serbe në Kroaci, në Bosnjë e Hercegovinë dhe në Kosovë. Kurrë nuk i ka dënuar krimet dhe gjenocidin serb ndaj shqiptarëve në Kosovë. 

Bashkia e Korçës dhe sponsoruesit e tjerë të festës groteske të birrës duhet të dinë se:

– Mbi 1000 shqiptarë ende evidencohen si të pagjetur;

– Frigoriferi me trupat e pajetë të shqiptarëve është gjetur në lumin Danub;

– Bombardimi i burgut të Dubravës nga ushtria pushtuese serbe është plagë e pashërueshme e kosovarëve;

– Përdhunimet e kryera në Kosovë nga ushtria, policia dhe falangat serbe janë akte barbare, të papara në Evropën e pas Luftës së Dytë Botërore;

– Dëbimi i mbi një milion shqiptarëve nga vatrat e tyre është një tragjedi përmasash biblike; 

– Vrasja e fëmijëve të moshës së mitur troket në ndërgjegjen e kombit dhe të Perëndimit;

– Për vrasjen e Ukshin Hotit, të poetit dhe profesorit Latif Berishës në pragun e shtëpisë, të avokatit Bajram Kelmendi dhe tre djemve të tij, të tre vëllezërve Bytyçi, me shtetësi amerikane, të profesor Femi Aganit dhe shumë të tjerëve, sot e kësaj dite nuk është përgjigjur asnjë kriminel serb etj. Të luash politikanin modern në rrethana të tilla, është papërgjegjësi politike dhe sharlatanizëm politik.        

    Është indikativ fakti se Bregoviqi është ftuar pikërisht në Korçë dhe jo në ndonjë qytet tjetër të Shqipërisë. Në Korçë mund të ketë të tillë që e kanë në zemër Athinën dhe Beogradin, për të mos thënë edhe Rusinë. Por, të gjithë duhet ta dimë se feja e shqiptarit është shqiptaria, se dielli shqiptar lind në Perëndim, se aleate e shqiptarëve është ShBA-ja, se shqiptarët janë populli më proamerikan në botë. Të gjithë e dinë se hero kombëtar i shqiptarëve është Gjergj Kastrioti, se krenari e kombit është Nënë Tereza, se princ i kombit në art dhe në letërsi është Ismail Kadareja, i përkthyer në 47 gjuhë të botës, në të pesë kontinentet. Ardhjen e Bregoviqit në Korçë nuk mund ta shpjegojnë analistët apo krijuesit e opinioneve që janë pa ndjenja kombëtare. Nuk mund ta shpjegojnë as analistët sharlatanë që kanë punuar në Perëndim si djathëshitës, kamerierë, pjatalarës, ngasës kamioni dhe si taksistë. Është për t’u habitur sesi mediume të caktuara apo studio televizive u japin hapësirë nëpër debate, pseudo-intelektualëve dhe pseudo-analistëve të cilët kërkojnë ndryshimin e historisë, të cilët thonë se pushtimi i egër turk apo osman nuk paskësh qenë pushtim, se sundimi i egër pesëshekullor turk apo osman nuk paskësh qenë sundim. Këta kuazi-intelektualë dhe kuazi-analistë, në emër të çmitizimit të historisë sonë kombëtare, shajnë dhe mohojnë kryeheroin e shqiptarëve Gjergj Kastriotin, relativizojnë rolin dhe vlerën e Nënë Terezës, e shpallin shkrimtar oborri Ismail Kadarenë, ndonëse vepra letrare e tij, fund e krye është kundër diktaturës, tiranisë, despotizmit, autoritarizmit dhe autokracisë. Romani “Pallati i ëndrrave” është kryevepër me vlera dhe përmasa universale që mund të krahasohet me “Procesin” e Franc Kafkës. 

Mediumet dhe studiot televizive, bashkë me moderatorët e debateve të sipërthëna – thellësisht antishqiptare – janë mediume dhe studio televizive mercenare, në dëm të kombit dhe në shërbim të armiqve të kombit. E armiqtë e kombit dihen se kush janë. Janë ata që i mbajtën apo që vazhdojnë t’i mbajnë nën pushtim dhe nën sundim trojet etnike historike shqiptare. 

Këta mbeturina të kombit, këta të ashtuquajtur çmitizues të së kaluarës do të përfundojnë në plehun e historisë. Plehu i kombit kërkon revidimin e historisë dhe krijimin e një të ashtuquajture histori integrale. Hedhurinat e kombit duhet ta dinë se historinë e shqiptarëve nuk e krijuan ata që u vunë shërbim të të huajve por ata që u flijuan për t’u çliruar nga pushtimi dhe nga sundimi i huaj.

Historinë e lavdishme dhe heroike të Kosovës nuk e krijuan katër-pesë shqiptarët e ndershëm që punuan për Serbosllavinë, që u martuan me serbe, që jetuan në Beograd dhe që vdiqën aty, për t’u varrosur në Novo Groble të Beogradit. Për të tillët, në Kosovën martire s’kishte as vend për varr. Prej këtyre shqiptarëve të ndershëm u distancuan edhe familjet dhe fisi i tyre. 

Shtypi i Beogradit i quante të ndershëm ata shqiptarë të cilët shanin Shqipërinë dhe lëvdonin Jugosllavinë, d.m.th. Serbosllavinë. Jugosllavi s’ka pasur kurrë. Ka pasur Serbosllavi. Serbosllavi ka pasur, si në kohën e Nikolla Pashiqit ashtu edhe në kohën e karagjorgjeviqëve, si në kohën e Aleksandër Rankoviqit ashtu edhe në atë të Millosheviqit. 

Deklaratat se shqiptarët në Kosovë dhe në trojet e tjera shqiptare e paskan adhuruar muzikën serbe, janë të pavërteta, janë gënjeshtra të kulluara. Shqiptarët në Kosovë dhe në viset e tjera shqiptare e kanë kultivuar muzikën e vet popullore, ndërsa grupet muzikore të të rinjve shqiptarë e kanë kultivuar muzikën bashkëkohore shqipe. 

Ka që thonë se në koncertin e gruas së kriminelit të luftës – Zhelko Razhnjatoviq Arkanit, kanë marrë pjesë shumë shqiptarë nga Kosova, është një gënjeshtër e madhe. E vërteta është se në koncertin e saj në Shkup nuk ka marrë pjesë as edhe një shqiptar nga Kosova apo nga Maqedonia.

Bashkia e Korçës duhet ta dijë se këngët “Kuq e zi” dhe “Xhamadani vija-vija” nuk shkojnë bashkë me Kallashnjikovin e Bregoviqit. T’i përziesh këngët e sipërthëna me praninë e Bregoviqit, nuk është veçse demagogji. Simboli i flamurit kombëtar, i bërë me dy duar dhe kënga në gjuhën serbe e Bregoviqit, nuk shkojnë bashkë. Kjo është hipokrizi, është dyfytyrësi. Me demagogjinë, hipokrizinë dhe dyfytyrësinë e manifestuar, organizuesi i festës groteske dëshmon se është fajtor.   

*   *   *

Politikën e Tiranës nuk duhet ta imponojnë qendrat majtiste globale, që përhapin multikulturë. Edhe Josip Brozi e provoi me vëllazërim-bashkimin por Jugosllavia e tij u zhbë në gjak. S’mund të ketë vëllazërim-bashkim midis shqiptarëve, në një anë dhe sllavëve të jugut, në anën tjetër. Kjo është një utopi. 

Tirana zyrtare dhe Bashkia e Korçës duhet ta dinë se:

– Kosova është zemra e shqiptarisë; 

– Kosova ndodhet në vijën e parë të frontit përballë armikut të rrezikshëm – Serbisë;

– Kosova kreshnike e Adem Demaçit, e Ibrahim Rugovës dhe e Adem Jasharit është mur mbrojtës i Shqipërisë, përballë synimeve hegjemoniste dhe ekspansioniste të Serbisë së kryekriminelit të Ballkanit – Aleksandër Vuçiqit;

 – Kosova krenare e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, heroike, lavdiplote dhe legjendare nuk shtrohet dhe nuk nënshtrohet para hordhive të egra barbare çetnike dhe serbomadhe;  

– Kombi shqiptar i ka borxh Kosovës, për arsye se ajo ballafaqohet me hienën gjakpirëse – Serbinë;

– Politikën serbe e dikton Akademia Serbe, Lidhja e Shkrimtarëve e Serbisë, Kisha Ortodokse fashiste Serbe dhe Rusia e Vlladimir Putinit.

Politika e Tiranës zyrtare dhe Bashkia e Korçës duhet ta dinë se:

– Që nga viti 1991 e deri më sot, nga 600 mijë shqiptarë të Kosovës dhe të viseve të tjera shqiptare vijnë në bregdetin shqiptar për t’i kaluar pushimet e verës;

– Me ndërtimin e Rrugës së Kombit, shqiptarët e Kosovës çdo të shtune dhe çdo të diele, vijnë në Shqipëri për t’i kaluar ditët e fundjavës. 

– Shumë të rinj nga Kosova dhe nga viset e tjera shqiptare i ndoqën studimet dhe vazhdojnë t’i ndjekin studimet në Universitetin e Tiranës;

– Tregu i Kosovës gjithmonë ka qenë i hapur dhe vazhdon të jetë i hapur për mallrat e Shqipërisë;

– Nxënësit e shkollave të mesme të Kosovës dhe të viseve të tjera, ekskursionet e veta i organizojnë dhe i realizojnë në Shqipëri.

Në kohën kur Shqipëria u godit nga tërmeti vdekjeprurës, i madh e vogël, në Kosovë dhe në viset e tjera, u ngritën në këmbë, aq sa mundën dhe aq sa ditën, për t’i dalë në ndihmë Shqipërisë. Por kjo nuk duhet të përmendet për arsye se këto janë sjellje dhe veprime vëllazërore. 

Në vitin 1999 kur Ushtria Çlirimtare e Kosovës u përball me ushtrinë, me policinë dhe me falangat paramilitare serbe, 600 mijë shqiptarë të Kosovës gjetën strehim në Shqipëri. Strehim gjetën, nga veriu deri në jug. Strehim gjetën edhe në Korçë, aty ku më 22 gusht të vitit në vazhdim, në prani të ministrit të Punëve të Brendshme të Shqipërisë, këndoi Bregoviqi. 

S’ka të drejtë Tirana zyrtare dhe Bashkia e Korçës t’i trazojë ndjenjat e dy milionë shqiptarëve të Kosovës. 

Shqiptarët jashtë Shqipërisë, Shqipërinë e kanë përjetuar dhe e përjetojnë si vend mëmë. Dhe kjo nuk mund të merret si naivitet. Të ballafaquar me hetues, me gjyqe dhe gjyqtarë, me dënime drakonike, me gardianë, me qelitë e burgut, me dëbime nga puna, me të ashtuquajtura diferencime ideopolitike, me përndjekje të vazhdueshme, me konfiskim librash të botuar në Tiranë – ndër shqiptarët e Kosovës dhe të troje të tjera është akumuluar ndjenja flaktë e flijimit për liri, për pavarësi dhe për demokraci. Shqiptarët u ndeshën me shkopinjtë e gomës të policëve fashistë serbë, sllavo-maqedonas dhe malazezë. Akuzë e vetme ishte: “Ju e doni Shqipërinë dhe punoni kundër Jugosllavisë. Ju punoni për bashkim kombëtar dhe për shpartallimin e Jugosllavisë”.

Nxënësit dhe studentët e Shqipërisë duhet të njihen më mirë me historinë dhe me gjeografinë e Kosovës dhe të shqiptarëve të viseve të tjera. Qëndresa e shqiptarëve jashtë Shqipërisë londineze përballë armiqve serbë, grekë, sllavo-maqedonas dhe malazezë duhet të mësohet dh të studiohet nëpër shkolla dhe universitete. Madje jo një vit, por katër vjet me radhë. Jo një semestër por tetë semestra. Nxënësit dhe studentët e Shqipërisë, përfshi edhe mësuesit, arsimtarët, profesorët dhe pedagogët e Korçës ku këndoi Bregoviqi, duhet ta dinë çdo cep të trojeve etnike shqiptare, çdo qytet dhe fshat të banuar nga shqiptarë, në të kaluarën dhe sot. 

Raportuesja e një mediumi prestigjioz të Tiranës thotë: “… dy të mbyturit janë nga Bitola e Republikës së Maqedonisë së…”. Kjo gazetare nuk e di se në toponomastikën shqiptare fjala Bitola nuk ekziston. Është Manastiri, qyteti i alfabetit të gjuhës shqipe, i Kongresit lavdiplotë të alfabetit të shqipes. Raportuesja mund edhe mos ta dijë një gjë të tillë, por redaksia e studios televizive patjetër duhet ta dijë, duhet të reagojë dhe ta përmirësojë. 

Po si mund të arrihet kjo kur mbi 60% e të rinjve të Shqipërisë synojnë t’i marrin rrugët pa kthim të Perëndimit.    

Tirana zyrtare duhet ta dijë se asnjë akt politik dhe ekonomik me Beogradin nuk mund të bëhet pa pëlqimin e Prishtinës. Asnjë akt pra.

Shqiptarët e përjetojnë Shqipërinë si Piemont të botës shqiptare. Ndaj vendeve që nuk e kanë njohur pavarësinë Kosovës, Tirana zyrtare duhet të tregohet më e përmbajtur. Një shtet që s’e ka njohur pavarësinë e Kosovës, nuk ka përse ta çojë mirë me Shqipërinë. 

Në kohën kur Kosova duhej të pranohej anëtare e Interpolit, përfaqësuesi i Rumanisë, lëre që votoi kundër Kosovës, por doli në foltore dhe foli keq për të. Ndërkohë, ambasadori i Rumanisë deklaroi: “Me Shqipërinë kemi marrëdhënie të shkëlqyera”. Kujt i duhen vallë këso marrëdhëniesh të shkëlqyera?! 

Çdo ministër i Shqipërisë, në çdo takim me përfaqësuesit e shteteve që s’e kanë njohur Kosovën, ende pa u ulur në tryezën e bisedimeve, fjali të parë duhet ta ketë Kosovën dhe kërkesën për njohjen e saj. Deri më sot, Shqipëria fare pak ka punuar në drejtim të njohjes së Kosovës nga shtetet që akoma s’e kanë njohur atë. 

Politika kombëtare kërkon idealizëm dhe jo korrupsion e nepotizëm, jo pasurim brenda nate. Politika kombëtare kërkon studime dhe veprime nga institucionet arsimore dhe shkencore të kombit dhe jo letargji apo indolencë prej tyre. Politika kombëtare nënkupton ndërtimin dhe përkufizimin e interesit kombëtar apo mbarëkombëtar dhe jo politikë teatrale. Politika kombëtare nuk është ekzibicionizëm politik. Politika teatrale nuk është veçse simulim dhe imitim politik, nuk është veçse politikë groteske. 

Politika kombëtare nuk bëhet duke e anashkaluar Kosovën. Asnjë vendim në botën shqiptare, lidhur me Kosovën, nuk mund të merret pa miratimin e Prishtinës. Çdo vendim i tillë do të ishte llogari pa hanxhiun. Politikani shqiptar që tenton ta anashkalojë apo ta margjinalizojë Kosovën do ta ketë mallkimin e historisë. 

Politika e Tiranës duhet ta dijë se s’ka shqiptarizëm pa Kosovën. Le ta harrojë Beogradi dhe i tërë rruzulli tokësor se mund të shkaktojë mosmarrëveshje ndërmjet shqiptarëve.                 

Xhelal Zejneli

“BALLKANI I HAPUR” DHE AMBICIET EKSPANSIONISTE TË BEOGRADIT NUK SHKOJNË BASHKË

by

Nga Xhelal Zejneli

Gjatë Luftës së Parë Ballkanike, sipas pseudo-historianëve serbë, ushtria serbe paska marshuar triumfalisht prej Selaniku deri në Alpe. Si rezultat i fitores serbe qenkësh çliruar “një pjesë e mirë e Ballkanit”. Parullë kryesore e asaj kohe ka qenë “Ballkani ballkanasve”.  Sipas serbëve, me këtë parullë do t’i jepej fund pushtimit të Ballkanit nga Fuqitë e Mëdha dhe hegjemonisë së tyre.

Sipas ideologëve serbë të fillimit të shekullit XX, në Ballkan duan të shtrijnë hegjemoninë e tyre Vatikani, ShBA-ja, Gjermania, Austria, Italia, Anglia. 

Për ideologët serbë të asaj kohe, Rusia nuk është pushtuese e Ballkanit dhe nuk synon të shtrijë hegjemoninë e saj në të. Me fjalë të tjera, Rusia është mike dhe aleate e natyrshme e Serbisë, ndaj prania e saj në rajon nuk paraqet pushtim as hegjemoni. 

Parulla serbe “Ballkani Ballkanasve” nënkupton parandalimin e hyrjes së ShBA-së dhe të Gjermanisë në gadishull. Sipas kësaj parulle, penetrimi dhe ndikimi i Rusisë në rajon është i mirëseardhur, i dobishëm, i nevojshëm dhe i domosdoshëm. 

Me rastin e krijimit të të ashtuquajturit Shengen i vogël, kryetari i Serbisë Aleksandër Vuçiq (1970 -) e përsëriti sintagmën e sipërthënë “Ballkani ballkanasve”. Sipas kësaj parulle, fuqive perëndimore duhet t’u mbyllen dyert e gadishullit, ndërsa për Moskën, dyert e rajonit duhet të mbeten të hapura. Përpos kësaj Serbia pandeh se pa Uashingtonin dhe Berlinin, Serbia lehtë mund t’ia dalë me vendet e Ballkanit perëndimor. 

Sipas ideologëve serbë, Vatikani, ShBA-ja, Gjermania, Austria, Italia, Londra natyrshëm anojnë nga shqiptarët dhe nga kroatët. Për këtë arsye, dyert e gadishullit duhet të mbyllen për to. Shengeni i vogël ndërkaq apo “Ballkani i hapur” janë mundësi e mirë për ta arritur këtë. 

Sipas serbëve, situata sot na qenkësh e njëjtë me atë të kohës së luftërave ballkanike – 1912-1913. Strategjia e Fuqive të Mëdha të sotme, d.m.th. e fuqive perëndimore, ndaj popujve të Ballkanit na qenkësh  identike me atë të fillimit të shekullit XX. Me një fjalë, strategjia e fuqive perëndimore e fillimit të shekullit XX ndaj serbëve na qenkësh identike me atë të sotmen. Me Marrëveshjen e Dejtonit (1995), Bosnja na qenkësh aneksuar përsëri, mu si në kohën e Kongresit të Berlinit (1878), kur kalon nën administrimin e Vjenës. .    

Luftërat çlirimtare në Slloveni, në Kroaci, në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe në Kosovë, të viteve 1991-1999, nuk kanë qenë luftëra çlirimtare por fetare. Luftërat çlirimtare të sipërthëna, për serbët paraqesin përsëritje të Luftës së Dytë Ballkanike. Sipas tyre, popujt e këtyre hapësirave paskëshin luftuar kundër njëri-tjetrit. Kjo s’është dot e vërtetë. E vërteta është se sllovenët, kroatët, boshnjakët dhe shqiptarët, në vitet 1991-1999 kanë bërë luftë çlirimtare kundër pushtuesve, militaristëve, hegjemonistëve, ekspansionistëve dhe kolonialistëve serbë. Fuqitë perëndimore ndërkaq, në periudhën e sipërthënë kanë mbështetur luftën e drejtë të popujve të lartpërmendur. Për fat të keq, ndërhyrja e perëndimorëve në Bosnjë e Hercegovinë ishte e vonuar, gjë që pati si pasojë numrin e madh të viktimave.   

Sipas serbëve, sot paskëshim inversionin e historisë së Luftës së Parë Ballkanike, d.m.th. sot paskëshim konflikte dhe luftëra të nxitura nga jashtë. Sipas Beogradit, nxitës nga jashtë janë fuqitë perëndimore. Kur përzihen fuqitë e jashtëm, popujt e rajonit e humbkan lirinë dhe pavarësinë. Kjo s’është e vërtetë. E vërtetë është se në saje të mbështetjes së fuqive perëndimore Sllovenia, Kroacia, Bosnja dhe Hercegovina dhe Kosova fitojnë lirinë, pavarësinë dhe demokracinë. Mali i Zi dhe Maqedonia ndërkaq, mbrojnë pavarësinë nga synimet hegjemoniste serbomadhe. 

Sipas serbëve, sot s’paskëshim “Ballkan ballkanasve”. Sot paskëshim “Ballkani të huajve”. Të huaj dihet kush janë – fuqitë perëndimore. Rusia s’është e huaj, ajo është aleate, mike. Nëpërmjet saj, Serbia do të shtrijë hegjemoninë dhe dominimin e vet në Ballkanin perëndimor, pa lënë jashtë as Kroacinë. 

*   *   *

Nëpërmjet Shengenit të vogël apo të ashtuquajturit Ballkan i hapur, synon ta rikthejë dhe ta ringjallë parullën e vjetër “Ballkani ballkanasve”. Kjo strategji i mundëson Serbisë dominim në Ballkanin Perëndimor dhe lehtësira për të dalë në Adriatikun shqiptar.

*   *   *

Ballkani i hapur i Aleksandër Vuçiqit të përkujton edhe “Federatën ballkanike”. Pas Luftës së Dytë Botërore, ndërmjet pushteteve komuniste të reja – RPF të Jugosllavisë, RP të Bullgarisë, RP të Rumanisë dhe RP të Shqipërisë, me pjesëmarrjen aktive të BRSS-së, u shqyrtua bashkimi në Republikën Federative Ballkanike, në të cilën do të përfshihej edhe Greqia, po qe se në luftën civile greke do të fitonin partizanët. Në këtë kohë Josip Broz Titoja punonte me të madhe për krijimin e Federatës ballkanike. Jugosllavia u ndihmonte partizanëve grekë dhe punonte për bashkimin e Shqipërisë me Jugosllavinë. 

Pas Luftës së Dytë Botërore, udhëheqësit komunistë Josip Broz Tito (1892-1980) dhe Gjergj Dimitrovi (Georgi Dimitrov, 1882-1949) punuan në projektin e bashkimit të të dy vendeve – Jugosllavisë dhe Bullgarisë – në Republikën Federative të Ballkanit. Si lëshim për palën jugosllave, autoritetet bullgare ishin pajtuar të njohin dallimin midis kombësisë dhe gjuhës bullgare nga kombësia dhe gjuha maqedonase. Ky ka qenë një prej kushteve për Marrëveshjen e Bledit (qytet në Slloveni) të nënshkruar midis Jugosllavisë dhe Bullgarisë, më 1 tetor 1947. Në nëntor 1947, nën trysnin e Bashkimit Sovjetik, Bullgaria  nënshkruan marrëveshje për miqësi me Jugosllavinë. Qeveria bullgare ishte e detyruar që qëndrimet e veta përsëri t’ua përshtatë interesave sovjetike në Ballkan. Duhet shtuar se Titoja e shihte veten si një lider, përkatësisht si një udhëheqës potencial të shteteve të rajonit.       

*   *   *

I ashtuquajturi Ballkan i hapur, për shqiptarët është një bashkësi e panatyrshme. Shqiptarët nuk mund të jenë në një bashkësi politike dhe ekonomike me sllavët e jugut, me të cilët, jo vetëm në të kaluarën, por edhe sot janë në konflikt. 

Shengeni i vogël apo i ashtuquajturi Ballkan i hapur, s’ka sesi mos të ta rikujtojë Jugosllavinë e AVNOJ-it apo të Titos, atë të Aleksandër Ranokviqit, përkatësisht të Sllobodan Millosheviqit. Në atë Jugosllavi tre milionë shqiptarë kanë qenë të shtypur, të shkelur, të sunduar, të dominuar, të shfrytëzuar, të kolonizuar. Shtypës i egër ka qenë boshti antishqiptar i krimit Shkup-Beograd-Titograd (Podgoricë).

Në fillim të shekullit XX Serbia e konsideronte veten Piemont të “luftës ballkanike për liri”. Edhe pse në vitet 1991-1999 shkaktoi katër luftëra në ish-Jugosllavi, Serbia ende shpreson se mund të luajë rolin e Piemontit në Ballkanin Perëndimor. Serbia pandeh se forca e saj integruese në rajon është më e madhe se ajo e shteteve të tjera të gadishullit. Si e tillë, ajo u dashka të luajë rolin udhëheqës.  

Përfshirja e Shqipërisë në Ballkanin e hapur që nënkupton rimëkëmbjen e amalgamës jugosllave, s’ka sesi mos të ta rikujtojë tendencën e Josip Brozit, gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe pas saj, për shndërrimin e Shqipërisë në republikë të shtatë të serbosllavisë.   

*   *    *

Për çfarë Ballkan të hapur flet Vuçiqi, kur vendi të cilin e udhëheq, është destabilizuesi kryesor i gadishullit?! Nuk mund të ketë Ballkan të hapur në një rajon të cilin Beogradi synon ta shndërrojë në fuçi baruti, mu si në fillim të shekullit XX. 

Për ta vënë në dyshim konceptin e një Ballkani të hapur, nuk ka nevojë të kthehemi në histori, t’i kthehemi ideologjisë dhe politikës hegjemoniste dhe ekspansioniste serbe. Për të mos i besuar konceptit të Ballkanit të hapur, s’ka nevojë t’u kthehemi krimeve dhe gjenocidit serb të vitit 1877-1878; krimeve dhe gjenocidit serb të kohës së luftërave ballkanike apo të kohës së Luftës së Parë Botërore; krimeve dhe gjenocidit serb të periudhës midis dy luftërave botërore, kur Beogradi, për ta ndryshuar strukturën etnike të Kosovës dhe të viseve të tjera shqiptare në Mbretërinë Jugosllave, sillte aty kolonë serbë dhe malazezë. S’ka nevojë t’i kthehemi elaboratit të Vaso Çubrilloviqit (1897-1990) për dëbimin e shqiptarëve për në Anadolli; s’ka nevojë t’u kthehemi krimeve serbe të pas Luftës së Dytë Botërore; s’ka nevojë t’i kthehemi kohës së Aleksandër Rankoviqit (1909-1983); të Sllobodan Millosheviqit (1941-2006), të Vojisllav Sheshelit (1954 -) apo të Vojisllav Koshtunicës (1944 -); s’ka nevojë t’u kthehemi krimeve të viteve 1998-1999, dëbimit të një milion shqiptarëve prej vatrave të veta. 

Sikundër shihet, në përputhje me planet e Çubrilloviqit dhe të Ivo Andriqit (1892-1975), shqiptarët u dëbuan nga trojet e veta edhe në Jugosllavinë socialiste. T’i shpërngulim shqiptarët nga Rrafshi i Dukagjinit, nga Kosova dhe nga rajoni i Pollogut. Masat e dëbimit, të deportimit apo të shpërnguljes do t’i justifikojmë si veprime kundër “shqiptarëve reaksionarë”, “kundërrevolucionarë” dhe “bashkëpunëtorë të okupatorit”. Me këtë akuzë u dëbuan edhe gjermanët nga Vojvodina.     

Sidoqoftë, të mos kthehemi në të kaluarën për arsye se ka të tillë që thonë: “Mos u ktheni në të shkuarën, në të kaluarën. Mos u kthe në histori, ta lëmë historinë mënjanë, të shikojmë para, të shikojmë të tashmen për një të ardhme më të mirë…” 

Atëherë po shikojmë të sotmen, të tashmen. Pra, për ta vënë në dyshim konceptin mbi një Ballkan të hapur, mjafton të ndalemi në kohën e përtashme, në kohën e Vuçiqit. 

Për çfarë Ballkani të hapur mund flitet, përderisa Serbia:

– ka pretendime territoriale ndaj Kroacisë, Bosnjës dhe Hercegovinës, Malit të Zi, Kosovës, ndërkaq Kisha Ortodokse Serbe nuk e njeh kishën sllavo-maqedonase;

– thotë se Kosova është Serbi;

– thotë se kurrë s’ka për t njohur pavarësinë e Kosovës;

– ka pretendime territoriale ndaj Kosovës;

– nuk e njeh realitetin e ri në Kosovë;

– është në kundërshti me parimet e BE-së, për pandryshueshmërinë e kufijve;

– ndaj Kosovës ndjek luftë speciale dhe luftë psikologjike;

– përdor retorikën luftënxitëse;

– ndjek politikën e forcës;

– mu afër kufijve të Kosovës zhvillon manovra ushtarake dhe demonstron forcë;

– armatoset me armatime nga Rusia dhe i rrit potencialet luftarake;

– është përçuese e interesit rus në rajon;

– është satelite politike, historike e Rusisë;

– përqendron arsenal luftarak dhe forca ushtarake mu afër kufirit të Kosovës;

– cenon tërësinë e tokave dhe sovranitetin e Kosovës;

– e instrumentalizon pakicën serbe në Kosovë;

– ushtron gjenocid të heshtur ndaj shqiptarëve të Kosovës lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë) dhe i detyron të shpërngulen prej vatrave të tyre;

– parandalon anëtarësimin e Kosovës në organizatat ndërkombëtare;

– punon për çnjohjen e pavarësisë së Kosovës nga vendet të cilat tanimë e kanë njohur;

– nuk e ndryshon kushtetutën e vet, ku thuhet se Kosova është pjesë e Serbisë;

– nuk miraton në Kuvendin e vet një rezolutë, ku do t’u kërkohej falje shqiptarëve për krimet e luftës dhe për gjenocidin e kryer, që nga koha e Krizës së dytë lindore e deri në vitin 1999; 

– nuk i paguan Kosovës zhdëmtim për politikën kolonialiste dhe për shfrytëzimin e egër të Kosovës;

– nuk i nxjerr para drejtësisë vrasësit serbë të cilët gjatë luftës së vitit 1998-1999 kanë vrarë popullsi civile shqiptare, përfshi edhe gra dhe fëmijë;

– nuk i nxjerrë para organeve të drejtësisë kriminelët serbë të cilët gjatë luftës së viteve 1998-1999 kanë përdhunuar femrat shqiptare;

– nuk bashkëpunon mirëfilli për sqarimin e fatit të të pagjeturve, etj.   

*   *   *

Ndaj shqiptarëve, Serbia ndjek një politikë djallëzore: me Shqipërinë, hiqet sikur e çon mirë, Kosovës ndërkaq, i kanoset forcërisht. Vuçiqi duhet ta dijë se rruga e Beogradit për në Tiranë kalon nëpër Prishtinë. Për të shpresuar një të ardhme më të mirë, puna e parë që duhet të bëjë Serbia është të turpërohet nga e kaluara e vet. Po qe se Vuçiqi e sheh veten si një politikan me vizion, atëherë le të tregohet burrë shteti dhe le ta njohë pavarësinë e Kosovës. Pas kësaj dhe vetëm pas kësaj do të mund të flitej për zhvillimin e proceseve të fqinjësisë së mirë. Vetëm pas kësaj, dy popujt – shqiptarët dhe serbët – do të mund të shikonin para dhe të ecnin para. Pa Kosovën s’mund të ketë kurrfarë Ballkani të hapur. Krizë e Ballkanit nuk është Kosova. Krizë e rajonit është Serbia me synimet e saj hegjemoniste dhe ekspansioniste dhe me politikën e saj luftënxitëse.      

Franca dhe Gjermania kanë luftuar tri herë gjatë historisë së kohës më të re: një herë në shekullin XIX dhe dy herë – në qindvjeçarin XX. Këto dy fuqi të mëdha të kontinentit të vjetër u dhanë fund konflikteve midis tyre, vetëm pasi e njohën njëra-tjetrën. 

Për një të ashtuquajtur Ballkan të hapur, Serbia paraprakisht: 

– duhet ta njohë pavarësinë e Kosovës, të respektojë tërësinë tokësore të saj dhe sovranitetin e saj; si dhe

– duhet t’i japë fund gjenocidit të heshtur të ushtruar ndaj shqiptarëve të Kosovës lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegje).

Ballkani i hapur, me një Serbi si pjesë e tij, është një koncept bizar, grotesk, i panatyrshëm dhe absurd. Një absurditet të tillë s’e has dot as edhe në dramat e irlandezit Semjuel Beket (Samuel Beckett, 1906-1989).

Edhe Bashkimi apo Unioni Evropian është themeluar vetëm pasi fuqitë historike të kontinentit të vjetër kanë arritur një marrëveshje historike paqeje, që nënkupton:

– mosndryshimin e kufijve; dhe 

– respektimin e lirive dhe të të drejtave të minoriteteve.

Për çfarë Ballkani të hapur mund të flitet përderisa integritetin territorial të Kosovës, e   e garanton dhe e mbron nga pretendimet hegjemoniste dhe ekspansioniste serbe – ShBA-ja.

*   *   *

Pjesëmarrja e Shqipërisë në të ashtuquajturin Ballkan i hapur, e dobëson pozitën e Kosovës në skenën ndërkombëtare. Lidhur me mbrojtjen e lirisë dhe të pavarësisë së Kosovës, shqiptarët duhet të sillen dhe të veprojnë si një komb i bashkuar. Për çfarë Ballkani të hapur mund të flitet kur kryetari i Serbisë, Aleksandër Vuçiqi s’ka ditë të mos deklarojë – tërthorazi – se Serbia përgatitet për luftë. 

Në vend të pjesëmarrjes në një Ballkan të hapur, që nuk është veçse një nocion fiktiv, mu si Shengeni i vogël, në Gjykatën ndërkombëtare për krime kundër njerëzimit, Tirana duhet të ngre padi ndaj Serbisë për gjenocidin e heshtur të ushtruar ndaj shqiptarëve të Kosovës lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë).  

Këto që u thanë më sipër duhet t’i ketë parasysh qendra botërore e qytetërimit – Amerika si dhe Gjermania. Serbia, ndonëse i ka humbur luftërat e viteve 1991-1999 në territoret e ish-Jugosllavisë, përsëri tenton të dalë fitues. Shtetit që ka shkaktuar luftëra pushtuese dhe  i ka humbur ato, i vihen frena.  

Nuk ulesh dot në të njëjtën tryezë me vrasësin tënd, përderisa ai nuk e pranon krimin e kryer, nuk pendohet, nuk kërkon falje dhe nuk tregon gatishmëri për zhdëmtim. 

*   *   *

Shqiptarët nuk duhet ta humbin orientimin në hapësirë dhe në kohë. Të jesh në të njëjtën bashkësi me sllavët e jugut, me të cilët ke qenë dhe je në konflikt, do të thotë ta rrënosh identitetin tënd. Si një popull i vjetër dhe me identitet të padiskutueshëm, shqiptarët e kanë vendin në familjen perëndimore dhe jo nën tendën e sllavëve të jugut me të cilët s’i lidh dot gjë, përpos një historie qëndrese për liri dhe pavarësi. Ruajtja e kujtesës historike nuk është pengesë për krijimin e shtetit demokratik. Shlyerja e kujtesës historike, e ideve dhe e idealeve nuk mund të jetë kusht për krijimin e kombit modern.  

Ata që i injorojnë mësimet e mëdha të historisë, do të shndërrohen në përsëritës të saj dhe do të flaken nga historia. Shqiptarët i vë në lëvizje, jo Ballkani i hapur por objektivi i drejtë, d.m.th. synimi për t’u bërë pjesë e familjes perëndimore. 

KRENARIA E KOMBIT – DISTRIA KRASNIQI

by

Xhelal Zejneli

Distria Krasniqi, (Pejë, Kosovë, 1995). Emri yt, Distria, na përkujton publicisten dhe shkrimtaren rumune me prejardhje shqiptare, Elena Gjikën, të njohur në qarqet kulturore evropiane si Dora d’Istrian (1828-
1888). Edhe emri i këtij personaliteti të shquar të periudhës së Rilindjes Kombëtare, do të na përkujtojë emrin tënd. Sot, në orët e para të së shtunës, pas betejash titanike me xhudistet më të shquara të planetit, u ngjite në piedestalin e arenës sportive të vendit ku lind dielli. Në ato çaste, për Ty
dhe për kombin shkëlqyen rreze të arta. Sakaq, ushtuan në qiell fjalët e moderatorit: “Distria Krasniqi – Kosovë”. Miliarda njerëz të rruzullit, panë në sytë e tu lotët e ngadhënjimit dhe të ngazëllimit. Në ato çaste kur Ti krijoje historinë, në zemër pate shqiptarinë, flamurin e Gjergj Kastriotit dhe himnin Arbërisë. Për Ty, për Kosovën dhe për kombin shqiptar, shkruajnë sot të gjitha mediumet dhe agjencitë e lajmeve, më prestigjioze të botës.
Ngadhënjeve, ngase je bijë e ilirëve të stërlashtë, e racës ariane. Në arenat e sportit botëror, të frymëzojnë luftërat dhe fitoret lavdiplote të Gjergjit dhe zjarri i atdhedashurisë – i rilindësve. Ia bëre me dije botës mbarë se je mbesë e Nënë Terezës. U stolise me medalje në kampionatin botëror dhe në atë evropian, në konkurrencën e juniorëve. U bëre edhe kampione e botës për femra, të moshës në 21 vjeç. Në kualifikimet olimpike more gjashtë medalje. More bronz në Drand Slam të Parisit (2017). Po atë vit more
bronz edhe në Open Europian në Sofje. Fitove medalje të artë në manifestimin sportiv Mjeshtrit e artë të xhudos 2021, të mbajtur në Doha të Katarit. Në prillin e thyer, u shpalle në Lisbonë, kampione e Evropës. 
Erdhe në finale duke eliminuar me radhë: brazilianen Chibana, kinezen nga Taipei, Chao Lin, mongolen Munkhbat. Në fund, me një “Wasabi-Ari” kalove kryelartë nëpër portën triumfale, duke mposhtur në arenën “Nippon Budikan” ish-kampionen e botës, japonezen Funa Tonaki. Fitorja jote mbresëlënëse na e përkujton atë të heroinës Majlinda Kelmendit në vitin
2016 në Rio de Janeiro. Je nder i kombit, i shtatë milionë shqiptarëve në gadishull, i arbëreshëve në Sicili dhe në Kalabri, i diasporës shqiptare në Evropë dhe në ShBA. Para madhështisë Tënde, u gjunjëzuan edhe armiqtë tanë historikë. Ari i së shtunës së këtij muaji të korrjeve, i fituar në botën e agimit të mëngjesit, është stoli dhe dëshmi heroizmi në monumentet e përjetësisë dhe të pavdekësisë të burrave të kombit – Adem Demaçit, Ibrahin Rugovës, Adem Jasharit – të luftëtarëve të lirisë dhe të demokracisë.

“VIKTIMAT E MONIZMIT” – PASQYRË TRONDITËSE E KALVARIT SHQIPTAR

by

Nga: Xhelal Zejneli*

Dëshmi tronditëse për dhunën ndaj shqiptarëve të boshtit të krimit Shkup-Beograd- Titograd, në periudhën e viteve 1981-1990. Inteligjencia shqiptare në Maqedoni u akuzua për nacionalizëm, irredentizëm dhe separatizëm. U akuzua se punon kundër vëllazërim-bashkimit, kundër rendit kushtetues, kundër politikës së Lidhjes së Komunistëve. Ajo u akuzua se vepron për shkatërrimin e Jugosllavisë së AVNOJ-it (KAÇKJ-së), për bashkim me
Shqipërinë dhe për krijimin e Shqipërisë së Madhe. Shkollat shqipe u shpallën bastione të ideologjisë shqiptaromadhe. Ndaj intelektualëve u zbatuan masa ndëshkuese drakonike: u diferencuan politikisht dhe ideologjikisht; shumë prej tyre u dëbuan nga puna dhe u flakën në rrugë;  u morën në biseda informative; për ta ndaluar arsimimin në gjuhën shqipe, u krijuan të ashtuquajturat paralele të përziera; u nxorën do ligje, sipas të cilave ditarët nëpër shkolla duhej të plotësoheshin në gjuhën sllavo-maqedonase; u ndalua pagëzimi i foshnjave të porsalindura me emra të gurës shqiptare dhe ilire; nga repertorët e stacioneve radio-televizive u flakën këngët me motive atdhetare; nga bibliotekat e shkollave, nga ato publike, përkatësisht private u sekuestruan librat që ishin botuar në Shqipëri; nëpër dasma u ndalua ekzekutimi i këngëve me përmbajtje atdhetare; personat që merrnin pjesë nëpër dasmat në të cilat këndoheshin këngë patriotike – u dënuan; u dëbuan nga puna intelektualët që ishin shkolluar në Universitetin e Prishtinës; me buldozerë u prishën muret e shtëpive dhe u prenë dyert e shtëpive – si në kohën e Çubrilloviqit; nga plan-programet arsimore u hoqën njësitë mësimore që ndikonin në rritjen e
ndërgjegjes kombëtare të nxënësve; pronarët e tregtizave që mbanin emërtime shqiptare ishin nën syrvejim permanent; policia e armatosur deri në dhëmbë i mbyllte shtëpitë e mallrave dhe me shkopinj gome rrihte popullsinë civile të mbyllur në to; arrestoheshin demonstruesit; torturoheshin të burgosurit; montoheshin procese gjyqësore; shqiptoheshin dënime drakonike. Duart e zeza të shërbimit sekret sllav shtriheshin kudo. Shteti policor përcillte dhe syrvejonte çdokënd. Shqiptarët ndodheshin në shtetrrethim. Syri i Vëllait të Madh të ndiqte në çdo hap. Kjo të kujtonte skenat e Xhorxh Oruellit. Shovinistët sllavo-maqedonas, këta lakej të Beogradit, të ushqyer me ideologji bolshevike, staliniste, kominterniste dhe
pansllaviste, zbatuan ndaj shqiptarëve metoda bizantine të dhunës.
Intelektualët shqiptarë që përmenden në librin “Viktimat e monizmit” të autorit Ismail Arsllani, ishin në krye të përgjegjësisë historike. Në luftën e tyre – historikisht të justifikueshme – për të drejta, barazi, liri dhe demokraci, ata nuk u hamendën në asnjë çast. Jugosllavia, për shkatërrimin e së cilës u akuzuan, më në fund u shemb. Kosova fitoi lirinë, ndërsa shqiptarët në viset e tjera, vazhduan rrugën drejt ditës së re. Politikës unitariste, monoetnike, centraliste, etatiste, diskriminuese, restriktive dhe
opresive po i vinte fundi. Përballë kësaj dhune irracionale, inteligjencia shqiptare në Maqedoni, si një mal i vetmuar, e patundur qëndroi.

Në librin “Viktimat e monizmit” të Ismail Arsllanit, pasqyrohet njëra nga periudhat më të rënda të popullit shqiptar në Maqedoni. Protestat masive të shqiptarëve në Kosovë, në mars dhe në prill të vitit 1981, sipas shumë studiuesve të zhvillimeve politike në Jugosllavi, paraqesin fillimin e shpërbërjes së amalgamës jugosllave. Protestat e sipërthëna do t’u
shërbejnë pushtetarëve maqedonas si pretekst për të ushtruar dhunë mbi shqiptarët. Pas vitit 1981, qarqet shoviniste sllave, kundër shqiptarëve në Jugosllavi do të ndërmarrin një fushatë, deri atëherë të paparë në Evropën e pas Luftës së Dytë Botërore. Kjo fushatë antishqiptare do të zhvillohet shkallë-shkallë dhe do të arrijë kulmin kah mesi i viteve ’80 të shekullit XX, kur akademikët serbë publikuan Memorandumin e Akademisë Serbe të
Shkencave dhe të Arteve, që doli në Beograd në janar të vitit 1986, si një libër anonim. Pas publikimit të këtij Memorandumi famëkeq që u quajt nekrolog i Jugosllavisë së AVNOJ-it (KAÇKJ), politika antishqiptare u intensifikua. Boshti antishqiptar i krimit Shkup-Beograd-Titograd u shpalli shqiptarëve luftë speciale, d.m.th. luftë kundër nacionalizmit dhe
irredentizmit shqiptar, luftë kundër separatizmit shqiptar dhe luftë kundër secesionizmit shqiptar. Sipas boshtit antishqiptar të lartpërmendur, shqiptarët në Jugosllavi luftojnë për Shqipëri të madhe. Sipas këtij boshti të krimit, shqiptarët janë: kundër Jugosllavisë, kundër tërësisë tokësore të saj, kundër vëllazërim-bashkimit, kundër politikës dhe ideologjisë së
Lidhjes së Komunistëve të Jugosllavisë, kundër Armatës Popullore Jugosllave, kundër fryteve të Luftës Nacionalçlirimtare dhe revolucionit socialist, kundër figurës së Josip Broz Titos. Në këtë periudhë të rëndë për shqiptarët në Jugosllavi, e sidomos në Maqedoni, kundër shqiptarëve u angazhuan institucionet dhe organet e shtetit, si: Lidhja e Komunistëve,
krerët politikë, qarqet ushtarake, organet e policisë, shërbimet sekrete, institucionet arsimore, kulturore dhe shkencore, Akademia Serbe e Shkencave dhe e Arteve, Lidhja e Shkrimtarëve të Serbisë, qarqet universitare dhe kleri ortodoks. Në këtë dance macabre u përfshinë edhe mediumet, e sidomos shtypi i Beogradit, me propagandën e tij gebelsiane. Si përbindësh kundër shqiptarëve u ngritën edhe filialet në Shkup – të institucioneve të sipërthëna. Shqiptarët u shpallën trup i huaj në Jugosllavi.
Lufta kundër shqiptarëve, në të vërtetë ishte synim i serbëve për të sendërtuar ëndrrën historike për një Serbi të madhe. Me një fjalë, duke realizuar idenë garashaniniste, të rimëkëmbet perandoria mesjetare e car Dushanit. Për këtë arsye u ndërmorën masa që të ndryshohet Kushtetuta jugosllave e vitit 1974, sipas së cilës Kosova ishte element konstitutiv i Federatës, ndërsa shqiptarët në Maqedoni gëzonin statusin e popullit shtetformues. Me ndryshime kushtetuese, do të duhej të shembej
shteti federal dhe do të ndërtohej një Jugosllavi unitariste, centraliste dhe etatiste. Rrjedhimisht, edhe Maqedonia do të shndërrohej në një republikë unitare, monoetnike dhe centraliste. Pas kësaj histerie kundërshqiptare, Kosovës do të duhej t’i suprimohej autonomia, ndërsa shqiptarët në Maqedoni do të shndërroheshin në minoritet të papërfillshëm. Me fjalë të tjera, duhej të rrënohej statusi juridik dhe politik i shqiptarëve. Në rrethana të tilla, pozita e shqiptarëve në Jugosllavi, në veçanti e shqiptarëve në
Maqedoni do të ishte e njëjtë si në kohën e Mbretërisë Jugosllave, të mbiquajtur burg i popujve. Për shqiptarët, duhej të rikthehej periudha famëkeqe e karagjorgjeviqëve, e Nikolla Pashiqit dhe e Aleksandër Rankoviqit.

Antishqiptarizmi i periudhës së viteve 1981-1990 në trojet etnike shqiptare në Jugosllavi ishte politikë e shtetit. Boshti antishqiptar i krimit, Shkup-Beograd-Titograd, në periudhën e viteve 1981-1990 ushtroi mbi shqiptarët gjenocid. U sajua një i ashtuquajtur diferencim ideopolitik, si hap i parë për t’i dëbuar shqiptarët nga puna. për t’i disiplinuar dhe për t’i pacifikuar shqiptarët, sllavët morën masa të rrepta policore dhe gjyqësore. Ndaj
shqiptarëve do të ndiqet politikë diskriminuese, politikë restriktive dhe politikë represive. Opresioni ishte pjesë e pandarë e kësaj strategjie. Me shqiptarët do të merren gjyqtarët, policët, hetuesit, dëshmitarët e rrejshëm dhe gardianët. Shqiptarët do të arrestohen, do t’i nënshtrohen hetuesisë, do të torturohen dhe do të dënohen me dënime drakonike. Në periudhën e viteve 1981-1990, politika irracionale dhe destruktive e boshtit antishqiptar të krimit Shkup-Beograd-Titograd, ringjalli ideologjinë retrograde dhe anakronike, hegjemoniste dhe ekspansioniste të Ilija Garashaninit dhe të akademikut Vasa Çubrilloviq. Sipas një interpretimi të “Naçertanies” nga radikalët serbë, shqiptarët duhet të dëbohen përtej Bjeshkëve të Nemuna. Ndërkaq, elaborati famëkeq i Çubrilloviqit duhej të zbatohej me përpikëri, në mënyrë që shqiptarët të detyrohen t’i braktisin trojet stërgjyshore. E
tërë kjo do të ishte në funksion të pastrimit etnik të trojeve shqiptare. Maqedonia, kjo kreaturë serbokomuniste dhe kominterniste, në vitet 1981-1990 ishte shndërruar në instrument të verbët të Beogradit për denigrimin dhe përndjekjen e shqiptarëve. Autori i librit “Viktimat e monizmit” – Ismail Arsllani, dëshmon me argumente dhe në mënyrë rrëqethëse për ngjarjet dramatike të viteve 1981-1990, nëpër të cilat kalon populli shqiptar në Maqedoni. Do të sulmohen me egërsi dhe në mënyrë barbare: gjuha shqipe,
kultura shqiptare, kënga shqipe dhe folklori shqiptar. Do të vihen në shënjestër: arsimi shqiptar dhe plan-programet mësimore. Shkolla shqipe do të shpallet bastion i nacionalizmit dhe i irredentizmit shqiptar. Partia komuniste sllavo-maqedonase do të japë direktiva që nga repertori i këngëve nëpër dasmat shqiptare, të hiqen këngët që cilësohen si nacionaliste. Nëpërmjet të ashtuquajturave paralele të përziera, synohej të ndalohej arsimi shqiptar. Shovinistët sllavo-maqedonas e ndaluan pagëzimin e fëmijëve shqiptarëve me emra shqip, si Ilir, Shkodran, Berat, Sarandë, Shqipe, Adriatik…Me fjalë të tjera, foshnjat shqiptare nuk mund të emërtoheshin sipas onomastikës iliro-shqiptare. Emrat toponomastikë si Tetovë, Dibër, Kërçovë, Kumanovë, Shkup, Manastir etj, duhej të shqiptoheshin sipas shqiptimit sllav. Format e gjenocidit mbi shqiptarët ishin të shumta. Pjesë e trysnisë ishte edhe prishja e mureve të shtëpive. Shovinistët serbë dhe sllavo-maqedonas krijuan edhe index librorum prohibitorum. Me një fjalë, librat që cilësoheshin se posedojnë përmbajtje nacionaliste, u flakën nga bibliotekat dhe u futën nëpër bodrume që të myken. Intelektualët syrvejoheshin, ndiqeshin, përcilleshin dhe përndiqeshin në çdo hap. Të dënuarit, pasi shpalleshin armiq të Jugosllavisë, të vëllazërim-bashkimit, të LKJ-së dhe të socializmit, dënoheshin – në emër të popullit – me dënime drakonike. Fatkeqësisht, ndër bashkëpunëtorët e Drejtorisë së Sigurimit Shtetëror (Uprava
državne bezbednosti – UDB) kishte edhe shqiptarë. Syrvejimi i tërë një populli dhe thirrjet në të ashtuquajtura biseda informative të përkujtonte botën e tmerrshme oruelliane. Vëllai i Madh i Xhorxh Oruellit të ndiqte në çdo hap. Makina bizantine dhe bolshevike e tmerrit mbi një popull të pambrojtur, nuk ndalej së ushtruari dhunë. Funksionarët shqiptarë ndërkaq, nuk kishin kurrfarë kapaciteti për t’i dalë para dhe për ta frenuar ideologjinë totalitariste të shovinistëve serbo-maqedonas. Midis tyre
kishte edhe karrieristë. Disa prej tyre u bënë pjesë e pandarë e politikës gjenocidale që ndiqte ndaj shqiptarëve boshti i krimit Shkup-Beograd-Titograd. Përballë dhunës bizantine, populli shqiptar, si një mal i vetmuar, i patundur qëndroi. Duke qenë popull autokton, shqiptarët manifestuan një vitalitet të jashtëzakonshëm. Nga kalvari që përjetuan shqiptarët, nuk u thye vrulli faustian i tyre. Kauza shqiptare, historikisht e drejtë, bëri që stërnipat e ilirëve të lashtë, t’i bëjnë ballë golgotës, ndërsa me forcën
prometeane dhe racionalizmin kartezian, të përqafojnë epokën e pluralizmit politik dhe demokracinë perëndimore. Shqiptarët nuk kërkonin kurrfarë drejtësie të veçantë, ngase ndaj tyre s’ishte bërë kurrfarë padrejtësie e veçantë, por padrejtësi e përgjithshme, padrejtësi
historike. Libri “Viktimat e monizmit” i Ismail Arsllanit është një dëshmi e gjallë për ngjarjet dramatike dhe për golgotën që e ka përjetuar populli shqiptar në Maqedoni në periudhën e viteve 1981-1990. I shkruar me një gjuhë të rrjedhshme dhe stil të përkryer dhe i pajisur me prova, argument, dokumente dhe fotografi figurash dhe personalitetesh që kanë qenë aktorë të drejtpërdrejtë të ngjarjeve, libri paraqet burim të dorës së parë për studiuesit e sotëm dhe të ardhshëm. Kjo vepër u bën të mundur brezave të ri për ta njohur ferrin dantesk, terrin bizantin dhe tmerrin bolshevik që kanë përjetuar etërit e tyre nga shovinistët sllavo-maqedonas. Libri
ka dhe një mesazh të fuqishëm: Një sasi lirie që gëzojnë shqiptarët sot, nuk është fryt i një sakrifice të djeshme, por i një lufte dhe i një qëndrese shekullore të shqiptarëve, ndër breza. Ideologjia retrograde, anakronike dhe destruktive e akademikëve serbë çoi në shpërbërjen e
përgjakshme të Jugosllavisë së Titos. Popujt e Ballkanit duhet të zgjedhin paqen si alternativë e konfliktit, të jenë të pavarur dhe sovranë, ta njohin njëri-tjetrin, të bashkëpunojnë ndër vete, të ndjekin politikë paqësore
dhe stabilizuese, të ndërtojnë shtete ligjore, t’i zhvillojnë proceset demokratike, të zhvillohen ekonomikisht dhe të integrohen në familjen perëndimore. Heronjtë e kësaj drame tragjike që i dolën përballë të keqes me gjoksin prometean, duhet të zënë vendin e merituar në historinë e popullit shqiptar.