Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

KONFERENCA E RAMBUJESË DHE BISEDIMET E BRUKSELIT

by

Nga Xhelal Zejneli/
Politika e përtashme e Serbisë në rajon është destabilizuese. Pretendimet hegjemoniste dhe ekspansioniste të saj ndaj ish-republikave të Jugosllavisë, nuk kanë pushuar fare.
– Me Kroacinë – është në konflikt permanent;
– Në Bosnjë dhe Hercegovinë, në kundërshti me Marrëveshjen e Dejtonit, mbështet tendencat separatiste të Republikës Serbe;
– Në Mal të Zi nxit veprimet destruktive të elementeve proserbe që i konsideron si kolonë të pestë, duke synuar ta shndërrojë atë në vasal të vet;
– Maqedoninë synon ta mbajë nën sferën e vet të ndikimit, ndërsa sllavo-maqedonasit i nxit kundër shqiptarëve. Para do kohësh vendosi në kufi tabelën me mbishkrimin Ish-Republika Jugosllave e Maqedonisë, edhe pse e ka njohur atë me emrin kushtetues;
– Me shqiptarët është në konflikt historik;
– Ndaj Kosovës – ndjekë politikë agresive dhe luftënxitëse.
Serbia e sotme pra, ndjek politikë militariste. Ajo ka qenë dhe mbetet satelite politike e Rusisë dhe është përçuese e interesit rus në Ballkan. Një Serbi e tillë, e udhëhequr nga kryetari Tomisllav Nikoliq, nga kryeministri Aleksandër Vuçiq si dhe nga ministri i Punëve të Jashtme, Ivica Daçiq, ndjek politikë destruktive, destabilizuese, anakronike, retrograde dhe luftënxitëse.
Ideologjia kombëtare e Serbisë së sotme, është ajo e kohës së Ilija Garashaninit, e Vlladan Gjorgjeviqit, e Jovan Cvijiqit, e Vasa Çubrilloviqit dhe e Dobrica Qosiqit. Ideologjia kombëtare e Serbisë së sotme është ajo e Memorandumit të akademikëve serbë, të botuar në janar të vitit 1986, që u quajt nekrolog i Jugosllavisë së Titos.
Politika e sotme e Beogradit është vazhdim konsekuent i politikës serbomadhe, ekspansioniste dhe hegjemoniste të Nikolla Pashiqit, të karagjorgjeviqëve, të Aleksandër Rankoviqit, të Millosheviqit dhe të Vojisllav Sheshelit.
Më 1992 Serbia e nisi luftën në hapësirat e ish-Jugosllavisë: në Slloveni, në Kroaci, në Bosnjë e Hercegovinë dhe në Kosovë. Në këto luftëra, serbët vranë mijëra vetë. Mijëra të tjerë u plagosën, ndërsa një pjesë e popullsisë joserbe u detyrua të shpërngulet.
Ndaj shqiptarëve në Kosovë, në periudhën e viteve 1877-1999, Serbia ndoqi politikë kolonialiste, politikë gjenocidi dhe politikë aparteidi.
Për krimet e kryera në hapësirat e ish-Jugosllavisë në periudhën e viteve 1989-1999, përfshi dhe pastrimin etnik të territoreve, Serbia nuk u dënua sa duhet dhe si duhet nga bashkësia ndërkombëtare.
* * *
Serbia nuk i njeh bisedimet e Konferencës së Rambujesë të mbajtur afër Parisit, më 16.02.1999 dhe as Planin e Ahtisarit për Kosovën. Bisedimet në Bruksel midis Prishtinës dhe Beogradit:
– mohojnë bisedimet e Konferencës së Rambujesë;
– mohojnë Planin e Ahtisarit.

Qeveria e Kosovës nuk duhet të pranojë bisedime me Serbinë në Bruksel, për arsye se:

– në kushtetutën e Serbisë, Kosova vazhdon të figurojë si pjesë e saj;
– ato janë në kundërshti me bisedimet e Rambujesë;
– ato janë në kundërshti me Planin e Ahtisarit.

Plani i Ahtisarit parashikonte që serbët e Kosovës t’i kenë institucionet e tyre vendore dhe jetën komunale, me lidhje të vazhdueshme me Serbinë, por brenda kornizës së një Kosove multietnike. Me planin parashikoheshin edhe komuna të tjera me shumicë serbe – përfshi edhe Mitrovicën e veriut – me elemente të rëndësishme të vetadministrimit në lëmin e arsimit, të shëndetësisë dhe të çështjeve sociale, duke përfshirë edhe rolin në zgjedhjen e shefit të policisë vendore. Komunat do të kishin të drejtën e financimit të tyre, të bllokimit të granteve nga pushteti qendror dhe të financimit nga Beogradi. Mund të formonin asociacione me komuna të tjera, duke përfshirë edhe ato në Serbi. Serbëve në këto komuna u lejohej të jetonin në të njëjtën kohë, në Kosovë dhe në Serbi. Përcaktohej në hollësi edhe roli i pushtetit qendror të Kosovës ndaj Beogradit, rregullorja në fushën e arsimit etj. Me një fjalë, Plani i Ahtisarit, pakicave në Kosovë u siguron të drejta, duke përfshirë pjesëmarrjen në pushtetin qendror, vetadministrimin vendor, lidhjet ndërmjet komunave vendore me shumicë serbe si dhe lidhje me Beogradin.
Plani i Ahtisarit u implementua në jug të Kosovës, përfshi edhe disa komuna me shumicë jo-shqiptare. Veriu i Kosovës ndërkaq, mbeti jashtë institucioneve dhe Zyrës Civile Ndërkombëtare (ICO) ndaj plani aty nuk u jetësua.
Plani i Ahtisarit ishte një kornizë për zgjidhjen e konfliktit rreth veriut si dhe për ruajtjen e tërësisë tokësore dhe të sovranitetit të Kosovës. Me kërkesën e Sekretarit të përgjithshëm të OKB-së, Ban Ki-moon dhe me mbështetjen e pesë shteteve perëndimore (KUINT) – ShBA-së, Britanisë së Madhe, Gjermanisë, Francës dhe Italisë, në periudhën e viteve 2005-2007, Planin e ndërtoi ish-presidenti i Finlandës – Marti Ahtisari.
Me gjithë këtë plan, serbët që përbëjnë rreth 5% të popullsisë së Kosovës, përsëri ishin të pakënaqur. Shqiptarët në Maqedoni përbëjnë rreth 30% të popullsisë së përgjithshme. Megjithëkëtë, gjuha shqipe vazhdon të jetë jozyrtare.
Degradimi i Planit të Ahtisarit filloi me lansimin e idesë Ahtisari plus, që nënkuptonte planin gjashtëpikësh të Sekretarit të përgjithshëm të OKB-së, Ban Ki-moon. Kjo çonte në krijimin e një asociacioni serb në Kosovë, me të drejta dhe me kompetenca politike, juridike dhe ekzekutive.

Si mund të ketë bisedime me Serbinë në Bruksel:

– kur krerët politikë serbë vazhdimisht deklarojnë se ajo kurrë s’ka për ta njohur pavarësinë e Kosovës;
– kur ajo bëri çmos për ta parandaluar anëtarësimin e Kosovës në UNESCO;
– kur anëtarësimit të Kosovës në UNESCO, i dha dimension politik, edhe pse organizata e sipërthënë kryesisht ka karakter kulturor;
– kur ka rinovuar radarët e saj ushtarakë në Kopaonik, duke lëvizur kësisoj edhe vijën e kufirit që ndan Kosovën me Serbinë;
– kur në jug të territorit të saj ka përqendruar forca të mëdha ushtarake;
– kur gjatë krizës së Ukrainës, synon të sjellë Rusinë në Ballkan.

Krijimi i të ashtuquajturit asociacion i komunave me shumicë serbe në Kosovë, është projekt thellësisht antishqiptar, përkatësisht projekt kundër Kosovës. Me të cenohet tërësia tokësore e Kosovës dhe sovraniteti i saj. Pas një kohe të shkurtër, këtë farë asociacioni, Serbia do të tentojë:
– ta shndërrojë në entitet serb në Kosovë;
– entitetin serb ta shndërrojë më pas në një republikë serbe, si ajo në Bosnjë dhe Hercegovinë;
– një ditë, këtë farë entiteti fantomik, ta shkëpusë nga Kosova dhe t’ia bashkëngjisë Serbisë.

Me një fjalë, Serbia e Nikoliqit, e Vuçiqit dhe e Daçiqit, synon ndarjen e Kosovës, përfshi edhe uzurpimin e minierës së Trepçës.
Sapo arrihej një marrëveshje në Bruksel midis Prishtinës dhe Beogradit, Tirana zyrtare dhe opozita politike rendnin të dilnin me deklarata dhe me prononcime të llojit: “…përshëndesim marrëveshjen e arritur në Bruksel…”.
Mirëpo, protestat e bllokut politik opozitar të Kosovës – të Lëvizjes Vetëvendosje, të AAK-së dhe të NISMËS, të mbështetura edhe nga shumë qytetarë e Kosovës, tregojnë se jo çdo marrëveshje e arritur në Bruksel midis kryeministrit Isa Mustafa dhe zëvendëskryeministrit, përkatësisht ministrit të Punëve të Jashtme Hashim Thaçit, në një anë, si dhe Vuçiqit dhe Daçiqit, në anën tjetër, është për t’u përshëndetur.
Organet kompetente të Kosovës duhet t’i lirojnë të arrestuarit që i kundërshtuan marrëveshjet me Serbinë, përkatësisht me Malin e Zi që kanë të bëjnë me asociacionin dhe me demarkacionin. Protestat e opozitës politike të Kosovës dhe të qytetarëve të saj duhet të jenë të qeta dhe joviolente.
Nuk ka shqiptar në trojet etnike shqiptare në Ballkan, as edhe në diasporë, që e pranon të ashtuquajturin asociacion të komunave me shumicë serbe në Kosovë.
Isa Mustafa dhe Hashim Thaçi, fare nuk është dashur të pranojnë bisedime për një asociacion të tillë. Bisedimet për një çështje të tillë janë në kundërshti të plotë me Kushtetutën e Republikës së Kosovës. Për një çështje të tillë nuk mund të organizohet as referendum. Për çështje të tilla nuk ka mandat të bisedojë apo të vendosë asnjë individ, qoftë ai kryetar shteti apo kryeministër. Çështjet e tilla janë punë kushtetute.
Rrjedhimisht, marrëveshja e Brukselit midis kryeministrit Isa Mustafa dhe atij serb Vuçiq për krijimin e këtij farë asociacioni, duhet të hedhet poshtë, të denoncohet, të abrogohet dhe të suprimohet. Me një fjalë, të mos miratohet, as të ratifikohet. Pas kësaj, nënshkruesi i marrëveshjes nga pala kosovare duhet të mbajë përgjegjësi politike, kombëtare dhe morale.
Serbia duhet t’i japë fund politikës së saj agresive ndaj Kosovës. Më parë se të kërkojë krijimin e një asociacioni serb në Kosovë, ajo duhet të lejojë krijimin e entitetit shqiptar në Kosovën lindore (Preshevë, Bujanovc, Medvegjë), të entitetit mysliman në Sanxhak, si dhe të rikthejë autonominë e suprimuar të Vojvodinës. Është bizare të kërkosh për vete atë, që nuk je i gatshëm t’ua njohësh të tjerëve.
Pushtetarët e Kosovës kanë gabuar edhe lidhur me shënimin e kufirit me Malin e Zi. Çështjet e tilla i tejkalojnë mundësitë e individit apo edhe të ekspertëve – jo mjaft të përgatitur profesionalisht. Të gjithë e dinë se shqiptarët në Ballkan kufizohen me vetveten. Me fjalë të tjera, kufijtë e tyre në rajon, janë kufij shqiptaro-shqiptarë.
* * *
Bisedimet e Brukselit midis Prishtinës dhe Beogradit dëshmojnë se faktori politik ndërkombëtar ka rënë nën trysninë e diplomacisë djallëzore, demonike apo satanike serbe – për bisedime shtesë, post Rambujesë. Beogradi ka marrë krah nga politika ekspansioniste pansllaviste e neostalinistit Vlladimir Putin. Beogradi duket sikur thotë: Do të mbrohen interesat serbe në rajon. Vice versa, do të keni Hanibal ante portas, d.m.th. Rusinë në rajon.
Duke e ulur udhëheqjen e Kosovës në tryezën e bisedimeve në Bruksel, qendrat politike ndërkombëtare të vendosjes, lëshojnë pe para diplomacisë agresive dhe politikës luftënxitëse serbe. Në këtë mënyrë, Uashingtoni synon ta dobësojë miqësinë midis Serbisë dhe Rusisë, ta parandalojë rënien e saj në sferën ruse të ndikimit, si dhe animin nga Moska.
* * *
Në anën tjetër, aleatët perëndimorë të shqiptarëve – për shumë arsye – janë të zhgënjyer me ta:
– Shqipëria, edhe pas 25 vjet pluralizmi politik, nuk ia del të ndërtojë shtet ligjor, shtetin e së drejtës, t’i zhvillojë proceset demokratike, të ndërtojë institucione demokratike, të bëjë çpolitizimin dhe departizimin e administratës publike, të organizojë zgjedhje të lira që nuk do të kontestohen nga pala humbëse;
– midis shumicës parlamentare dhe opozitës politike, edhe pas 25 vjet pluralizmi, mbizotëron një konflikt i ashpër politik, si në asnjë vend të rajonit;
– veprimet e paligjshme, abuzimet, korrupsioni, pasurimi brenda natës, si në Shqipëri, ashtu edhe në Kosovë, ndodhen në shkallë brengosëse;
– që nga viti 1991 e këndej, në hapësirat shqiptare në Ballkan, e sidomos në Kosovë, më shumë rëndësi iu kushtua ndërtimit të objekteve dhe të tempujve fetarë, sesa ndërtimit të fabrikave apo të ndërmarrjeve prodhuese, që do të zbusnin papunësinë dhe varfërinë dhe do të parandalonin tendencat për shpërnguljen masive të të rinjve.
– në vitet e fundit dhe pas çlirimit të Kosovës nga Serbia, kudo në hapësirat shqiptare në gadishull, në segmente të caktuara të shoqërisë, filluan të paraqiten elemente të radikalizmit islamik. Një numër i caktuar shqiptarësh nga Shqipëria, nga Kosova dhe nga Maqedonia, iu bashkëngjitën radhëve të shtetit islamik.
Të befasuar, aleatët perëndimorë shtruan pyetjen: Shqiptarët gjatë kohës së Millosheviqit, kishin probleme fetare, apo problemin e sundimit serb?! Preokupim kishin, fenë që s’ua ndalonte kush, apo kauzën kombëtare, d.m.th. çlirimin nga zgjedha serbe?!
Shqiptarët duhet t’ua bëjnë me dije qendrave politike ndërkombëtare të vendosjes:
– se janë popull politik;
– se janë popull historik;
– se kanë kapacitet shtetndërtues;
– se janë popull properëndimor;
– se funksionojnë me sistem perëndimor të vlerave;
– se aleanca me ShBA-në dhe me Gjermaninë është interes strategjik i tyre.
Perëndimi ndërkaq, duhet të pushojë ta shpërblejë Serbinë e cila vazhdon të preokupohet me të ashtuquajturën çështje kombëtare serbe, këtë murtajë të zezë të Ballkanit.

GJERGJ FISHTA – ZËRI I KOMBIT

by

*Me rastin e 75-vjetorit të vdekjes/
*Pas vitit 1944, pushtetarët e pasluftës e goditën Fishtën dhe e lanë në harresë. Arsyeja e vërtetë e goditjes së poetit nga pushtetarët komunistë nuk duhet kërkuar në gjoja proitalianizmin e tij. Për Fishtën thanë: “…duke sulmuar shovinizmin e fqinjëve të veriut, propagandonte anti-sllavizmin dhe vinte në plan të dytë luftën kundër pushtuesit osman. Poema epike e tij i ngrinte himn patriarkalizmit e bajraktarizmit, obskurantizmit fetar e klerikalizmit…” Elementi antisllav i veprës së Fishtës theksohet edhe në Enciklopedinë e Madhe Sovjetike, Moskë 1950./
Nga Xhelal Zejneli/
Ati françeskan Gjergj Fishta (1871-1940) është poet, publicist, pedagog, politikan. Drejtoi për një kohë të gjatë shtypin e urdhrit françeskan dhe veprimtarinë kulturore e arsimore të këtij urdhri. Është një ndër figurat më të mëdha të letërsisë shqipe të gjysmës së parë të shekullit XX. Deri në Luftën e Dytë Botërore u ngrit si poet kombëtar i Shqipërisë dhe si Homeri shqiptar, ndërsa pas vitit 1944 ra në harresë që zgjati 46 vjet me radhë.
Lindi më 23 tetor 1871, në fshatin Fishtë të Zadrimës, ku dhe u pagëzua nga misionari françeskan dhe poeti Leonardo de Martino (1830-1923). Ndoqi shkollat françeskane në Troshan dhe Shkodër. Që fëmijë u ndikua nga De Martino dhe nga misionari boshnjak Lovro Mihaçeviq, i cili i ushqeu dashurinë për letërsinë. Më 1886, kur ishte 15 vjeç, u dërgua nga françeskanët në Bosnjë – në Sutjeskë, Livno dhe Kreshevë ku studioi teologji, filozofi dhe gjuhë të huaja, sidomos latinishten, italishten dhe kroatishten. Me një fjalë, ai përgatitej për karrierë ekleziastike dhe letrare. Atje ra në kontakt me shkrimtarin boshnjak Gërga Martiq (1822-1905) dhe me opetin kroat Silvije Strahimir Kranjçeviq (1865-1908), të cilët i zgjuan talentin letrar. Më 1894 u shugurua prift dhe u pranua në urdhrin françeskan. Po atë vit u kthye në Shqipëri dhe filloi punën si mësues në kolegjin françeskan në Troshan e më pas si famullitar në fshatin Gomsiqe. Më 1899 bashkëpunoi me abatin e Mirditës Preng Doçin (1846-1917), me prozatorin dhe priftin Dom Ndoc Nikajn (1864-1951) dhe me folkloristin Pashko Bardhin (1870-1948) për të themeluar shoqërinë letrare Bashkimi të Shkodrës, e cila i hyri punës për zgjidhjen e çështjes së alfabetit të shqipes. Në këtë kohë Fishta ishte bërë figurë udhëheqëse e jetës kulturore e publike në Shqipëri, e sidomos në Shkodër. Më 1902 u emërua drejtor i shkollës françeskane në qarkun e Shkodrës. Zëvendësoi italishten me shqipen, për herë të parë si gjuhë në shkollë. Kjo masë ndikoi për t’i dhënë fund mbisundimit kulturor italian ndër katolikët e Shqipërisë së veriut dhe të rinjve shqiptarë që studionin në këto shkolla, u ushqeu një ndjenjë identiteti kombëtar. Më 1908 mori pjesë në Kongresin e Manastirit si përfaqësues i shoqërisë letrare Bashkimi. Fishta u zgjodh nga Kongresi për të kryesuar komisionin prej 11 delegatësh, që do të përcaktonte variantin më të mirë të alfabeteve të propozuara. Në tetor 1913, themeloi të përmuajshmen françeskane Hylli i Dritës, e cila iu kushtua letërsisë, politikës, folklorit dhe historisë. Kjo revistë doli deri në vitin 1944, me ndërprerje në vitet 1915-1920 si dhe në vitet 1925-1929, kur Ahmet Zogu kishte vendosur censurë. Revista ndihmoi për zhvillimin e kulturës së veriut, ashtu si revista Albania e Faik Konicës në Bruksel dhe në Londër, që kishte ndihmuar për afirmimin e kulturës mbarëshqiptare, përfshi edhe atë të jugut. Në vitet 1916-1918 Fishta botoi në Shkodër gazetën Posta e Shqypniës, një gazetë politike e kulturore e subvencionuar nga Austro-Hungaria në kuadër të Kultusprotektorat-it. Po më 1916, së bashku me Luigj Gurakuqin (1879-1925), Ndre Mjedën (1866-1937) dhe me Mati Logorecin (1867-1941). Fishta luajti një rol udhëheqës në Komisinë Letrare Shqype, të ngritur prej austro-hungarezëve me sugjerimin e konsullit të përgjithshëm August Ritter von Kral (1859-1918), për të vendosur lidhur me përdorimin zyrtar të drejtshkrimit si dhe për të nxitur botimin e teksteve shkollore në gjuhën shqipe. Pas disa diskutimeve Komisia vendosi të përdorej dialekti qendror i Elbasanit, si një kompromis asnjanës për gjuhën letrare. Fishta shpresonte se koineja shqiptare e veriut të shërbente si normë letrare për mbarë vendin, ashtu si gjuha e Dantes që kishte shërbyer si udhërrëfyese për italishten letrare. Gjatë këtyre viteve, Fishta dha mësim dhe drejtoi shkollën françeskane në Shkodër, i cili nga viti 1921 u quajt Collegium Illyricum (Kolegji Ilirian) dhe i cili ishte bërë institucioni kryesor arsimor në Shqipërinë e veriut. Tani Fishta ishte edhe një figurë me autoritet në letërsinë shqiptare.
Në gusht të vitit 1919 Fishta qe sekretar i përgjithshëm i delegacionit shqiptar që mori pjesë në Konferencën e Paqes në Paris. Kryetari i delegacionit, Luigj Bumçi (1872-1945) kërkoi prej tij që në këtë cilësi, të merrte pjesë në një komision të posaçëm që do të dërgohej në ShBA për t’u kujdesur për interesat e Shqipërisë. Atje vizitoi Bostonin, Nju-Jorkun dhe Uashingtonin. Më 1921 Fishta përfaqësoi Shkodrën në parlamentin e Shqipërisë dhe po atë vit u zgjodh zëvendëskryetar i tij. Më pas mori pjesë në konferencat ballkanike: më 1930 në Athinë, më 1931 në Sofje dhe më 1932 në Bukuresht. Pas kësaj, u tërhoq nga jeta publike, për t’ia kushtuar vitet e mbetura urdhrit françeskan dhe shkrimeve të veta. Në vitet 1935-1938 mbajti funksionin e provincialit të të gjithë françeskanëve shqiptarë. Këto vite i kaloi i veçuar në qetësinë e kuvendit françeskan të Gjuhadolit në Shkodër ku u mor me poezinë e vet. Si poet i shquar i brezit të tij, u nderua me diploma, me çmime e tituj – brenda e jashtë vendit.
Më 1911 mori nga Austro-Hungaria çmimin Ritter Kreuz, më 1925 nga papa Piu XI u dekorua me çmimin Al Merito. Qeveria greke ia dha medaljen prestigjioze Feniks. Urdhri françeskan e nderoi me titullin Lector jubilates honoris causae. Më 1939 u bë anëtar i rregullt i Akademisë Italianë të Shkencave dhe Arteve. Vdiq në Shkodër më 30 dhjetor 1940.
* * *
Fishta është autor i 37 botimeve letrare, por emri i tij është i lidhur me një nga krijimet më mahnitëse të letërsisë shqiptare – Lahutën e Malcís, Shkodër 1937. Është një poemë epiko-historike me 15.613 vargje që vë në qendër luftën për pavarësi, e në veçanti, ngjarjet e historisë së Shqipërisë së veriut të viteve 1858-1913. Kjo kryevepër letrare ishte shkruar midis viteve 1902-1909. Pastaj u ripunua nga autori gjatë një periudhe 30-vjeçare. Konsiderohet si e para ndihmesë në gjuhën shqipe për letërsinë botërore.
Më 1902, Fishta ishte dërguar në një fshat të vogël për të zëvendësuar përkohësisht famullitarin vendor. Atje u njoh me fshatarin e moshuar Marash Uci (vdiq më 1914) nga Hoti, të cilin do ta përjetësonte më vonë në vargje. Ai i rrëfente Fishtës për betejat heroike midis malësorëve shqiptarë dhe malazezë, për betejën në urën e Rrzhanicës, ku Marash Uci kishte marrë pjesë vetë. Pjesët e para të poemës, me titullin Te ura e Rrzhanicës, u botuan në Zarë më 1905 dhe 1907 dhe u ribotuan të zgjeruara më 1912, 1923, 1931 dhe 1933. Botimi përfundimtar i poemës me 30 këngë doli në Shkodër më 1937.
Poema u ribotua në Romë më 1958, në Lubjanë më 1990 dhe përsëri në Romë më 1991. Lahuta e Malcís është përkthyer në gjermanisht, në italisht dhe në anglisht.
Poema nis me përleshjet kufitare midis fiseve të Hotit e të Grudës dhe fqinjëve po aq të rreptë malazezë – më 1858. Thelbi i veprës (këngët 6-25) u kushtohet ngjarjeve të viteve 1878-1880, që lidhen me Kongresin e Berlinit, i cili i dha toka kufitare shqiptare Malit të Zi dhe shpuri në krijimin e Lidhjes së Prizrenit për të mbrojtur interesat e kombit. Këngët e tjera mbulojnë periudhën e Revolucionit të Xhon Turqve, i cili në fillim u ngjalli shpresa nacionalistëve shqiptarë për një farë autonomie. Ka këngë që mbulojnë luftërat ballkanike të viteve 1912 e 1913, që çuan në shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë.
Lahuta e Malcís është poema epike më emocionuese e më e fuqishme e shkruar në gjuhën shqipe. Ajo qëndron mbi të gjitha sprovat e tjera në këtë gjini: nga poema me ndikim persian e Dalip Frashërit Hadikaja, rreth vitit 1842 (Kopshti); nga poema epike shiite e Shahin bej Frashrit Myhtar Nameja, 1868 (Historia e Myhtarit); nga poema e Jeronim de Radës Scanderbeccu i pafaan, 1872-1884; nga poema me frymë kombëtare e Naim Frashërit Istori’ e Skenderbeut, 1898; nga poema epike shiite po e tij Qerbelaja, 1898; nga poema e mërgimit e Zef Skiroit Te dheu i huaj, 1900; dhe deri tek ajo e Frano Krispi Gllavjanos Mbi malin e Truntafileve.
Gjergj Fishta zgjodhi për subjekt të poemës atë që njihte më së miri: kulturën heroike të vendlindjes, të malësisë shqiptare të veriut. Në këtë poemë e cila është një arritje e pashoqe në letrat shqiptare, autori paraqet jetën e fiseve të Shqipërisë së veriut, në përmasa heroike. Në poemë i kemi të gjitha tiparet dalluese të shoqërisë së fiseve: zakonet e doket e lindjes, martesës dhe varrimit, mikpritjen bujare të fiseve, gjakmarrjen dhe besën.
Poema është frymëzuar fuqishëm nga poezia gojore shqiptare, si nga ciklet e poezisë heroike të quajtura Këngë kreshnikësh me ndërtimin e vargut tetërrokësh, ashtu edhe nga cikle po aq popullore të poezisë historike të shekullit XVIII. Fishta e njihte poezinë gojore të kënduar me lahutë nga fiset malësore të veriut. Rrëfimi në poemë është plot fjalor arkaik të pasur dhe figura ligjërimi të larmishme e të gjalla, që përdoren nga fiset luftëtare malësore të veriut, e që sot nuk janë aq të kuptueshme. Lidhjet e ngushta me letërsinë gojore janë një tipar i zakonshëm i poemave epike. Megjithëkëtë, disa kritikë e kanë kritikuar Fishtën për folklorizëm dhe për imitim të folklorit, duke shtuar se nuk ia ka dalë të krijojë një poemë të vërtetë epike.
Metri kryesor i poemës është tetërrokshi trokaik apo shtatërrokshi, i cili harmonizohet më bukur me poezinë gojore shqiptare sesa heksametri klasik i poemave epike greke e latine. Megjithëkëtë, ndikimi i poemave të mëdha të antikës greke – Iliadës dhe Odisesë të Homerit apo Eneidës së Virgjilit, është kudo i pranishëm në Lahutën e Malcís, sikundër kanë theksuar disa studiues, e sidomos Maksimilian Lamberci dhe Xhuzepe Gradilone. Duhet shtuar se Fishta e përktheu në shqip librin e pestë të Iliadës.
Ndër figurat stilistike kryesore që e karakterizojnë Lahutën e Malcís janë metafora, aliteracioni dhe asonanca si dhe hiperbola dhe arkaizmat. Tipari kryesor heroik i subjektit është harmonizuar me përshkrimet lirike dhe idilike të bukurisë së natyrës të Alpeve të Shqipërisë së veriut, të cilat i japin poemës një hijeshi poetike.
Poema mbështetet në legjendat dhe mitologjinë shqiptare dhe është e mbushur me figura mitologjike nga letërsia gojore, të cilat ashtu si perënditë dhe perëndeshat e Greqisë së lashtë, sodisin ngjarjet dhe në rast nevoje ndërhynë në to. Ndër to janë: zanat, orët, lugetërit, shtrigat dhe dragonjtë.
Me Lahutën e Malcís, Fishta arriti të vërtetonte se gjuha shqipe ishte ne gjendje të jepte një epos letrar te përkryer, me po ato përmasa heroike.
Por, Lahuta e Malcís nuk u prit me brohori nga të gjithë. Disa studiues, shkrirjen e letërsisë gojore e asaj të shkruar, e kanë parë si të pafrytshme. Ka të tillë të cilët këtë poemë epike, mbi një temë vërtete bashkëkohëse, e kanë parë thjeshtë si një anakronizëm në shekullin XX. Ka shkrimtarë të cilët e kanë nënçmuar Lahutën e Malcís si një “poemë të gjatë monotone, një kronikë sterile, e cila duke qenë veç të tjerash, moralizuese e didaktike, ngjante me epet e Veriut aq sa ç‘mund të ngjante ujët e distiluar me ujëvarat e bjeshkëve.”
***
Edhe pse Fishta përmendet kryesisht si poet epik, arritjet e tij si poet lirik e satirik janë po aq të vlefshme sa ato në gjini të tjera. Shumë studiues, poezinë e tij lirike e vlerësojnë më lartë. Vepra e parë e tij me poezi lirike Vierrsha i pershpirteshem t’kthyem shcyp, Shkodër 1906, përmban krijime me frymëzim katolik. Në të kemi përkthime poetësh të mëdhenj italianë si arkadiani Pjetro Metastazio (1698-1782) nga Roma; romancieri e poeti romantik Alesandro Manxoni (1785-1873) nga Milano; atdhetari Silvio Peliko (1769-1845) nga Torino; liriku dhe historiani i letërsisë Xhakomo Xanela (1820-1888) nga Viçenca.
Përmbledhja e parë e Fishtës me lirika origjinale doli me titullin Pika voëset, Zarë 1909, kushtuar bashkëkohësit të tij Luigj Gurakuqit (1879-1925). Pason botimi i parë i librit Mrrizi i zanave, Shkodër 1913, që përfshin edhe disa poezi fetare nga Pika voëset. Fryma që e përshkon përmbledhjen Mrrizi i zanave është më fort kombëtare se fetare. Karakteri patriotik i saj bie në sy edhe më tepër në botimet e zgjeruara të viteve 1924, 1925 dhe në një botim të fundit port mortem më 1941. Poezi si Shqypnija, Gjuha shqype, Atëdheut, Shqypnia e lirë, Hymni flamurit kombtar, shprehin krenarinë e poetit për historinë e Shqipërisë dhe pavarëisnë e re të saj.
Në këtë vëllim është përfshirë edhe melodrama alegorike Shqyptari i gjytetnuem dhe vazhdimi i saj Shqiptarja e gjytetnueme.
Krahas poezisë me tema atdhetare të përqendruara në vëllimin e mësipërm, poezinë e vet me tema fetare Fishta e përmblodhi në vëllimin me 235 faqe Vallja e Parrizit, Shkodër 1925. Poezitë e kësaj përmbledhjeje si Të kryqzuemit, Të zanun e pafaj të Virgjërës Mri, Nuntsiata dhe Shë Françesku i Asizit, përbëjnë një kulm në letërsinë katolike në Shqipëri.
***
Fishta ishte mjeshtër i poezisë satirike me të cilën qortoi cenet, sjelljet dhe plogështinë intelektuale të bashkëvendësve të vet. Ai nuk e kishte ironinë dashamirëse dhe këshilluese të Çajupit, por satirën therëse e djegëse, shpesh të pamëshirshme, një ekuivalent ky në poezi, i prozës satirike therëse të Faik Konicës. Fishta kishte botuar mjaft poezi të tilla në revistën Albania me pseduonimin Castigat ridendo (qorton duke qeshur). Më 1907 botoi pa vënë emrin e tij përmbledhjen satirike me 67 faqe Anxat e Parnasit, Sarajevë 1907, e cila hodhi themelet e satirës si gjini poetike në letërsinë shqiptare, e që nga disa kritikë konsiderohet si vepra më e mirë poetike e tij. Fishta dhe të tjerë krijues të asaj kohe, si shkrimtari dhe botuesi jezuit Dom Ndoc Nikaj (1864-1951), autor i veprës 416 faqesh Historia e Shcypniis, Bruksel 1902 – vepronin në një kohë kur shqiptarët qenë shumë indiferentë ndaj historisë së vet dhe ndaj gjendjes së vajtueshme në përgjithësi. Me një fjalë, këta krijues dhe shumë të tjerë të kohës, krijonin në një kohë kur masat popullore ishin të pashkolluara. Përmbledhja satirike e lartpërmendur u ribotua si Anzat e Parnasit, më 1927, 1928, 1942 dhe 1990 dhe i solli autorit shumë miq e armiq.
Gomari i Babatasit, Shkodër, 1923 është një tjetër përmbledhje me vargje satirike-humoristike e botuar me pseudonimin Gegë Toska, në kohën kur autori ishte anëtar i parlamentit shqiptar. Në këtë vepër që fitoi popullaritet të madh në kohën e vet, ai godet patriotët e rremë dhe dembelët.
***
Përpos melodramave të përmednura më sipër Shqyptari i gjytetnuem dhe Shqyptarja e gjytetnueme, Fishta është autor edhe i disa veprave të tjera për teatër. Ai ka përshtatur edhe disa klasikë të huaj, p.sh. I ligu për mend, Shkodër 1931 (komedi në tre akte e Molierit) dhe Ifigenija n’Aulli, Shkodër 1931 e Euripidit. Ndër veprat e tjera dramatike që krijoi apo përshtati në një kohë kur dramaturgjia shqiptare ishte në shpërgënj, janë edhe disa pjesë të shkurtra me tema fetare: pjesa me tre akte Barit e Betlemit; Sh’ Françesku i Asisit, Shkodër 1912; tragjedia Juda Makabe, Shkodër 1923; Sh’ Luigji Gonzaga, Shkodër 1927; dhe Jerina ose mbretnesha e luleve, Shkodër 1941.
Nga figura madhore e Fishtës u ndikuan poetët dhe studiuesit françeskanë si Pashko Bardhi, Shtjefën Gjeçovi, Pal Dodaj, Vinçenc Prennushi, Marin Sirdani, Anton Harapi, Justin Rrota, Bernardin Palaj, Donat Kurti, Benedikt Dema dhe Gjon Shllaku si dhe shumë intelektualë të tjerë.
Më 1941, studiuesi i gjuhësisë Prof. Eqrem Çabej (1908-1980) ka dhënë një vlerësim të lartë për veprën e Fishtës. Albanologu austriak Maksimilian Lamberc (1882-1963), në një shkrim të botuar më 1948, e ka cilësuar Fishtën si “poetin më të talentuar që ka pasur Shqipëria”. Poeti italian Gabriele D’Anuncio (1863-1938) e ka quajtur Fishtën “poeti më i madh i popullit të lavdishëm të Shqipërisë”.
* * *
Pas vitit 1944, pushtetarët e pasluftës e goditën Fishtën dhe e lanë në harresë. Arsyeja e vërtetë e goditjes së poetit nga pushtetarët komunistë nuk duhet kërkuar në gjoja proitalianizmin e tij. Për Fishtën thanë: “…duke sulmuar shovinizmin e fqinjëve të veriut, propagandonte anti-sllavizmin dhe vinte në plan të dytë luftën kundër pushtuesit osman. Poema epike e tij i ngrinte himn patriarkalizmit e bajraktarizmit, obskurantizmit fetar e klerikalizmit…” Elementi antisllav i veprës së Fishtës theksohet edhe në Enciklopedinë e Madhe Sovjetike, Moskë 1950.
Pas afro gjysmë shekulli Fishta u përkujtua për herë të parë më 5 janar 1991 në Shkodër. Në kohën kur Tirteu shqiptar ishte i ndaluar, shumë intelektualë, vargjet e Lahutës i dinin përmendësh.
Me veprën e Fishtës janë marrë shumë studiues: Eqrem Çabej, Benedikt Dema, Françesko Ercole, Lamberci, Zef Skiroi, Georg Stadmyller, Ernest Koliqi, Zef Nekaj, Xhuzepe Gradilone, Anton Berisha, Beqir Musliu, Injac Zamputi, Stefan Çapaliku, Aurel Plasari, Dhimitër Shuteriqi, Vehbi Bala etj. Më 1961 revista Shejzat 5, 11-12 botoi numër përkujtimor për 90-vjetorin e lindjes së Gjergj Fishtës.

SERBIA DHE “LOJA”PER NDARJEN E KOSOVES

by

Kryeministri i Kosovës Hashim Thaçi, u tha diplomatëve në Prishtinë se, veprimet serbe në Preshevë synonin nxitje reaksionesh në Kosovë./

 Nga Xhelal Zejneli/

 Ideja e ndarjes së Kosovës ka qenë e ngulitur në mendjet e nacionalistëve serbë, në të gjitha konferencat dhe takimet për Kosovën, që nga Rambujea e deri në ditët tona.

            Mirëpo serbët, kurrë nuk kanë dashur ta bëjnë publike një ide të tillë. Përse? Për arsye se pala që del me idenë e ndarjes së Kosovës, vetvetiu dëshmon se ajo (Kosova) nuk është e saj.

            Pas largimit të forcave kolonialiste serbe nga Kosova më 1999 dhe pas shpalljes së pavarësisë së saj, Beogradi e kuptoi përfundimisht se Kosovën e ka humbur përgjithmonë. Rrjedhimisht, idetë për ndarjen e saj nisën t’i afirmojnë gjithnjë më shpesh dhe gjithnjë më hapur.

            Ish-kryetari i Serbisë Boris Tadiqi shpesh e përsëriste refrenin e vet: 

“S’është mirë që njëra palë t’i realizojë të gjitha kërkesat, e tjetra asgjë. Nuk është mirë që njëra palë t’i marrë të gjitha, e tjetra të mbetet me duar zbrazët”. 

Kjo fjali e B. Tadiqit ishte propozim i drejtpërdrejtë për ndarjen e Kosovës. Më në fund, njëri prej ministrave të qeverisë serbe – Ivica Daçiqi (tani kryeministër), disa herë e shtroi publikisht kërkesën e Beogradit për ndarjen e Kosovës. Fjalia: 

Edhe ne serbët duhet të nxjerrim diçka nga Kosova 

është bërë refren i T. Nikoliqit dhe i I. Daçiqit. Këta pandehin se territoret historike, të banuara nga popuj etnikë dhe rrënjës, janë mall që nxirren në treg.   

            Duhet shtuar se serbët shfaqën edhe një ide tjetër: 

Bisedimet për ndarjen e Kosovës, të zhvillohen ndërmjet Shqipërisë dhe Serbisë.

            Duke qenë se serbët kërkojnë ndarjen e Kosovës, vetvetiu kjo dëshmon se Kosova s’është e tyre. Mund ta nxjerrësh në ankand vetëm një mall që s’është i yti.

Deri më sot, kur bëhej fjalë për Kosovën, autoritetet serbe i referoheshinKushtetutës së Serbisë, sipas së cilës Kosova na qenkësh pjesë e saj.

            Meqë sot, edhe ministrat serbë, përfshi dhe kryetarin e qeverisë, dalin botërisht me idenë e ndarjes së Kosovës, shtrohet pyetja: 

Ç’u bë vallë me kushtetutën serbe, sipas së cilës Kosova është pjesë e Serbisë?!

            Me fjalë të tjera, serbët, kur duhet t’i mbajnë nën sundim territoret joserbe, i referohen kushtetutës së tyre, dhe vice versa: Kur u shkon në favor diç tjetër, atëherë aspak nuk ngurojnë ta shkelin kushtetutën e vet.

                              *     *     *

BE-ja duhet të ketë parasysh faktin se Kosova, si çdo shtet tjetër i kontinentit, përpos popullit shumicë shtetformues, ka edhe disa pakica etnike. Nga kjo del se, trajtimi i veçantë i minoritetit serb në Kosovë, do të ishte në kundërshti me parimet perëndimore mbi minoritetet. Shkëputja e një pjese të Kosovës, do të krijonte një Kosovë pothuajse etnikisht të pastër, gjë që do të ishte në kundërshti me standardet evropiane mbi pakicat.

BE-ja duhet të ketë parasysh faktin se minoritetet serbe në disa nga ish-republikat e Jugosllavisë, s’janë të vetmit që jetojnë jashtë vendit amë – Serbisë.

            Shqiptarët jetojnë në gjashtë shtete të rajonit: në Shqipëri, në Kosovë, në Kosovën lindore (Preshevë, Bujanovc, Medvegjë), në Maqedoni, në Mal të Zi dhe në Greqi.

            Po qe se serbët e veriut të Kosovës kërkojnë të shkëputen nga Kosova për t’iu bashkëngjitur Serbisë, atëherë të njëjtën do ta kërkonin:

– shqiptarët e Kosovës lindore; 

– shqiptarët në Maqedoni;

– shqiptarët në Mal të Zi;

– shqiptarët në Greqi.

Ndarja e Kosovës do të determinonte edhe ndarjen e Maqedonisë midis Shqipërisë dhe Bullgarisë. Me fjalë të tjera, ajo do të tretej si flluskë sapuni dhe do të zhdukej nga harta gjeografike dhe politike e Ballkanit.

Mirëpo, Serbia nuk çan fort kokën për pasojat e mundshme të amputimit të një pjese të Kosovës. Beogradi dëshiron trazira dhe rrëmujë. Ideologjitë johistorike ushqehen me të keqen.

Sikundër shihet, me ndarjen e Kosovës do të çelej Kutia e Pandorës dhe do të shkaktohej edhe efekti i dominos. Efekti i dominos do t’i përfshinte të gjitha shtetet e rajonit, ngase kudo ka minoritete, grupe etnike dhe pakica.

            Pakica kombëtare ka në çdo shtet të gadishullit: turq – në Bullgari;hungarezë – në Rumani, në Vojvodinë (Serbi), në Sllovaki, në Kroaci; myslimanëboshnjakë – në Sanxhak të Serbisë dhe të Malit të Zi; grupi etnik sllavofon – në Greqi; kroatë – në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe në Vojvodinë; serbë – në Kroaci dhe në Republikën Serbe të Bosnjë dhe Hercegovinës.

Në vitin 1920, Hungaria i humbi dy të tretat e territorit të vet, ndërsa sot, një e treta e kombit hungarez jeton jashtë vendit amë – Hungarisë.

Në çdo vend të rajonit ka edhe: romë, vllehë (aromunë, cincarë), hebrenj,egjiptas, grupi etnik me fe islame, e që flet në gjuhët sllave (në vende të ndryshme figurojnë me emra të ndryshëm).

Sipas të dhënave britanike, në Turqi ka mbi katërmbëdhjetë milionë kurdë.  

Serbët duan që privilegji i bashkëngjitjes vendit amë t’u takojë vetëm atyre dhe askujt tjetër në rajon. Në këtë pikëpamje, BE-ja nuk duhet ta ledhatojë Serbinë.

            Atë që e kërkon për vete, Serbia ua ndalon bashkësive etnike që jetojnë nën sundimin e saj. Për shembull, ua ndalon shkëputjen:

– shqiptarëve të Kosovës lindore (Preshevë, Bujanovc, Medvegjë);

– myslimanëve të Sanxhakut;

– hungarezëve të Vojvodinës;

– bullgarëve, në juglindje të Serbisë.

Sanxhaku është një rajon i administruar nga Serbia. Sipas regjistrimit të vitit 2003, të zbatuar nga Beogradi, aty banojnë rreth 235.000 banorë. Prej tyre, 134.000boshnjakë (myslimanë), të cilët përbëjnë 56% të popullsisë së përgjithshme; 8000myslimanë, të cilët përbëjnë 4% të popullsisë dhe 89.000 serbë, të cilët përbëjnë 37% të popullsisë. Numri i përgjithshëm i boshnjakëve (myslimanë) dhe i atyre që janë deklaruar myslimanë (si kombësi) është 142.000, që përbën 60% të rajonit të Sanxhakut.

Këto të dhëna serbe mbi strukturën e popullsisë së Sanxhakut nuk përputhen me realitetin. Me fjalë të tjera, përqindja e popullsisë joserbe në këtë rajon, është më e madhe.

Vojvodina është një rajon nën dominimin e Serbisë. Në të jetojnë 26 minoritete, duke përfshirë edhe hungarezët. Sipas regjistrimit të popullsisë të kryer nga Beogradi në vitin 2011, në Vojvodinë jetojnë mbi 251 mijë hungarezë, që përbëjnë 13% të popullsisë së përgjithshme të kësaj krahine.

Që nga viti 1945 e deri më sot, Serbia ndaj hungarezëve të Vojvodinës ka ndjekur politikën e shkombëtarizimit. Ka tentuar që nëpërmjet kolonëve serbë dhe malazezë, ta ndryshojë strukturën etnike të popullsisë së krahinës. Rrjedhimisht, numri i hungarezëve në Vojvodinë është shumë më i madh se ajo që rezulton nga regjistrimi zyrtar i Beogradit.

Në fund të vitit 1944 dhe në fillim të vitit 1945, shumë hungarezë të Vojvodinës, nën trysninë serbe, u detyruan të largohen nga vatrat e tyre, ndërsa shumë të tjerë, nën akuzën se kanë qenë kolaboracionistë të ushtrisë gjermane – u ekzekutuan.

Dëbimi i gjermanëve të Danubit nga Vojvodina –

Para Luftës së Dytë Botërore në Vojvodinë ka pasur 350.000 gjermanë, të quajtur gjermanë të Danubit. Numri real i tyre ka qenë shumë më i madh. Në periudhën tetor 1944 – maj 1945, që njihet sivjeshta e përgjakshme, nën akuzën se  kanë qenë kolaboracionistë të ushtrisë gjermane, Serbia zbatoi spastrimin etnik të Vojvodinës, duke dëbuar nga kjo krahinë mbi 250 mijë gjermanë civilë. Këta u detyruan të largohen bashkë me tërheqejn e ushtrisë gjermane.

Ndaj gjermanëve etnikë të Vojvodinës, serbët ushtruan reprezalje, ua morën shtetësinë, ua konfiskuan pronat. Në shtëpitë e tyre vendosën kolonë serbë, malazezë dhe maqedonas.  Të dhënat tregojnë se në vitet 1944-1945, në Jugodllavi, kryesisht në Vojvodinë, serbët kanë vrarë 56.000 gjermanë civilë. Nëpër burgjet serbe, në periudhën e sipërthënë kanë vdekur nga uria, nga sëmundjet edhe nga të ftohtit 48.447 gjermanë civilë.

Shumë gjermanë të Vojvodinës, serbët ia kanë dorëzuar Armatës së Kuqe sovjetike, të cilët menjëherë janë deportuar në Siberi, ku sirobër lufte kanë punuar në fushat e minuara. Asnjë prej tyre nuk është kthyer i gjallë.

Të njëjtën dramë e kanë përjetuar edhe mijëra hungarezë të Vojvodinës.

      Duke i dëbuar gjermanët e Danubit, duke i ekzekutuar, duke ua shkaktuar vdekjen nëpër burgjet famëkeqe dhe duke ua dorëzuar sovjetikëve (rusëve) për t’i deportuar në Siberi, serbët arritën ta ndryshojnë përbërjen etnike të Vojvodinës. 

Asnjëra nga bashkësitë etnike joserbe që jetojnë nën pushtetin serb, sishqiptarët e Kosovës lindore, myslimanët e Sanxhakut dhe hungarezët e Vojvodinës, nuk e ndjejnë Serbinë si shtet të vetin. Përkundrazi, e ndjejnë veten nën pushtim.

Kosova lindore (tri komunat shqiptare) si dhe rajoni i Sanxhakut, që qeverisen nga Beogradi, janë rajonet më të pazhvilluara dhe më të prapambetura të Serbisë. Serbia, në këto dy rajone, kurrë s’ka investuar gjë. Si pasojë, në këto dy rajone mbizotëron një shkallë e lartë e papunësisë. Ndaj tyre, Beogradi zbaton një politikë të heshtur të spastrimit etnik dhe ushtron gjenocid.

Si rrjedhojë e prapambeturisë ekonomike të skajshme, banorët e këtyre dy rajoneve fare nuk janë të integruar në proceset ekonomike, shoqërore dhe kulturore të Serbisë. Këto dy rajone, Serbia i ka shndërruar në geto. Banorët e këtyre dy rajoneve, perspektivën e tyre e shohin në shpërngulje: shqiptarët – drejt Perëndimit, ndërsa myslimanët e Sanxhakut – për në Turqi.

 Getoizimi i Kosovës lindore dhe i Sanxhakut është pasqyrë e qartë e politikës serbe mbi barazinë kombëtare.

Kur thotë BE-ja se azilkërkuesit vijnë nga Serbia dhe nga Maqedonia, me këtë nënkuptohet se ata vijnë, jo nga Serbia dhe Maqedonia, por nga Presheva, Bujanovci dhe Medvegja si dhe nga viset shqiptare në Maqedoni. Nëpërmjet papunësisë së skajshme, Beogradi dhe Shkupi e bëjnë pastrimin etnik të Luginës së Preshevës si dhe të pjesëve veriperëndimore të Maqedonisë.

Përveç kësaj, për të ngulfatur çfarëdo kërkese të shqiptarëve të Kosovës lindore, Serbia në atë rajon ka përqendruar forca ushtarake të mëdha.

BE-ja duhet t’i imponojë Serbisë një Plan të Ahtisarit, që do t’u garantonte të drejta ekskluzive shqiptarëve në Kosovën lindore (tri komunat shqiptare), si dhemyslimanëve të Sanxhakut.

Mbi çfarë baze Serbia e kërkon për vete atë që s’ua njeh të tjerëve?! Në bazë të politikës së forcës?!  Dhe shih hipokrizinë, dhelpërinë dhe dredhinë! Në një anë Beogradi, pa reshtur deklaron se “çështjes” së veriut të Kosovës do t’i qaset në rrugën paqësore, e në anën tjetër, qasjen paqësore e mbështet kryekëput në forcë. Çfarë paradoksi! A duhet ta lejojë vallë BE-ja një kundërthënie dredharake të këtillë?

Beogradi synon t’ia shkëpusë Kosovës pjesët e banuara me 5% serbë. Atëherë shtrohet pyetja: Si do ta kompensojë dhe në ç‘mënyrë do ta arsyetojë shfrytëzimin  serb të Kosovës – të viseve të banuara me shqiptarë – që nga  pushtimi më 1912 e deri më 1999?

Qendrat politike ndërkombëtare të vendosjes – Uashingtoni dhe Brukseli, duhet t’ia bëjnë me dije Beogradit se, më parë se ndarja e Kosovës, duhet të bëhet ndarja, dekompozimi dhe fragmentarizimi i Serbisë. BE-ja pra, nuk duhet ta mbajë gjallëSerbinë e Madhe, por duhet t’ia bëjë me dije Beogradit se procesi i dekompozimitdhe i fragmentarizmit të Serbisë garashaniniste, mund të fillojë në çdo çast.

Prej Serbisë duhet të ndahen: Kosova lindore (tri komunat shqiptare),Vojvodina dhe Sanxhaku (i banuar me myslimanë).

Politika serbe e dy kritereve – Serbia është ndër shtetet e rralla në botë, në mos i vetmi, që për vete e kërkon atë që nuk ua njeh të tjerëve. Serbia është i vetmi shtet  i rruzullit, i cili për minoritetin e vet jashtë Serbisë e kërkon atë që nuk ua njeh shqiptarëve të Kosovës lindore, myslimanëve të Sanxhakut dhe hungarezëve të Vojvodinës. Beogradi, për një grusht serbësh të Kosovës, kërkon autonomi, d.m.th.shtet brenda shtetit, ndërkaq ndaj shqiptarëve të Kosovës lindore, ndaj myslimanëve të Sanxhakut dhe ndaj hungarezëve të Vojvodinës, ndjek politikë të shkombëtarizimit, të margjinalizimit dhe të getoizimit, duke nxitur edhe shpërnguljen e tyre nga trojet e veta historike.

            Serbia e Madhe e radikalëve dhe e socialistëve serbomëdhenj synon të instalojë më Kosovë një Serbi të vogël. Beogradi kërkon autonomi për serbët e Kosovës, si fazë kalimtare që një ditë, pjesët autonome t’i shkëpusë dhe t’ia bashkëngjitë Serbisë. Në thelb, me këtë nënkuptohet ndarja e Kosovës, e kryer në mënyrë të tërthortë.

Kosova lindore (tri komunat shqiptare) është zonë strategjike, për arsye se nëpër të kalon  korridori 10, që e lidh Serbinë me Greqinë, me Egjeun dhe me Mesdheun.

Lidhur me tërësinë e tokave të Kosovës, për dallim nga vende të caktuara të Evropës që janë të pavendosur, SHBA–ja dhe Gjermania kanë qëndrim të prerë:Tërësia tokësore e Kosovës është e pacenueshme.