trojet e Arberit – Dielli

TROJET E ARBERIT, APEL MINISTRISE SE KULTURES(KOSOVE) PER SKENDERBEUN E MURANES-PRIZREN

June 5, 2021 by dgreca

Reagim i shoqatës “Trojet e Arbrit” lidhur me vonesat që po i shkakton Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit e Republikës së Kosovës projektit të Muranës së Gjergj Kastriotit-Skënderbeut në Prizren/

Shoqata e Intelektualëve shqiptar”Trojet e Arbrit” si iniciuese e projektit kombëtar për Muranën e Gjergj Kastriotit -Skënderbeut në Prizren,njofton opinionin e gjërë gjithëshqiptar se kanë kaluar gjashtë muaj që e kemi dorzuar të kompletuar projektin për ndërtimin e Muranës së Gjergj Kastriotit-Skënderbeut ne Prizren, në Ministrinë e Kulturës,Rinisë dhe Sportit të Republikës së Kosovës, për marrjen e lejës në qëndren historike të Prizrenit dhe vëndosjen e Muranës.

Projektin e kemi dorzuar pas përfundimit të një debati një mujor i cili ka qenë shumë interesant dhe mjaftë frytdhënës.Në këtë debat me këshilla dhe sugjerime patëm mijëra të interesuar që dhanë propozimet e tyre që do të mirren parasysh në të ardhmën.Por fatkeqësisht ka gjashtë muaj që edhe ministrja e kaluar Vlora Dumoshi edhe ministri aktual Hajrullah Çeku janë duke e neglizhuar dhe duke e vonuar në pafundësi marrjen e vendimit lidhur me kërkesën e kompletuar të Shoqatës” Trojet e Arbrit” lidhur me Muranën e Gjergj Kastriotit -Skënderbeut në Prizren.Shoqata “Trojet e Arbrit” për shkak të ndërrimeve që janë bërë në këtë Ministri do të presë edhe disa muaj përgjigjjën dhe nëse ne injorohemi dhe nuk marrim përgjigjje pozitive nga ana e Ministrisë do të fillojmë me planin tonë rezervë i cili do t´iu bëhet i njohur me kohë opinionit gjithëshqiptar.

Ne nuk do të lejojmë asesi që një shtet tjetër, të përzihet në marrjen e vendimeve në institucionet e Republikës se Kosovës të ndalon e të bllokon projektet e figurave tona madhore gjithëkombëtare.Në këtë periudhë kohore kemi marrë mijëra mesazhe urimi nga të gjitha trojet etnike shqiptare lidhur me këtë projekt i cili do ti jep madhështinë qytetit historik Prizrenit ku në një sipërfaqe të afërt do të gërshetohen tri periudha historike ajo e mesjetës me Gjergj Kastriotin-Skënderbeun,ajo e kohës se re me lidhjen shqiptare të Prizrenit me figurat udhëheqëse të kësaj Lidhje, si dhe periudha e kohës më të re me Adem Jasharin komandantin legjendar të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Çdo ministre apo ministër duhet ta dijë shumë qartë se pozitat që ata bartin në institucionet e Kosovës janë kalimtare kurse figurat tona historike janë të përhershme sa do të ekzistoj shqiptaria.

Në emër të 150 Intelektualëve shqiptar të shoqatës”Trojet e Arbrit”reagon Mr.sc.Nue Oroshi Kryetar

Trojet e Arberit:” Masakrat dhe krimet serbe në trojet shqiptare 1912-1999″

July 13, 2020 by dgreca

NJOFTIM/

Shoqata e Intelektualëve Shqiptar”Trojet e Arbrit”organizon sesionin e XVI shkencor online me temën: ” Masakrat dhe krimet serbe në trojet shqiptare 1912-1999″/

Shoqata e Intelektualëve Shqiptar “Trojet e Arbrit” njofton të gjithë studiueset dhe studiuesit shqiptar anë e kënd trojeve etnike shqiptare dhe nga diaspora atdhetare shqiptare se këtë vit pra,në vitin 2020 do të organizojmë sesionin e XVI të rregullt shkencor më temën boshtë: “Masakarat dhe krimet serbe në trojet shqiptare 1912-1999.”Ftojmë të gjithë ligjeruesit që të paraqesin temat e tyre lidhur me masakrat dhe krimet serbe prej vitit 1912 e deri në vitin 1999.Këtu hynë të gjithë masakrat dhe krimet që ka kryer Serbia në trojet shqiptare.Një vend të rëndesishëm do ti kushtohet edhe krimeve komuniste në trojet shqiptare që janë kryer si fryt i ardhur nga politika serbe,në bashkëpunim me politikën ruse.
Gjatë shekullit XX ne shqiptarët u ballafaquam me shumë sfida të mëdha historike.Është fatkeqësi se ende nuk kemi arritur ti shkruajmë me emra dhe mbiemra të vraret dhe të masakruarit shqiptar.Studiuesit të cilët do të paraqesin temat e tyre ata duhet të gjurmojnë masakrat dhe krimet serbe që kanë ndodhur nëpër komunat, fshatrat dhe lagjet e qyteteve.Perveç lëndës arkivore studiuesit duhet shfrytëzuar edhe historinë gojore që është përcjellur nëpër breza si kujtim i familjeve që humbën të afërmit e tyre, nëpër periudha historike.Për shkak të Pandemisë ky sesion do të ketë një karakter tjetër të organizimit.Organizimi bëhet në formë të konsultave me studiuesit.Programi komplet do të paraqitet Online në internet më, 28 nëntor 2020, kurse temat do të pranohen deri më 31 dhjetor 2020.Është detyrë atdhetare shqiptare ti bëjmë evidentimin e çdo shqiptari të vrarë dhe të masakruar në çfardo forme nga Serbia.Po njashtu një fakt i rëndësishem që duhet të shënohet patjetër në këto shenime është çështja se sa nga këta të masakruar dhe të vrarë në forma të ndryshme patën fatin që t´iu gjinden kufomat e tyre dhe sa prej të cilëve u masakruan dhe u lanë pa varre.Të gjitha punimet e ardhura deri më, datën 31 dhjetor 2020, do të botohen në librin apo librat e radhës varësisht nga sasia e materialeve dhe pas botimit në gjuhën shqipe do të gjejmë forma dhe mundësi të përkthimit në gjuhën angleze dhe gjermane në mënyrë që të njoftohet bota lidhur me maskrat serbe në trojet shqiptare në shekullin XX.
Të gjithë studiusitë për te qenë pjesë e programit duhet që ta paraqesin një abstrakt të shkurter se bashku me pikat kryesore të punimit në mënyrë që mos të kemi punime të njëjta dhe të dërgohen në email adresën: nue_oroshi@yahoo.de

Ne emër të Shoqatës se Intelektualëve Shqiptar “Trojet e Arbrit” Nue Oroshi Kryetar

’’ Trojet e Arbrit’’: Rikthimi i heronjëve të vërtetë të kombit

September 8, 2016 by dgreca

Shoqata e Intelektualëve Gjithshqiptarë ’’ Trojet e Arbrit’’ ka më shumë se dymbëdhjetë vjet më radhë ku është duke e bërë ndriçimin e historiografisë shqiptare me fakte shkencore. Rikthimi i heronjëve të vërtetë të kombit shqiptarë në vendin e duhur aty ku e kanë vendin është prioritet i ’’ Trojeve te Arbrit ’’. Sepse duke mos e harruar të kaluarën nuk na përsëritet e ardhshmja. Në kuader të planit të punëve tona përveç aktiviteteve shkencore kemi vendosur që ta bëjmë një hap më tutje ku do iu propozojmë Kuvendeve Komunale të qyteteteve: Prishtinë , Pejë , Prizren,Ferizaj, Gjakovë , Istog , Skenderaj , Mitrovicë dhe Drenas që të rikthehën në lapidarë heronjët e vërtetë të kombit shqiptarë. Fillimisht kemi vendosur që propozimet për rikthimin e heronjëve kombëtarë t’i bëjmë në nëntë qytete të Kosovës, më pas në të gjitha trojet etnike shqiptare.

Kuvendeve Komunale iu japim këto propozime:

Në Prishtinë të emrohët një shesh me emrin e Profesor Ymer Berishës si dhe në atë shesh të ngritet një lapidar i profesor Ymer Berishës;
Në Pejë të emrohët një shesh me emrin e Profesor Bedri Pejanit, si dhe në atë shesh të ngritet një lapidar i profesor Bedri Pejanit;
Në Prizren të emrohet një shesh me emrin e Marie Shllaku si dhe në atë shesh të ndërtohet një lapidar i Marie Shllaku;
Në Mitrovicë të emrohet një shesh me emrin e Xhafer Deves si dhe të ndërtohet në atë shesh një lapidar i Xhafer Devës;
Në Skenderaj të emrohet një shesh me emrin e Shaban Polluzhës si dhe të ngritet në atë shesh një lapidar për Shaban Polluzhën;
Në Gjakovë të emrohet një shesh me emrin e Halim Spahiut dhe në atë shesh të ndërtohet një lapidar për Halim Spahiun;
Në Ferizaj të emrohet një shesh me emrin e Gjon Sereqit dhe të ndërtohet një lapidar i Gjon Sereqit në atë shesh;
Në Drenas të emrohet një shesh me emrin e Mehmet Gradicës si dhe të ndërtohet në atë shesh lapidari i Mehmet Gradicës dhe
Në Istog të emrohet një shesh me emrin e Bajram Gashit si dhe të ndërtohet në atë shesh lapidar i Bajram Gashit.

Duke u nisur nga fakti se ende disa gjëra sa i përket heronjëve të vërtetë të kombit shqiptarë janë lënë në mjegullnaj dhe ende një pjesë e shqiptarëve nuk mund të bëjnë dallimin në mes të herojëve të vërtetë të kombit shqiptarë atëherë më këto propozime ju bëjmë me dije se këta nëntë heroj të kombit të përmendur më lartë së bashku me mijëra të tjerë, janë heronjët e vërtetë të kombit shqiptarë. Prandaj meritojnë një kujdes më të madh nga shoqëria shqiptare se mjaftë janë përbuzur në kohën e komunizmit pansllavist që i riokupoj tokat shqiptare me ndihmën e serbëve dhe rusëve.Shoqata e Intelektualëve Gjithshqiptarë ’’ Trojet e Arbrit ’’ në një afat të shkurtër kohor do t’iu drejtohët edhe zyrtarisht këtyre nëntë kuvendeve komunale në mënyrë që të bëhet aprovimi i këtyre propozimeve dhe të rikthehën një herë e përgjithmonë në vendin e duhur herojtë e vërtetë të kombit shqiptarë. Tetë nga këta nëntë heronj të kombit shqiptarë u vranë në luftë kundër ideologjisë pansllavisto – komuniste ndërsa Xhafer Deva po ashtu luftoj me të gjitha forcat kundër ideologjisë ruso- serbe. Shumicës së këtyre heronjëve sot e shtatë dekada me radhë ende nuk iu dihen varrët. Ata mbetën të vrarë, me plumb, të vrarë për dhjetra vjet përmes propagandës staliniste, ku i vetmi faj i tyre ishte se e dështën Shqipërinë e bashkuar dhe të orjentuar drejtë perëndimit.

Në emër të SH.I.GJ. ’’Trojet e Arbrit’’

Nue Oroshi Kryetar

Besim Morina Nënkryetar

Shoqata “Trojet e Arbrit” mblodhi shqiptarët nga trojet etnike në sesionin e XIII-të

August 18, 2015 by dgreca

Shkroi: Leonora Laçi*/
Me date 14 gusht në Hotel “Panorama” në Krujen e Gjergj Kastriot Skenderbeut u tubuan shqiptarë nga të gjitha trojet etnike ku u zhvillua sesioni i XIII-të shkencorë i Shoqatës Mbarëkombëtare Trojet e Arbrit. Këtë here ishte menduar që të zgjerohej në kohë dhe hapësirë, tema bosht për vetë rendësinë e vendit ku po mbahej, u titullua “ Populli shqiptar në rrjedhat e historisë, dhe roli i personaliteteve nga Epoka e madhe e Gjergj Kastriotit Skenderbeut e deri në fund të shek. XX”.
Duke filluar me himnin kombëtar, për ti lënë rradhën kujtesës së veprimtarëve të cilët janë ndarë nga jeta së fundmi, e për të vazhduar me këngën e Profesorit të nderuar Ernest Koliqit të interpretuar nga Entela Binjaku, kushtuar Kapidan Dr.Mark Gjon Markut , ku hapja u shoqerua dhe nga kënga e famshme “Therret Prizreni mori Shkodër” që është kthyer në pjesë e përhershme e aktiviteteve disa vjeçare të kësaj Shoqate.
Nuk munguan të ftuarit e nderit siç ishin: Dom Nikë Ukgjini Famulltar i Kishës së Dom Ndre Mjedës në Kukël, At Nikolla Marku prift ortodoks, Gjenerali Anton Quni, Sulejman Gjana Kryetar i Partisë Levizja e Legalitetit, Naxhi Bakalli Mjeshtër i Madh piktor, Sabri Maxhuni, Bianca Gjomarku vajza e Kapidan Ndue Gjon Markut, Aziz Salihu, e të tjerë të ftuar nderi. Në këtë simpozium pati mjaft referues për tema të ndryshme, po ashtu u mbajt dhe ekspozita fotografike e luftëtarëve të Levizjes për Çlirim dhe Bashkim Kombëtar 1941-1945, nën udhëheqjen e Heroit Kombëtar Shaban Polluzha, ku ishte i pranishëm nipi i tij që ishte dhe iniciator për këtë nisëm Zahir Kastrati.
Në fjalën e hapjes e mbajtur nga krutani nipi i Mustafa Merlika Kruja, studiuesi i palodhur Eugjen Merlika u bë një pasqyrim i gjëndjes aktuale të shqiptarëve të ndarë në shtete të ndryshme, me këto fjalë:- “Ka më se njëqind vjet që populli shqiptar është i ndarë në pesë shtete, duke përfshirë këtu edhe Kosovën. Problemet, me të cilët përballohemi, janë të shumta e të larmishme, por besoj se mund të kanalizohen në dy rrjedha kryesore : n’atë të zhvillimit, që përfshin ekonominë, pushtetet, jetën politike e administrative, marredhëniet me rajonin e botën, dhe n’atë kombëtar që njëjtësohet me pritmërinë e bashkimit të trojeve në entitete administrative të mirëfillta.
Po t’i shtojmë këtyre faktorëve krizën morale të klasës politike, me korrupsione në nivele shumë të larta në të gjithë përbërësit e superstrukturës shtetërore, kemi një tabllo tepër të zymtë dhe aspak premtues për t’ardhmen. Pjesëmarrja në NATO, apo marrëveshjet e shoqërizimit me BE, megjithë ndryshimin në ligjet, në përputhje me ata t’Evropës që, për ne shqiptarët, mbeten kurdoherë në zbatim funksion i ndryshueshëm i interesave të kastave të pushtetit, nuk kanë arritur të bëjnë tek ne hopin cilësor të domosdoshëm, për të hyrë seriozisht në rrugën e zhvillimit të vërtetë, si Vendet e tjera të Lindjes ish komuniste”. Studiuesi Merlika me largëpamësinë e tij përçon mesazhin e bashkimit mes njëri-tjetrit në një të ardhme jo të largët, duke vlerësuar dhe punën e kësaj shoqate ndër vite, dukë thënë:-“ Ne, si Shoqatë, duhet të punojmë për strategjinë e tij, duhet të ballafaqohemi me pjesë të tjera të shoqërisë sonë, por edhe me klasën politike e cila nuk duhet të mendojë se zotëron të vërtetën absolute.
Edhe se është shumë e vështirë, edhe se i kemi paguar shtrenjtë në të shkuarën pasojat e mosmarrëveshjeve me njëri tjetrin, edhe se sot nuk jemi ende të shëruar nga ajo sëmundje e rëndë, duhet të bëjmë një mundim të madh për të gjetur gjuhën e përbashkët. Është një detyrë e jona kundrejt së shkuarës e brezave të saj, që i vunë themelet shtetit tonë, por është më tepër një detyrë kundrejt s’ardhmes e brezave që do të vijnë, sepse jeta e tyre do të jetë më e bukur në një atdhe të bashkuar e të mirëqeverisur”.
Mes referuesve ishin emra të njohur si: Prof. Jahja Drançolli, Prof. Muhamet Shatri, Prof. Riza Sadiku, Xhemal Meçi, Prof. Bajram Xhafa, Rukije Rama, Fatbardha Saraçi Mulleti, Leonora Laçi, Frank Shkreli, Klajd Kapinova, Tomë Mrijaj, Kastriot Vesalaj, Mërgim Korça, Lekë Tasi, Dr.Qazim Shehu, Kastriot Veselaj, Sabri Maxhuni Novosella, Mehmet Gjoshaj, Valon Bytyçi, Rezehana Hysa, Selman Etemi, Nue Oroshi, Prof. Ermelinda Kashah, Ervis Reçi, etj. Përveç referimeve për tema të ndryshme u bë dhe promovimi i veprës së fundit “Gjeneza e familjes Mrijaj ndër shekuj “të studiuesit nga SHBA Tomë Mrijaj sekretar i përgjithshëm i Lidhjes së III të Prizrenit ndërkohë dhe pjesë e kryesisë së Shoqatës Trojet e Arbrit, për këtë vepër u mbajtën dhe disa recensione kjo vepër është ndërtuar me argumente historike, përmes një mjeshtërie artistike dhe stili të këndshëm tërheqës, ç’ka e bën lexuesin të futet dhe përjetoi thellë ngjarjet e tij, për të mos u shkëputur deri në përfundim të plotë. Kujtimet, nuk janë veç një rrefim apo monografi familjare, që i intereson vetëm familjes Mrijaj (për të cilën flitet), por ka shumë faktime historike, që i interesojnë historianëve dhe studiuesve. Këtu njeri pas tjetrit, përmenden figura të shquara të kombit dhe nacionalizmit shqiptarë, emra të mëdhenj, si: Kapidanët e Mirditës, Preng Bibë Doda, Marka Gjoni, Gjoni i Marka Gjonit, Ndue Gjon Marku; klerikët, laikët dhe politikanët e kohës, si: Pader Engjëll Palaj O.F.M., Pader Pashk Prelaj O.F.M., Pader Marjan Prelaj O.F.M., Pader Tomë Xhaja O.F.M., Dom Pjetër Berisha, Dr. Mons Zef Oroshi, Dom Anton Kçira, Prof. Ernest Koliqi, Kolë Bibë Mirakaj, Prof. Rexhep Krasniqi, Kolonel Xhemal Laçi, Prof. Zef Nekaj, Ismet Ukë Sadik Berisha, e të tjerë, që kanë kontribuar në çaste vendimtare të historisë, duke mbetur pjesë e pandashme e saj.
Në sesion u shpërnda mes studiuesve dhe libri i XII-të E djathta Shqiptare në Mbrojtje të Shqipërisë Etnike, ku janë të renditura kumtesat e sesionit të XII-të të mbajtur në Gjakovë një vitë më parë.
Shoqata Trojet e Arbrit si promotore e shkrimit të së vërtetës historike dhe zbardhjen e figurave për të cilat ka qënë e ndaluar të flitet, për disa vite me rradhë ka fituar besimin e studiuesve për seriozitetin që e karakterizon duke nxjerr në botim kumtesat që referohen, ku librat e saj arrijnë deri në 700 ose 800 faqe. Dhe këtë sesion pati tema interesante duke qenë gjithëpërfshirëse nga Figura e Lekë Dukagjinit dhe kanuni i tij, Skenderbeu heroi ynë kombëtar, për të vazhduar me figura si; Preng Bibë Doda, Imzot Nikollë Kaçorri, Don Shtjefen Kurti, Bedri Pejani, Hasan Prishtina, Mustafa Kruja, Fan Noli, Zef V.Nekaj Abaz Kupi, Shaban Polluzha, Dr. Ibrahim Rugova, Arshi Pipa, për tu ndalur dhe në ngjarje historike siq ishte Beteja e Kosovës 1448, Luftrat Botërore dhe Shqiptarët, Kolaboracionizmi e të tjera çështje që akoma kanë nevojë për zbardhje nga studiues të zhveshur nga ideologjia komuniste, dhe për tu parë nga një pikëpamje tjetër.
Këto çasje të reja të historisë janë qëllimi i kësaj shoqate, pasi siç shihet shqiptarët megjithëse jetojnë në demokraci nuk kanë ndryshuar botëkuptim dhe duhet ende shumë kohë për të ndryshuar mendimet e rrënjosura në venat e këtij populli. Dhe më vend është shprehja” Kush harron të kaluarën është i destinuar ta përseris atë”. Dhe studiuesja Fatbardha Mulleti Saraçi me kumtesat e saj dhe veprat disa vëllimore është përpjekur të shkruaj të zezën mbi të bardhë, për të mos harruar të kaluarën ky popull, studiuesja Saraçi ka shkruar dhe vazhdon të shkruaj për luftën e klasave, për femrën e përvuajtur, për ato gra që preferuan vetëflijimin para torturave çnjerëzore të regjimit komunist në vend të dorëzimit, , ku ky regjim nuk kurseu as elitat intelektuale, ajo shkruan për dhimbjen njerëzore, për gjenocidin që bëri Shqiptari ndaj Shqiptarit.
Të gjitha këto tema bashkojnë copëzat e historisë së kombit Shqiptarë dhe janë historia ndryshe, që shumë Historianë të historisë zyrtare, nuk guxojnë të thonë të vërtetën por vazhdojnë akoma të shkruajnë atë që kanë shkruar dje, vazhdojnë akoma të gënjejnë gjoja se po bëjnë shkencë, por me një ndryshim, dje ishin të detyruar të gënjejnë ndërsa sot gënjejnë sepse nuk duan të besojnë ndryshe.
17 gusht, 2015 Shkodër
*Sekretare e Përgjithshme e Shoqatës Trojet e Arbrit.

“Trojet e Arbrit” në Kuvendin Vjetor

August 16, 2015 by dgreca

Nga Bardhyl SELIMI/
Që një vit më parë, dëgjova për një Shoqatë atdhetare me emrin “Trojet e Arbrit”. Miku im, Behadini, që kishte qenë në kuvendin e saj, mbajtur në Gjakovë, vjeshtwn qw shkoi, më shpjegoi se Shoqata ka në gjirin e saj intelektualë nga të gjitha trevat dhe diaspora shqiptare. Ajo është themeluar në vitin 2004 dhe mban Kuvende vjetore në qytete të ndryshme të Shqipërisë Etnike.
Qëllimi kryesor i saj është të vetëdijësojë shqiptarët dhe institucionet e tyre për nevojën e bashkimit kombëtar në rrugë demokratike. Njëkohësisht, përmes studimeve dhe ligjëratave, antarët e saj hulumtojnë të kaluarën historike duke synuar të nxjerrin në pah të vërtetat dhe duke përgënjeshtruar njwkohwsisht mashtrimet e bëra nga historianët e politizuar. Për të janë me rëndësi luftërat e përpjekjet e popullit shqiptar dhe e përfaqësuesve të tij të shquar për mëvetësi, pavarësi, përparim shoqëror, demokraci, shtet ligjor, edukim atdhetar, shoqëri të shëndoshë.
Këtë vit, Kuvendi i trembëdhjetë, u mbajt në Krujë, në një ditë të bukur verore. Tema qendrore ishte “Populli shqiptar në rrjedhat e historisë dhe roli i personaliteteve nga Epoka e Madhe e Gjergj Kastriotit- Skënderbeut e deri në fund të shekullit të njëzetë”.
Kryetari i Shoqatës, profesori Muhamet Shatri më ftoi edhe mua, për më tepër se, me këtë rast, do merrej edhe pëlqimi për propozimin, drejtuar Komunës së Prishtinës, për ta shpalluar “Qytetar Nderi” priftin atdhetar At Nikoll Marku, nga Elbasani, propozim që e pata paraqitur unë. Një vit më parë Shoqata i propozoi Komunës së Prishtinës për ta emëruar një gjimnaz të qytetit me emrin e profesorit atdhetar, Ahmet Latif Gashit, hartuesit të Hartës së Shqipërisë Etnikedhe Atllasit të parë gjeografik të Shqipërisë, drejtor i ish Normales së Prishtinës në vitin 1944.
Hotel “Panorama”, në hyrje të Pazarit mesjetar të Krujës, u bë mikpritësi i pjesëmarrësve në Kuvend të cilët ishin të shumtë. Një pjesë syresh ka udhëtuar me avion nga bota e jashtëme, të tjerë me vetura dhe autobuze.
Mbresëlënëse ishte hapja e Kuvendit. Përveç dëgjimit të Himnit Kombëtar, ju bë nderim tre antarëve të Shoqatës, që kanë ndërruar jetë këtë vit (zotërinjëve Dedë Gjon Marku, Ibrahim Metaj dhe Emin Fazlija), u recitua një poemë e Ernest Koliqit dhe u dëgjua kënga “Thërret Prizreni mori Shkodër”.
Risi ishte përshëndetja e At Nikollë Markut, famullitar i Kishës së Shën Mërisë në kalanë e Elbasanit që 20 vjet, i cili mëton për një Kishë të vërtetë autoqefale shqiptare, me idealet e Fan Nolit dhe drejtuesve të tjerë të shquar të ortodoksisë shqiptare, kundër çdo ndërhyrje nga kishat e huaja. “Në kishën tonë- tha At Nikollë Marku, mbajmë dy flamuj, atë të Kishës dhe atë Kombëtar, pasi ne jemi në radhë të parë shqiptarë pastaj ortodoksë, katolikë apo myslimanë. Në krye të Kishës sonë duhet të jenë shqiptarët dhe fryma e Kishës sonë duhet të jetë atdhetare”.
Përshëndeti edhe një ish luftëtar i UҪK, deputet, ish pjesëtar në Betejën e Koshares, ku ranë dëshmorë 113 vetë duke thyer kufirin shqiptar- shqiptar, për herë të parë. “Kur unë shërbeja ushtarak, u flisja gjithnjë vartësve të mij për historinë, që nga Lufta e Trojës, Aleksandri i Madh, Piroja, Skënderbeu etj duke i frymëzuar ata me heroizmin e tyre. Betejën e Koshares e krahasoja me atë të Termopileve, ku treqind spartanë përballuan mijëra e mijëra persë..”
Ishin planifikuar të mbaheshin rreth 65 kumtesa, referate dhe recenza. Shumica e tyre u lexua përmbledhtazi, pasi, si rregull, Shoqata i boton tërësisht ato në një libër të madh, gati një mijë faqesh, sikurse ishte ai që doli me rastin e 100- vjetorit të Pavarësisë nën titullin “E djathta shqiptare në mbrojtje të Shqipërisë Etnike “, botuar në Prizren më 2013. (Libri gjendet në Bibliotekën Kombëtare, kryeredaktor prof.dr. Muhamet Shatri).
Nga kumtesat, që u lexuan, po veçoj disa:
“Gjergj Kastrioti- Skënderbeu dhe Kosova”, e Bedri Muhadrit, zbulon shumë fakte interesante të shtrirjes së zotërimeve të Kastriotëve deri në Prizren dhe më gjerë.
Figurën e heroit tonë Kombëtar te autorët kroatë e shtjelloi z. Pajazit Hajderi, ndërsa z. Xhemal Meçi, pasi trajtoi Të Drejtën Zakonore me emrin e Lekë Dukagjinit, kujtoi shumë elementë nga toponimia jonë që e kanë ngulitur figurën e këtij personaliteti të shquar shqiptar. Figurën e Skënderbeut si model heroik në kohë, në letrat shqipe, e paraqiti Prendë Buzhala.
Risi, edhe për mua, ishte trajtimi i temës” Vështrim historik mbi principatën e Artës, 1350-1450″ që e bëri z. Nue Oroshi. Kisha dëgjuar për princët Pjetër Losha dhe Gjin Bue Shpata, në shkrimet e prof. Astrit Lekës, pasi nga fisi i tyre kanë qenë shumë luftëtarë në oborret mbetërorë të Evropës. Kumtesa në fjalë i plotësoi më tej këto njohuri.
Rolin e princit të Mirditës, Preng Bib Doda në lëvizjet antiosmane 1878-1912, e ndriçoi z. Prenk S.Gjikola.
Prof. Muhamet Shatri solli fakte dhe përfundime të reja rreth Kryengritjes së përgjitshme shqiptare antiosmane të vitit 1912. Duke cituar një ish ambasador amerikan në Athinë, në vitin 1914, që thoshte se, në shumë raste, luftërat e shqiptarëve u kanë shërbyer të huajve dhe jo atyre vetë, prof. Shatri theksoi se kjo kryengritje ishte e tëra në dobi të shqiptarëve dhe solli pavarësinë e Shqipërisë.
Z. Eugjen Merlika nga familja e Mustafa Merlikës- Krujës sqaroi çështjen shpesh të përfolur të “kolaboracionizmit” të shqiptarëve gjatë pushtimeve të ndryshme të vendit të tyre.
Z. Izber Hoti na solli shumë vlerësime për bashkëatdhetarwt tanë nga autori i huaj Joseph Hammer, ndërsa Don Pren Kola evidentoi figurën e Nikoll kaçorrit në themelimin e shtetit shqiptar.
Rolin e Fan Nolit gjatë vitit 1919 në delegacionin shqiptar në Lidhjen e Kombeve në Gjenevë e paraqiti zonja Rezehana Hysa.
Zonja Rukije Rama lexoi kumtesën e Mehmet Rukiqit “Shote Galica- shembulli i heroizmit të femrës shqiptare”. Përqeshjeve të bëra nga njeërz dashakwqinj dhe fanatikë, Shota, tha ajo, iu përgjigjej me zgjuarsi dhe vendosmëri.
Në mbrojtje të veprimtarisë së Mustafa Krujës, si atdhetar dhe politikan i ndershëm, doli me kumtesën e vet z. Ervis Reçi, duke kujtuar që ai është ndër firmëtarët e dokumentit të Pavarësisë dhe luftëtar për bashkimin e trojeve etnike, përkundër subjektivizmit historik që ka ndodhur, tash 70 vjet. Në këtë frymë ishte edhe kumtesa kushtuar rolit të major Abaz Kupit, prijsit të vërtetë të qendresës antifashiste në Durrës më 7 prill 1939 dhe luftëtarit të mëtejshëm për mbrojtjen e kufijve të shtetit shqiptar.
Interes të veçantë paraqiti kumtesa për heroin Shaban Palluzha dhe luftën e tij gjatë viteve 1941-1945. Me këtë rast, foli z. Zahir Kastrati i cili kish përgatitur edhe një ekspozitë fotografike me portretet e disa nga deshmoret heronj te betejave te Shaban Palluzhes, kundwr rreth dyzetemije forca ushtarake jugosllave.
Z. Adem Tasholli referoi për një betejë tjetër të lavdishme të forcave nacionaliste më 15 mars 2015, atë të Gadimes ku u asgjësuan 64 pjesëtarë të OZNA-s. Referati është pjesë e një monografie të botuar tashmë për rezistencën nacionaliste në Gadime e rrethinë, promovuar në Prishtinë në prill 2015.
Zonja Ermelinda Kashaj ndriçoi figurën dhe veprimtarinë patriotike të të afërmit të saj, Aqif Kashah në Gjirokastër, të nëpërkëmbur nga regjimi komunist.
Pas pushimit të drekës, që u dha për të pranishmit në restorantin e hotelit, ku pjesëmarrësit patën rast të shkëmbejnë kujtime dhe njohje, u zhvillua sesioni i pasdites.
Z. Mustafë Haziri foli për ndihmesën atdhetare të Shaban Idrizit në fushën e arsimit shqip në Mitrovicë e rrethinë.
Z. Sabri Maxhuni (Novosella) u ndal në tri shpërnguljet e mëdha të popullsisë së Kosovës pas Luftws sw Dytw Botwrore. Ndërsa ajo e viteve 1954-56 që lidhet me aksionin famëkeq të armëve dhe ajo e viteve 1980 pas demonstratave të 1981 ishin të detyruara nga regjimi shtypës sllavokomunist, kur njerëzit puthnin pragun e shtëpisë dhe shpresonin të ktheheshin një ditë aty, shpërnguljet e vitit të fundit, që kapin shifra alarmuse (mbi njëqindmijë) janë të dëshpëruara, njerëzit shprehen “mos të pafsha më Kosovë!”, e kjo për shkak të politikave të gabuara të udhëheqsisë së saj, po ashtu dhe të propagandës armiqësore.
Z. Riza Sadiku u kujtoi të pranishmëve reagimin e mërgatës shqiptare në Amerikë në vitet 1960 ndaj vizitave të Titos atje, në shenjë proteste ndaj shtypjes kombëtare në Kosovë.
Për rolin dhe ndihmesën e mbretit Leka në mërgim foli Sulejman Gjana, ndërsa për profesor Zef Nekajn foli Tomë Mrijaj.
Zonja Rukije Rama portretizoi figurën e një vajze të guximshme që flijoi veten për mbrojtjen e truallit të vet, të vëllezërve dhe vendit të vet, Syke Haxhisë.
Për veprimtarinëe shquar atdhetare dhe arsimore të Ibrahim Fehmiut, referoi z. Besim Morina.
Interesant ishin dëshmitë e reja të sjella nga z. Kastriot I. Veselaj për emigracionin politik të Hasan Prishtinës 1924-1933.
Në fund, zonja Leonora Laçi u foli të pranishmëve për pasqyrimin e historisë në veprën e Tomë Mrijajt.
Sikurse thashë më sipër, kwto janë vetëm disa nga kumtesat që mundën të lexohen në Kuvend, pasi shumë të tjera, autorët e të cilëve mungonin, do përfshihen padyshim në përmbledhjen që do botohet së shpejti.
Referuesit qenë porositur të mos merrnin më shumë se 5 minuta kohë, gjë që u respektua rreptësisht duke i bërë diskutimet shumë të cunguara, por që edhe tregoi se sa pak përpiqemi ne t’i paraqesim idetë tona sa më shkurt. M’u kujtua një anekdotë më Ҫurçillin, ish kryeministrin e Britanisë së Madhe. Kur një gazetar i Radioas BBC e ftoi të fliste rreth dhjetë minuta, ky iu përgjigj se e ka të pamundur, por për një orë do binte në ujdi…
Kuvendin e mbylli kryetari prof.dr. Muhamet Shatri duke përgëzuar ligjëruesit dhe duke u uruar atyre të ritakohen në Kuvendin e ardhëshëm.
Pas fotove kolektive në hyrje të sallës, një pjesë e tyre shkuan të vizitojnë kalanë dhe pazarin mesjetar.
Bardhyl Selimi, 15 gusht 2015(Foto-Arkiv)