Agim Musta – Dielli

AGIM MUSTA RREFEN POLIGONET E VDEKJES TE DIKTATURES

August 27, 2016 by dgreca

Agim Musta:Rrëfej poligonet e vdekjes të diktaturës/*

Një pjesë e madhe e viktimave nuk do të gjenden kurrë”, – shprehet Agim Musta, njeriu që në 12 librat e tij ka dokumentuar tmerret e diktaturës komuniste. Ai shton se ndërsa regjimet e tjera të japin të drejtën të varrosësh kufomën, diktatura komuniste nuk ta jepte këtë të drejtë minimale, pasi eshtrat e këtyre viktimave hidheshin në gremina, lumenj, ose digjeshin me acid.

Musta thekson se Ministria e Brendshme e regjimit të Enver Hoxhës kishte miratuar një sërë poligonesh ku bëhej ekzekutimi i të dënuarve me vdekje. Ai tregon disa prej këtyre, që i ka titulluar “Poligonet e vdekjes” në kapitullin XIV të “Libri i zi i komunizmit shqiptar”.”Por kishte dhe nga ato vende që nuk ishin autorizuar, por ku bëheshin vrasjet, kryesisht buzë lumenjve apo buzë greminave”, – shprehet shkrimtari historian.

Musta më pas tregon dëshminë e Dervish Sulos, ish-prokuror i Durrësit gjatë viteve 1950: “Të dënuarit me vdekje i ekzekutonim në Porto-Romano. Dikur atje ndodhej një fabrikë për përpunimin e lëkurës dhe kishte shumë gropa, ku kishin hedhur mbeturina lëkurësh të dekompozuara nga acidet. Kështu që nuk ishte e nevojshme të hapnim gropa të reja për kufomat e të ekzekutuarve. E afronim “gazin” afër një grope, zbritnim njeriun që do të ekzekutohej, e vendosnim para prozhektorëve të autoburgut të lidhur këmbë e duar dhe e ekzekutonim nga mbrapa me automatik ose revolver.

Kur personi që ekzekutohej ishte i rëndësishëm, merrnim me vete edhe mjekun e Degës për të bërë pohimin me shkrim për personin e asgjësuar. Në shumicën e rasteve mjeku firmoste të nesërmen, pa ardhur në poligonin e vdekjes fizikisht…

Pas kryerjes së vrasjes, thirresha unë si prokuror dhe mjeku i Degës, për hartimin e raportit të ekzekutimit, që gjoja ishte hartuar në poligonin e vdekjes në Porto-Romano. Natën vonë, kufoma hidhej në gropat e Porto-Romanos dhe thithej menjëherë nga mbeturinat e fabrikës. Brenda një kohe të shkurtër ajo dekompozohej krejtësisht”.

Musta tregon se janë përdorur metoda të tilla për zhdukjen jo vetëm të kufomave, por edhe të eshtrave të tyre. “Një pjesë e tyre janë përdorur si kadavra në Fakultetin e Mjekësisë në Universitetin e Tiranës dhe janë shitur edhe jashtë Shqipërisë, klinikave të spitaleve universitare, është kjo dëshmia e Halim Xhelos sa u takon të ekzekutuarve pas vitit 1948”, – shprehet Musta.

Ai përmend tmerrin e kënetës së Maliqit, për tharjen e së cilës kanë punuar të dënuarit politikë. “Ata që vdisnin nga puna e rëndë, nga torturat e sëmundjet, nuk i groposnin, por i hidhnin në llumin e kënetës. Në vjeshtë kur të burgosurit i dërgonin në burgje nga kishin ardhur shirat e furishëm që sillnin ujëra të shumtë, merrnin me vete llumin e kënetës dhe kufomat e dekompozuara dilnin në sipërfaqe. Ato tërhiqeshin nga qentë e katundeve përreth kënetës, duke u bërë tmerr për fshatarët dhe subjekte për legjenda të llahtarshme”, – pohon Musta.

Duke përmendur shifrën 4000 vetë që nuk kanë varre, evidencë e shoqatave të ish-të persekutuarve, shkrimtari historian Musta thekson se janë më shumë se 4000. Sipas tij, viktimat pa varre, pjesës më të madhe të cilëve nuk mund t’u gjenden eshtrat, janë 6000.

E dergoi per Diellin: Bardhyl Selimi

Në kampin e Tepelenës,komunistët lanë të vdisnin nga uria më shumë 300 fëmijë

November 8, 2014 by dgreca

Bisedoi : Nebil CIKA
Agim Musta rrëfen për shfarosjet në kampet e internimit në diktaturën komuniste
Në emisionin “Rrno për me tregue” këtë javë ka qenë i ftuar studiuesi dhe ish-i përndjekuri i regjimit komunist Agim Musta. “Ngjarja që do të trajtojmë është shumë e dhimbshme për historinë e vendit. Bëhet fjalë për një nga krimet më të rënda që ka kryer diktatura komuniste në Shqipëri, madje mund të jetë e vetmja diktaturë komuniste në Europën Lindore që ka kryer të tilla krime: internimi, vrasja e fëmijëve dhe moshave të vjetra. Unë do ta përkufizoja si “holokausti shqiptar”. Krimet që ka kryer diktatura komuniste në Shqipëri mund të quhen të barasvlershme me krimet që ka kryer nazizmi në Gjermani. Në kampet e internimit si ai i Tepelenës dhe i Porto-Palermos kanë ndodhur vrasje makabre. Treqind fëmijë të vrarë, shumë djem të moshës së re të verbuar dhe varrosje e kufomave të të dënuarve politikë. Për të trajtuar këtë ngjarje tragjike që i ka ndodhur kombit, kam të ftuar zotin Agim Musta, një studiues i krimeve të komunizmit dhe një ish-i burgosur politik”, – tha në hyrjen e emisionit gazetari Çika.
– Zoti Musta, ç’mund të na thoni për këtë ngjarje të rëndë që i ka ndodhur vendit?
– Internimet e diktaturës në Shqipëri filluan në 22 dhjetorin e vitit 1944, sidomos në pjesën veriore të Shqipërisë. Me qindra familje nga Veriu i vendit u dhunuan dhe u plaçkitën. Komunistët u vodhën atyre çdo gjë, deri te pulat që kishin në kotec. Mundën të shpëtonin vetëm disa para që kishin fshehur në pjesët intime të trupit. Këtë gjë e pohon edhe ish-oficeri i Sigurimit Lekë Mëlyshi, vëllai i Pal Mëlyshit, Heroi i Popullit në diktaturën komuniste. Familja e Abaz Kupit ka bërë 51 vjet internim. Këto familje meritojnë të futen në librin “Gines”. Vajza e tij, Lirie Kupi, ka vuajtur 51 vjet internim: 4 vjet gjatë kohës së pushtimi fashist dhe 47 vjet gjatë kohës së diktaturës komuniste në Porto-Palermo.
– Nuk është vetëm familja Kupi, ka edhe shumë familje të tjera që janë internuar në këto kampe përqendrimi, të cilat i kanë përjetuar të dyja llojet e internimit: ato të fashizmit dhe të komunizmit. Në librin tuaj ju keni trajtuar disa lloje internimesh që janë bërë në Shqipëri. Flisni për Perandorinë Otomane, kohën e Zogut, pushtimin e Italisë dhe komunizmin. Cili është ndryshimi ndërmjet këtyre?
– Kampet italiane dhe komuniste ndryshojnë si nata me ditën. Ali Kelmendi, ish-kapter, agjent i KOMINTERN-it, që nisej me shërbim. Ai kishte ardhur në Shqipëri për misionet e tij dhe u diktua nga forcat e Sigurimit. Atë e çuan në internim në Gjirokastër. Po çfarë internimi ishte ai i Ali Kelmendit? Atë e caktuan nga prefektura e Gjirokastrës që të ushqehej në një restorant të klasit të mirë dhe të rrinte në një dhomë komode, të flinte aty. I vetmi kusht që i vunë ishte të paraqitej një herë në dit në komandën ushtarake të Gjirokastrës. Kjo gjë i bën shumë historianë dhe studiues të çuditen nga toleranca që kishte regjimi i Zogut. Në kohën e Zogut ishte me rregull që personat internoheshin vetëm me vendim të Këshillit të Ministrave, duke bërë një analizë shumë të thellë. Dhe jo si në kohën e diktaturës, që edhe një kapter i thjesht i policisë kishte të drejtë të internonte njerëz. I tillë ka qenë përfaqësuesi i minoritetit grek Vasil Shahini, që e vranë komunistët në Gjirokastër më 1943. As në sasi nuk mund të krahasohet periudha e Zogut me atë komuniste. Në kohë e mbretërisë të internuarit numëroheshin më gishta, ndërsa në periudhën komuniste ishin me shumicë njerëzit e internuar. Gjithashtu kishte ndryshim rrënjësor edhe në trajtimin që u bëhej të internuarve. Trajtimi komunist ishte për shfarosje, gjë që e pohon Kadri Hazbiu në gjyqin që iu bë më 1983-shin. “Në mënyrë të paligjshme ne sekuestruam dhe përvetësuam së bashku me pushtetin lokal pasurinë e personave”, -thotë ai
– Zoti Agim, të qëndrojmë në kampet e përqendrimit. Sipas librit tuaj, por dhe sipas dokumenteve të arkivave të komunizmit, në shumë fshatra të thella të Shqipërisë kishte njerëz të internuar, por ju keni veçuar disa kampe, që mund të quhen “kampe të shfarosjes”. Bëhet fjalë për kampin e Tepelenës dhe kampin e Porto-Palermos. Më kanë bërë përshtypje një shifër që ju keni publikuar: 400 persona të vdekur, 300 prej tyre ishin fëmijë. Cilat ishin arsyet që kanë ndodhur këto vdekje? Cilat ishin shkaqet?
– Unë do t’ju tregoj një fakt, të cilin ma kanë thënë në burg. Vetë djali i Qazim Mulletit, të cilit i bëhej parodi, më ka thënë se brenda një periudhe 6-mujore ka varrosur dhe shfarosur rreth 350 fëmijë. Shumica e fëmijëve kanë vdekur nga uria. Gratë që ishin të internuara i çonin në malin e Luzatit për të prerë dru ose për të mbledhur gurë dhe i linin fëmijët pa ngrënë. Edhe ndërkombëtarët habiten tej mase kur dëgjojnë këto gjëra. As në Rusinë staliniste, që është pjella e komunizmit botëror, nuk kanë ndodhur të tilla krime makabre.
– Në libër thuhet se kampi ishte i ndërtuar në një fushë të minuar he shumë fëmijë kanë vdekur duke luajtur në fushat e minuara. Ishte e qëllimshme ngritja kampit në këtë fushë të minuar?
– Gjatë luftës italo-greke, që filloi në tetor të vitit 1940 dhe përfundoi në maj të vitit 1941, këto fusha u minuan ngaqë aty ishte një repart i madh ushtarak. Kazermat e repartit u përdorën për internimin e njerëzve nga komunistët. Pikërisht me tërheqjen italiane kishin mbetur shumë municione ushtarake të paplasura.
– Një nga detajet për kampin e Tepelenës ishte dhe zhvarrosja e kufomave të fëmijëve, të cilët i varrosën në breg të lumit. A gjenden sot gjurmë të këtyre krimeve?
– Kjo ishte metodë e komunistëve. Këtë në burg ma ka thënë vetë gjenerali i sigurimit. Në fillim kufomat i varrosnim me gëlqere të pashuar, më pas i varrosnin buzë lumenjve dhe përrenjve, me qëllim që, kur ata të vërshonin, t’i merrnin kufomat dhe t’i çonin në det. Nga këto metoda nuk janë gjetur as 20% e kufomave, pasi pjesa tjetër ka përfunduar në det.

MESAZHET QË NA VIJNË NGA JETA E NJË QËNDRESTARI ANTIKOMUNIST

October 6, 2014 by dgreca

Rreth librit autobiografik të Agim Mustës “85 vjet në katër kohë”/
Nga Enver LEPENICA/
Agim Musta, është shembulli i qëndrestarit e luftëtarit, shembulli i njeriut që na tregon se si duhet jetuar jeta. Ai ka të drejtë të krenohet për udhen që ka përshkruar gjatë 85 vjetëve. Agim Musta, ka ditur të lërë gjurmë të pa shlyera në udhën e jetës, gjurmë që duhet t`i ndjekim ne pasardhësit. Në rininë e tij pati fatin të ushtrojë profesionin më fisnik nën diell atë të mësuesit, edukatorit të brezit të ri.
Dashuria për lirinë te ky njeri ka qenë e para, e përherëshme dhe e përjetëshme, i gatshëm për t`u flijuar dhe martirizuar, prandaj nën terrorin komunist, ai së bashku me të pa harruarit Pjetër Arbënori e Uran Kalakula si dhe me Riza Kuçin, Tanush Kason Karaman Paftalin, nuk u trembën nga vdekja dhe burgu, por krijuan një grup klandestin social-demokrat për të përmbysyr regjimin çnjerzor komunist.
Në këtë mënyrë, këta burra trima shqiptarë dhe largpamës do të digjeshin si qiri, në qelitë e Sigurimit të Shtetit, që të mundnin t`i jepnin sado pak dritë popullit të tyre që vuante nën shtypjen komuniste.
Kështu, këta burra, ndër ta në vijën e parë edhe Pjetër Arbënori e Agim Musta, do të hynin në ardhën heroike të qëndrestarëve antikomunist, që po sakrifikoheshin për t`i bërë dritë popullit të tyre drejt udhës së lirisë.
Në atë sistem, ku mungonte absolutisht liria, të ndërmerrje vepra të tilla si Agim Musta e Pjetër Arbënori, ishte jo vetëm atdhetari, por më shumë se heroizëm dhe optimizëm e shpresë për lirinë e vendit të tyre.
Të burgosurit politik ndër ta edhe Agim Musta, Pjetër Arbënori, Uran Kalakula e të tjerë ishin dashuruar me lirinë dhe kështu ata u bënë legjenda lirije.
Pas daljes nga burgu i zi komunist, Agim Musta, për të nxjerrë bukën e gojës, vuajti në guroret komuniste, më të tmerrshme se ato që përshkruan Viktor Hygo në romanin famëmadh ‘Të mjerët”.
Me përmbysjen e diktaturës komuniste Agim Mustën do ta shohim edhe nje herë në vijën e parë të luftëtarit të lirisë. Liria, shpërthen te ky luftëtar dhe qëndrestar, aftësitë e tij për të dalë në udheheqie të denoncimit të krimeve komuniste, të formimit dhe organizimit të shoqatës të të përndjekurve dhe burgosurve politik.
Por vlerat e vërteta të një atdhetari, të një intelektuali, të një luftëtari qëndrojnë në parimin se nuk duhet të pyesim se ç`farë bëri atdheu për mua, por ç`farë bëra unë për atdheun tim.
Këtu qëndron edhe madhështia e Agim Mustës: aktivizohet në shtypin e përditshëm si publicist, me artikuj të shumtë dhe arrin të botojë 15 libra, me vlerë.
Librat e tij, pasqyrojnë kalvarin e mundimeve të një luftëtari të lirisë dhe nëpërmjet veprës së tij ne njohim kalvarin e vuajtjeve dhe mundimeve të shqiptarëve nën diktaturën komuniste. Në 23 vjet 15 libra nuk janë pak. Nuk është vetëm talenti, prekupimi dhe dashuria për vendin e tij që e bënë Agim Mustën të botojë më shumë se çdo njeri tjetër në një kohë kaq të shkurtër, por mbi të gjitha ai e ndien detyrën që ka ndaj vendit të tij.
Dhe në këtë mënyrë Agim Musta na shfaqet si shembulli njeriut që ndien detyrën ndaj atdheut dhe se si duhet ta bëjmë këtë detyrë duke kapërxyer çdo vështirësi që na del përpara.
Të 15 librat e Agim Mustës përshkohen fund e krye nga rrëfimi të vërtetave të kohës së shtypjes komuniste, nga ideja e denoncimit të krimit dhunës dhe terrorit komunist të ushtruar mbi shqiptarët për gati 50 vjet nga banda terroriste komuniste e Enver Hoxhës, Mehmet Shehut, Hysni Kapos, Spiro Kolekës dhe të tjerë. Ide humane, të së drejtës që shfaqin shpirtin e madh human të Agim Mustës përpara popullit të tij.
E gjith vepra e Agim Mustës nuk përshkohet vetëm nga fakti i treguar me një gjuhë të thjeshtë, por edhe talenti prej tregimtari që e bën lexuesin të mos e lëshojë librin e tij pa i shkuar deri në fund. Le të përmëndim këtu vetëm esenë ”Gjenerali i zi Nevzat Haznedari” ku vetëm në pak faqe, jep një botë të tërë, të krimit komunist mbi shqiptarët, forcë e madhe treguese, rrënqethëse dhe që të lë mbresa për tërë jetën. Këtë kriminel legjendar mendohet se shokët e tij komunist e helmuan në vitin 1974, për të zhdukur një arkiv të gjallë krimesh.
Edhe sot pak kush është kujtuar të çmojë veprën e Agim Mustës, por këto libra dhe heronjtë që përshkruan me dashuri Agim Musta janë pjesë vendimtare e historisë sonë, janë rezistenca dhe kundërshtimi regjimit diktatorial komunist
Kështu i përcolli gjith ditët dhe vitet Agim Musta deri më sot, më shumë të vrazhdëta se të kthjellta, kur del para botës shqiptare me veprën e pesëmbëdhjetë, “85 vjet në katër kohë”, një dëshmi tjetër një thirrje bashkvuajtësve të tij, që të bëjnë detyrën e fundit ndaj atdheut: të lënë kujtimet e tyre.
* * *
Agim Musta, po na lë në një libër jetshkrimin e tij, por nuk ka mundur ta bëjë mbasi ai në fakt na flet më shumë për ngjarje dhe fenomene të shoqërisë, për jetën e shumë personazheve që ai ka takuar gjatë udhës së gjatë të jetës së tij. Në fakt Agim Musta ndërsa niset të na tregojë jetën e tij na ka treguar jetën e shoqërisë, dinamikën e ngjarjeve që kanë shoqëruar jetën e tij, apo që ai vetë ka vuajtur, apo është gëzuar, në kohët të cilat ai ka jetuar:
Koha e Monarkisë, ku ai përshkruan vendlindjen e tij Gjirokastrën, pak fjalë për paraardhësit, gjyshërit dhe prindrit, pastaj na flet për kryengritjen e Et`hem Totos.
Pushtimi italian, pasi flet për pushtimin, ai nuk harron të evidentojë edhe fillimin e krimeve komuniste që gjatë luftës, në Gjirokastër, kështu p.sh. profesor Tare Kalos, pasi i bënë shosh trupin me plumba, nuk i lejuan motrat dhe të afërmit ta varrosin, por e hodhën në një përrua për ta ngrënë egërsirat!
Vendosja e diktaturës komuniste. Ky është kapitulli më i gjatë i librit jo vetëm se janë vitet më të shumta ku ka kaluar jetën Agim Musta, por veçanërisht sepse atij i dhemb zemra për vuajtjet e mjerimet e popullit në këtë periudhë krimi terrori dhe dhune. Sepse ai e ka të mbushur zemrën e tij me ngjarje të pa fundëme që ai nuk do t`i marrë me vete në botën e përtejme.
Kjo është pjesa kur autori flet për ideologji kriminale që fillon me rrahjet që bëjnë komunistët në shkollë, për bijtë e reaksionarëve! Me shumë interes janë ngjarjet që ka jetur dhe treguar si gjyqi special i vitit 1945, vrasja e Nako Spiros, bomba në ambasadën sovjetike, dhe më rëndësishmja formimi i Grupit Social-demokrat nga: Uran Kalakula, Riza Kuçi, Tanush Kaso, Karaman Paftali dhe vetë autori librit dhe bashkimi këtij grupi me të pa harruarin Pjetër Arbënori, i cili shkëlqeu me madhështi në çdo fush ku e hodhën dallgët e jetës së vështirë.
Në ferrin e burgjeve dhe kampeve të përqëndrimit, ku ka vuajtur autori, të ngritura në kohë paqie, ai na përshkruan ata personazhe që me qëndresën e tyre, me diturinë dhe humanizmin, jo vetëm kishin ditur t`i qëndronin vujatjeve dhe mjerimeve, por digjeshin për të bërë dritë, për të dhënë shpresë për një sistem dhe jetë më të mirë. Ai përshkruan me dashuri: Të pa thyeshmin Samo Dangëllia, mësuesin dhe poetin Gjërgj Komnino, profesor Foto Balën, desantin Muhamet Hoxha, Vera Demën, Doktor Kalivopulli e Gjergj Kokoshin që vdiqën në burg, etj.
Këta janë në fakt perrsonazhet kryesor të këtij libri që janë varrosur me kohë, por që kujtimi i dashurisë së tyre për lirinë që na sjell Agim Musta na i kthen ata të gjallë.
Autori gjatë episodeve të ndryshme na paraqet botën e skamjes dhe mjerimit komuniste, që marrin përmasa të mëdha në burgjet dhe kampet e përqëndrimit.
Edhe pse lexuesi mbetet i trishtuar, nuk është faji i autorit, por i realitetit të kohës së dhimbjes së madhe, komuniste.
Kapitulli i fundit i librit është tranzicioni demokratik, pjesa më e dashur e jetës së Agim Mustës, ku ai sheh të realizuar ëndërrën e tij për një sistem demokratik, ëndërr për të cilën vuajti një komb i tërë. Autori na përshkruan aktivitetin e tij se si ai doli edhe një herë në vijën e parë të luftës për përmbysjen e diktaturës komuniste, se si luftoi e punoi në krye të shoqatës së të burgosurve politik.
Në fakt nëpërmjet jetës së ngjarjeve dhe personazheve ai na lë të kuptojmë edhe jetën e tij: jetë e një luftëtari dhe qëndrestari antikomunist.
Kjo është shkurtimisht përmbajtja e këtij libri.
* * *
Rëndësia, veçoria dhe vlera e veprës së Agim Mustës, qëndron në faktin se ai me zgjuarsinë që e karakterizon, ka shfrytëzuar dosjet e gjalla, të burgosurit dhe të persekutuarit politik, te të cilët ka ditur të vjelë prej tyre faktet tronditëse të vuajtjeve dhe mjerimit që ata kaluan nën diktaturën komuniste, apo në burgjet famëkeq të Burrelit apo Spaçit, të Maliqit apo Qafëbarit, apo të mbi 100 burgjeve që ai, Agim Musta, i ka përshkruar si askush tjetër në librin e tij ” Burgjet e shtetit burg”
Këta njerës që vuajtën ferrin komunist nuk kanë ikur nga kjo botë pa lënë kujtimet e tyre, falë shërbimit të shquar që Agim Musta i bëri historisë sonë.
Evidentimi i fakteve të krimit, dhunës dhe terrorit komunist nëpërmjet atyre njerëzve që i vuajtën është shërbimi më i madh që Agim Musta i bën historisë së atdheut të tij.
Në veprën e Agim Mustës ashtu si edhe në këtë libër, lexuesi psherëtin dhe rënkon me dhimbje ashtu si edhe vetë autori.
Mesazhet që na vijnë nga libri Agim Mustës janë ato se si duhet jetuar jeta: në luftë të përditëshme, për t`i shërbyer atdheut tënd, në luftë për të jetuar me dinjitet dhe krenari, për të kaluar një jetë që kur t`i kthesh sytë pas të krenohesh për udhën në të cilën ke ecur, jeta e një qëndrestari e një antikomunisti që nuk i humbet shpresat asnjeherë edhe në errësirën e burgut të Burrelit.
Libri nuk është thjesht një libër kujtimesh, por që ka në themel vokacionin e të drejtave të njeriut si dhe dinjiten human, si e gjith vepra e tij e më parshme.
Autori edhe në këtë vepër na paraqitet me stilin e tij tregimtar të thjeshtë të kuptueshëm dhe emocional, stil i nevojshëm për lexuesin për të mos u shkëputur nga ideja dhe ngjarja dhe për ti përjetuar ato, duke marrë prej tyre mesazhet e vevojëshme.
Vlera krijuese e kësaj vepre qëndron në përshkrimin e fakteve dhe provave jetësore aq të nevojëshme dhe të domozdoshme për historinë tonë për të mos harruar asnjëeherë të kaluarën.
E gjith vepra e Agim Mustës ashtu si edhe ky libër synon të çlirojë shoqërinë nga zakoni i skllavërisë që u rrënjos dhe mbeti në sjelljen dhe gjykimin e popullit tonë, nga ideologjia komuniste.
Libri pasqyron edhe themelimin e shoqatës së të burgosurve dhe të përndjekurve politik, me fotografi të shumta. Aktivitetin e kësaj shoqate brenda dhe jasht vendit, dhe kjo është pjesë e historisë së ditëve tona e shkruar në kohën që shumë protogandist të atyre ngjarjeve janë gjallë dhe mund të bëjnë vrejtje dhe sygjerimet e tyre.
Përfundimisht do të thoshim se nga vepëra ”85 vjet në katër kohë” që po analizojmë shohim të çlirohet një forcë e madhe mbinjerzore për të qëndruar e luftuar në dallgët e jetës ashtu si ka vepruar edhe autori këtij libri i nderuari dhe i respektuari Agim Musta.
Në jetën e përjetëshme njeriun nuk e përcjellin, as gruaja, as vajza as djali, por veprat e tij dhe Agim Musta ka lënë plot 15 vepra të cilat do ta përcjellin dhe pasardhësit do ta kujtojnë gjithmonë si njeriu që jetën e tij e shkriu për ideale të larta të të drejtave të njeriut.