Ajshe Leka – Dielli

Libri “Të ushqyerit…” – një mësim si mund të jetojmë shëndetshëm

December 17, 2018 by dgreca

1 a Libri te ushqyerit

Në Gjilan është promovuar libri “Të ushqyerit e shëndetshëm është jetë” i autores Ajshe Leka, botim i Shtëpisë Botuese “Rozafa” nga Prishtina. Kequshqyerja është bërë sot shkaktari kryesor i sëmundjeve të ndryshme si dhe vdekjeve të parakohshme, gjithandej botës. Nga ky rrezik kërcënohen të gjithë ata që nuk dinë si të ushqehen. Mungesa e informacionit çon deri te gabimet në të ushqyer.

1 Ilmi Muslia

Shkruan: ILMI MUSLIU*/

Zyrafete Shala, krijuese, ka thënë se “Të ushqyerit e shëndetshëm…” është një libër jo i zakonshëm, një libër që i vë themelet e sigurta të një fushe të palëruar dhe të pa kultivuar më parë tek ne.

Qysh në shekullin XVIII, disa shkencëtarë nisën të shfaqnin idetë e tyre rreth rolit që ka ushqimi në mirëqenien e organizmit, ide këto që gradualisht u formësuan dhe i vunë kornizat e një shkence të veçantë, me të ashtuquajturin “revolucioni kimik” në Francë, në fund të shekullit të XVIII. Zbulimet e kësaj kohe u përpunuan dhe u avancuan në vitet e mëvonshme, për t’i vënë bazat e shkencës moderne të të ushqyerit në vitin 1926. Në dekadat e fundit, shkenca e nutricionit ka shënuar zhvillim të hovshëm në botë dhe tani ka arritur edhe tek ne.

Padyshim se në historikun e zhvillimit të kësaj shkence tek ne, emri i autores Ajshe Leka do të ketë një vend të rëndësishëm dhe të merituar. Për më tepër, Ajshe Leka është fituese e çmimit për letërsi shkencore në dobi të njeriut “Betim Muço” në SHBA (2018), ka thënë Shala.

Ushqimi i shëndetshëm dhe i duhur është vetë jeta

Duke i bërë një vlerësim librit, recensentët Valdet Hashani e Skender Telaku, profesorë universitarë, nënvizojnë faktin se çdo njëri prej nesh, përmes dietës tenton të ndryshojë bilancin e energjisë dhe me këtë rast tenton të rritë ose zvogëlojë sasinë e yndyrës së ruajtur nga trupi, varësisht nga nevojat dhe dëshirat personale. Këto dieta duhet të jenë të shëndetshme, duke pasur gjithnjë parasysh që një mënyrë e tillë e dietës, qoftë personale apo më gjerë, të mos sjellë deri te prishja e ekuilibrave minerale dhe të vitaminave në organizëm, me çka do të krijoheshin probleme shëndetësore, nganjëherë edhe vështirë të riparueshme.

Sigurimi i ekuilibrit të vitaminave, mineraleve dhe materieve ushqyese të tjera, për çdo person është jetike, përfshi edhe personat që duan t`i nënshtrohen një diete të caktuar, andaj marrja e këtij vendimi pa u konsultuar me profesionistët e këtij lëmi, paraqet risk në vete nga pacienti që e ndërmerr një vendim të tillë, por paraqet edhe shkelje etike dhe ligjore, nëse rekomandohet nga personat e paautorizuar dhe jo kompetentë me këtë lëmi.

Ky libër, në fakt, praqet hapat e parë në lëmin e nutricionit dhe dietologjisë në Kosovë.

Përvojat e vendeve të zhvilluara perëndimore, për sa i përket lëmit të nutricionit dhe dietologjisë janë bazë e mirë për hulumtime dhe ndërlidhje të ushqimit të kohëve moderne dhe atij tradicional.

Libri është punuar me profesionalizëm, duke shfrytëzuar metodologjitë më të reja shkencore, duke shmangur paragjykimet (biaset), keqkuptimet e moskuptimet, duke pasur edhe shënjestrat (target grupet) e saj, përfshirë lexuesin e përditshëm, klientët, por edhe profesionistët e këtij lëmi.

Këshillat e dhëna janë shumë profesionale dhe plasohen fuqishëm në momentet e duhura për lexuesin.

Sigurisht se autorja Ajshe Leka nuk do të ndalet me kaq, meqë ajo ka njohuri dhe kapacitet intelektual që të begatojë lëmin e nutricionit dhe dietologjisë me libra dhe hulumtime të reja. Përdorimi i data-bazës së klientëve të saj, takimet me ta dhe rishqyrtimet kolegjiale të grupeve të interesit, do e begatojnë dhe avancojnë këtë lëmi edhe te ne në Kosovë dhe jo vetëm.

Ky libër, në fakt, i kalon kufijtë e vendit tonë, marrë parasysh njohuritë, gjithë përfshirjen dhe qasjen ndaj kësaj teme, kanë nënvizuar Hashani e Telaku

Kujdesi ndaj ushqimit është kujdes ndaj shëndetit

Kurse Linda Çarkaxhiu, diabetologe nënvizon se libri i autores Ajshe Leka “Te ushqyerit e shëndetshëm është jetë” është një plotësim i njohurive të deritanishme për rëndësinë e ushqimit të shëndetshëm në jetën e njeriut dhe për seriozitetin që duhet të kemi në përgjithësi për ushqimin.

Në këtë libër, autorja, duke u bazuar në përvojat e veta në këtë lëmi si dhe literaturën bashkëkohore ekzistuese, bënë përzgjedhjen adekuate të llojeve të ushqimeve dhe përshkrimin e vlerave ushqyese të tyre, që janë të mbështetura mirë edhe në aspektin shkencor.

Libri është punuar në gjuhë të thjeshtë dhe të kuptueshme nga të gjitha kategoritë, prandaj nga ky libër do të mund të përfitojnë një gamë e gjerë njerëzish të shëndoshë, të sëmurë, njerëzit me nevoja të veçanta, madje edhe personeli mjekësor.

Prapa këtij libri qëndron një punë e mundimshme, voluminoze e autores, duke hulumtuar në literaturë për të dhënat më të reja dhe duke i ndërthurur ato me përvojat e veta, prandaj me të drejtë konsideroj se ky libër do të plotësojë literaturën shqipe të këtij zhanri, e cila edhe ashtu është e varfër, ka nënvizuar Çarkaxhiu.

Ndërkaq, autorja e librit, Ajshe Leka ka premtuar se shumë shpejt do të dalë libri i dytë i saj për të ushqyerit e shëndetshëm, ku është përqendruar te pasojat nga kequshqyerja.

*Autorja e librit, Ajshe Leka eshte bashkepunetore e Gazetes”Dielli” per rubriken e ushqimit….

DIETOLOGIA:Ushqimet më të mira për shtatzëni të shëndetshme

August 14, 2018 by dgreca

Një mënyrë jetese e shëndetshme dhe një dietë e mirë është shumë e rëndësishme gjatë shtatzënisë. Së bashku me të gjitha kontrollet e rregullta, ju duhet të kujdeseni edhe më tepër me nevojat tuaja ushqyese./

Shkruan: Ajshe Leka/*

Sipas një studimi të kohëve të fundit, gratë me dieta të varfra para shtatzënisë kanë më shumë gjasa të lindin para kohe sesa gratë të cilat ushqehen në mënyrë të drejtë dhe të shëndetshme.

Prandaj, është me të vërtetë e domosdoshme që gjatë shtatzënisë kërkohet një dietë e ekuilibruar e shëndetshme për të siguruar shëndetin e mirë të nënës dhe fëmijës.

Këtu do te gjeni një listë te ushqimeve të shëndetshme për nënën dhe foshnjën gjatë shtatzënisë;

1.Qumështi dhe Produktet e Qumështit

Qumështi dhe produktet e qumështit mbulojnë nevojat e trupit tuaj për vitaminë B12, kalcium, fosfor dhe proteina. Këta ushqyes janë esenciale për zhvillimin e dhëmbëve, eshtrave, muskujve, zemrës dhe koagulimit të foshnjës. Kalciumi është jetik për themelimin e eshtrave të zhvillimit të fëmijës suaj dhe për këtë arsye bëhet edhe më i rëndësishëm gjatë javëve të fundit të shtatëzanisë.

Sasia e rekomanduar ditore e kalciumit gjatë shtatzënisë është 1 gram – 1.3 gram në ditë. Ushqime të tilla si qumështi gjysmë i skremuar, kos i ulët në yndyre dhe djathi i fortë me yndyrë të ulët sigurojnë sasi të mira të këtyre lëndëve ushqyese. Ju duhet të synoni të merrni dy deri në tre servime të qumështit dhe produkteve të qumështit çdo ditë që duhet të plotësojnë kërkesat e përditshme.

2.Fruta dhe perime

Frutat dhe perimet që janë të pasura me fibra, vitamina dhe minerale, përmirësojnë tretjen dhe ndihmojnë në parandalimin e kapsllekut. Ushqyesit kryesorë të pranishëm në këtë grup ushqimi janë acid folik, kalium, beta karotinë dhe vitaminë C. Ju duhet të synoni të hani të paktën pesë pjesë të frutave dhe perimeve të ndryshme brenda dites. Sigurohuni që ato jene sezonale,te freskëta dhe te pastruara mire.

Avokado – janë të mrekullueshme gjatë shtatzënisë, pasi ato ofrojnë një shumëllojshmëri përfitimesh. Avokadot janë të pasura me acid folik, kalium, vitaminë B6 dhe vitaminë C.Përmbajtja e acidit folik siguron zhvillimin e duhur të tubit nervor në foshnjën, vitamina C nxit zhvillimin e një sistemi të shëndetshëm imunitar, ndërsa vitaminat e tjera B bëjnë gjithçka nga parandalimi i sëmundjes së mëngjesit-vjelljes. Gjithashtu, avokadot janë shumë të lartë në yndyrna të shëndosha, kështu që ata mund t’ju ndihmojnë të rritni peshën tuaj,nëse jeni me peshë të ulët.

4.Karrota dhe Brokoli

Karrota dhe brokoli janë një burim i mirë i fibrave, vitamina A, karotenoide dhe vitamina C. Karotat janë të pasura me elemente alkaline, të cilat rinovojnë gjakun dhe ekuilibrojnë alkalinitetin e acidit në trup. Këto ushqyes janë gjithashtu të rëndësishme për zhvillimin e kockave të foshnjës, shëndetin e syve, të dhëmbëve. Perimet Cruciferous si brokoli janë detoksifikantë të mirë dhe mbrojnë fëmijën nga kanceret e caktuara gjatë foshnjërisë dhe më vonë gjithashtu.

5.Spinaqi dhe zarzavate me gjethe jeshile

Kale, spinaqi dhe perime të tjera me gjethe jeshile kanë vitamina të tilla si A, C, K dhe atë acid shumë thelbësor folik. Ata janë gjithashtu burim i mirë i hekurit, i cili kërkohet të mbajë oksigjen rreth trupit dhe fëmijës.

6.Fiku

Të freskëta ose të thata, përmbajnë sasi të mëdha të fibrave, në krahasim me çdo frut tjetër apo perime tropikale, që ndihmon për të lehtësuar kapsllëkun. Një shërbim i tre fiqve përmban pesë gram fibra. Ata gjithashtu kanë një sasi të mirë të kalciumit, zinkut, kaliumit dhe hekurit dhe prandaj janë një mundësi shumë e mirë për t’u përfshirë në një dietë shtatëzanie. Përmbajtja e kaliumit në fik është më shumë sesa në banane, të cilat vlerësohen aq shpesh për atë atribut mineral. Kaliumi kontrollon presionin e gjakut dhe parandalon para-eklampsi gjatë shtatzënisë. Fiku i thatë përmban një sasi të mirë të acideve yndyrore Omega-3 (“kolesteroli i mirë”) dhe janë gjithashtu një burim i mirë i vitaminës B6 dhe përmbajnë një enzimë proteolitike që ndihmon në tretje.

7.Mishi i shpezëve, peshkut dhe kafshëve

Gratë shtatzëna kërkojnë më shumë hekur se ato gra që nuk janë shtatzëna. Futja e rekomanduar ditore e hekurit është 27 mg në ditë gjatë shtatzënisë.Mishi i qengjit, shpendët, peshqit, vezët janë disa nga burimet më të mira të hekurit.duhet te keni parasysh se duhet te largoni yndyrën e dukshme nga mishrat para se të gatuani,dhe të shmangni çdo mish të përpunuar, pasi ato shpesh mund të përmbajnë baktere ose kimikate të dëmshme sidomos gjate shtatzanise.

Disa peshq mund të përmbajnë sasi gjurmë të zhivës dhe mineraleve dhe përbërësve të tjerë të dëmshëm që mund të jenë shumë të dëmshëm për fëmijën tuaj. Megjithatë, peshqit si salmoni, skumbri, sardelet dhe harengat kanë tendencë të kenë nivele të ulëta të mineraleve të rrezikshme dhe janë të mbushura me ushqyes të shëndetshëm si acide yndyrore omega-3, të cilat janë jashtëzakonisht të rëndësishme për zhvillimin e duhur të fëmijës suaj.Për të thithur hekur të mjaftueshëm nga burimi, trupi ka nevojë qe këto ushqime të kombinohen me ushqimet e pasura me vitaminë C. Ju gjithashtu do të duhet të mbani në konsum caffeine, pasi ajo zvogëlon absorbimin e hekurit në trup.

8.Vezët

Vezë janë një burim i mirë i proteinave me një sasi të ulët të kalorive. Vezët janë një burim i shkëlqyeshëm i Omega-3 dhe kolinës, të cilat janë të mira për zhvillimin e shëndetshëm të funksioneve të retinës, trurit dhe kujtesës së foshnjës.Ndërsa vlera e kolesterolit është e lartë në vezë ,te bardhët e vezëve janë një mundësi edhe më e shëndetshme.

9.Arrat

Grate shtatzena mund të përfitojnë shumë nga arrat. Ata ofrojnë një shumëllojshmëri të gjerë të ushqyesve, përfshirë vitaminën E dhe mineralet e rëndësishme si bakri, mangani, magnez, seleni, zinku, kaliumi dhe kalciumi. Arrat sigurojnë DHA (Acid Docosahexenoic) për shendetin e trurit për fëmijën. Nëse jeni vegjetarian dhe nuk dëshironi të zgjidhni peshk të yndyrshëm, arra mund t’ju japin pjesën tuaj të acideve yndyrore omega-3 të shëndetshme.

10.Fasulet dhe thjerrëzat

Një shumëllojshmëri e gjerë e fasulave, fasule të zeza, dhe thjerrëzat janë burime të mira të hekurit, kalciumit, folatit dhe zinkut. Së bashku me këtë, ato gjithashtu sigurojnë sasi të nevojshme të proteinave dhe fibrave. Ndërsa lëvizja në traktin gastrointestinal ngadalësohet gjatë shtatzënisë, fibra do të ndihmojë në parandalimin e kapsllëkut.

11.Dritherat

Dritherat me kokrra të plota luajnë një rol jashtëzakonisht thelbësor në një dietë shtatëzanie, nëse doni që ajo të jetë e balancuar. Ata kanë një përmbajtje të lartë të fibrave dhe ushqyesve të tjerë vitalë si vitamina E, B (B1, B2, acid folik dhe niacin), selen dhe fitonutrientë (një kompleks bimore që mbron qelizat e trupit). Vitamina B ndihmon trupin të nxjerrë energji nga proteina, karbohidratet dhe yndyrnat. Ushqime si bukë me gjalpë, miell gruri, miell misri, elb, oriz kafe, bollgur, dhe quinoa janë shumë ushqyese. Kokrrat e tëra janë burim i rëndësishëm i karbohidrateve, të cilat sigurojnë energji në formën e glukozës në qelizat e kuqe të gjakut. Kjo pastaj arrin placentën dhe fetusin gjatë shtatzënisë.

12.Tershera

Është e pasur me vitamina B, hekur dhe minerale të tjera. Ata janë gjithashtu të mbushur me fibra dhe do t’ju mbajnë të ngopur për një kohë të gjatë. Ato mund të merren si pjesë e një mëngjesi të shëndetshëm me ose pa qumësht.

13.Konsumimi i ujit dhe lëngjeve

Uji gjithmonë vepron si bazë për një trup të shëndetshëm ne largimin e toksinave. Pirja e sasive adekuate të ujit siguron tretjen, qarkullimin e gjakut dhe lehtëson thithjen e ushqyesve të nevojshëm. Gjithashtu ndihmon për të transportuar vitamina, minerale dhe hormone esenciale në qelizat e gjakut, të cilat më vonë arrijnë te foshnja përmes placentës. Përveç ujit, gjithashtu mund të zgjidhni nga qumështi me yndyrë të ulët, lëng frutash të holluar, dhallë dhe supa, këto opsione sigurojnë nutrient më të mirë sesa pije të tjera te gazuara, të cilat janë të larta në sheqer dhe mund të jenë të dëmshme nëse merren në sasi të mëdha.

Kjo gjithashtu ndihmon për të parandaluar kapsllëk dhe hemorroide. Pirja e ujit të mjaftueshëm gjithashtu parandalon infeksionet e traktit urinar, të cilat mund të shkaktohen nëse urina qëndron në fshikëz për një periudhë të zgjatur kohe, ndihmon për të parandaluar kapsllëk dhe hemorroide .

Gjatë shtatzënisë, rekomandohet të futni rreth 2.4 litra lëngje çdo ditë, të cilat përafërsisht janë të barabarta me 10 gota nga 250ml.

14.Kripë deti

Edhe pse shumica e njerëzve priren të qëndrojnë larg kripës për të përmirësuar shëndetin e tyre, rritjen e qarkullimit dhe presionin e ulët të gjakut, por nëse konsumohet ne sasi te duhur,kripa e detit ka një element shumë të rëndësishëm për zhvillimin e duhur të fetusit.

Për të qëndruar e shëndetshme, gruaja shtatzënë duhet të zgjedhë nga grupet ushqimore të ndryshme çdo ditë për ta bërë atë një dietë të shijshme dhe te shendetshme Të hahet gjithçka në moderim do të ndihmojë në mbajtjen e ekuilibrit të trupit tuaj. Në rast se ndieni se ndonjë ushqim ju tërheq në vjellje ose tronditje të lëvizjeve tuaja të zorrëve, atëherë këshillohet që të hiqet një kohë, konsultohuni me mjekun tuaj dhe nutricistin dhe përpiquni të kërkoni disa alternativa të tjera të shëndetshme për të plotësuar atë pjesë të të ushqyerit .

(Autorja është konsulentë për nutricion dhe dietologji: fb.com/nutricistedietologe )

Cilat ushqime duhet t`i shmangni nëse keni probleme me aciditet dhe gazra ?

July 11, 2018 by dgreca

Aplikimi i një diete për zbrazjen e acidit, është shpesh strategjia më e mirë për lehtësimin e simptomave si dhe përmirësimin e niveleve të aciditetit në zorrët tuaja./

Shkruan: AJSHE LEKA/

Çfarë është dieta e zbrazjes së acidit?/

Dieta e zbrazjes së acidit është projektuar për të ndihmuar në përmirësimin e sistemit të tretjes, eliminimin e simptomave të uljes së acidit si dhe për të rritur sistemin tuaj imunitar, për të parandaluar këtë lloj çrregullimi të stomakut.

Sasia e acidit që prodhon stomaku varet shumë nga ushqimet që ju hani, kështu që formimi i një diete që shmang prodhimin e acidit, është thelbësor. Shqetësimi më i zakonshëm për zbrazjen e acidit është urthi, një gjendje në të cilën lëngjet ndihmojnë tretjen e ushqimit të hyjnë në ezofag, gjë që mund të rezultojë në një ndjesi djegieje.

Disa nga simptomat tjera të zakonshme të zbrazjes se acidit, përfshijnë dhimbjet e gjoksit dhe problemet me tretjen e disa ushqimeve. Kjo dietë mund të rikthejë stomakun tuaj në gjendje normale dhe gjithashtu të krijojë zakone të shëndetshme dietike që parandalojë këto simptoma në të ardhmen.

Ushqimet për zbrazjen e acidit:

Nëse ndiqni një dietë për zbrazjen e acidit, ka mjaft ushqime të sigurta për të ngrënë dhe që mund të ndihmojnë në korrigjimin e këtyre simptomave.

Ushqimet që duhet të përfshihen janë: xhenxhefili, bollguri, lëngu aloe vera, pjepri, pula, peshku, bananet, majdanozi, selino, avokado, vaji i ullirit, dardha, e bardhë vezës.

Ushqimet që duhet shmangur janë: të kuqtë e vezës, proshuta, mishi me yndyrë, krem kosi, produktet e qumështit me yndyrë të lartë, akulloret, lëngu i mishit, hudhra dhe qepa, ushqimet me erëza, çokollata, kafeina.

Përveç ndryshimit të dietës, ekzistojnë edhe disa ndryshime në mënyrën e jetesës, të cilat mund të ndihmojnë në korrigjimin e simptomave të zbrazjes së acidit, siç janë braktisja e duhanit, alkoolit si dhe përpjekja për të humbur peshë.

Konsumimi i alkoolit dhe pirja e duhanit janë të dëmshëm për shëndetin tuaj në shumë aspekte, ndërsa kur bëhet fjalë për problemin e acidit, mund të përkeqësojë simptomat dhe të sjellë sulme më të shpeshta. Me fjalë të tjera, ju të duhet të ndërpriteni konsumin e pijeve alkoolike dhe duhanit, sepse kjo do t`ju shpërblehet me një shëndet më të mirë.

Veshja e rrobave të ngushta, posaçërisht rreth zonës së belit ose brezit, mund të përkeqësojë më tepër simptomat e uljes së acidit, pasi stomaku juaj do të jetë i ndrydhur.

Pesha shtesë do të thotë më shumë presion mbi stomakun tuaj, gjë që mund të përkeqësojë simptomat, prandaj duhet të përpiqeni që t`i largoni disa kilogramë.

Sa i përket vakteve, ju duhet të konsumoni sasi më të vogla të ushqimit dhe në vakte më të shpeshta, sepse kështu zvogëloni ngarkesën e zorrëve dhe ndihmoni në përmirësimin e balancës së acidit.

Gazrat dhe fryrja e stomakut

Me problemet gastrike përballet pothuajse çdo individ. Manifestohet me fryrje barku dhe gazra. Problemet gastrike mund të çojnë gjithashtu në stres ose ankth, infeksion gastrointestinal ose bllokim si dhe dhimbje në stomak.

Në traktin digjestiv, gazi krijohet duke gëlltitur ajrin dhe ndarjen normale të disa ushqimeve të padëmtuara nga bakteret e padëmshme që janë të natyrshme në zorrë të trashë. Dikush mund ta përjetojë këtë problem disa herë edhe në të njëjtën ditë.

Parandalimi i problemit kërkon kohë, por mund të reduktohet në masë të madhe duke ndjekur disa mënyra të thjeshta shtëpiake. Mbajtja e një diete të duhur, shmangia e duhanit dhe ushtrimi i rregullt, ndihmojnë në zvogëlimin e këtyre problemeve.

Personat që përballen me këtë problem, duhet të shmangin ushqimin që ndikon më shumë në zorrë. Kjo përfshin reduktimin e ushqimit me yndyrë, artikujt si brokoli, lakra, qepët, fasulet, bizelet, pijet e gazuara dhe birrën, lulelakrën dhe karamelet e forta. Nëse edhe produktet e qumështit krijojnë problem, atëherë duhet të provohet një lloj që përmban nivel të ulët laktozë.

Ushtrimet e rregullta dhe shëtitjet në mbrëmje ndihmojnë në reduktimin e problemit, pasi që e mbajnë sistemin tonë të barkut në një nivel të shëndetshëm dhe të balancuar.

Këshillë:

Hani ngadalë. Futja e shpejtë e ushqimit, shpeshherë mund të rezultojë me probleme të tretjes. Sistemi juaj i tretjes kërkon kohë për të tretur ushqimin, proces ky që nuk mund të bëhet nëse hani shumë shpejt. Përtypja e mirë e ushqimit që konsumoni, është domosdoshmëri dhe mund të ndihmojë në reduktimin e problemeve të stomakut. Në të vërtetë, ata që hanë shpejt, duhet të ngadalësojnë për t’u kujdesur për problemin e tyre të zorrëve.

Herë pas here shmangeni përkohësisht ushqimin me sasi të lartë të fibrave. Fibrat ndihmojnë tretjen, por shumë ushqime me fibra të larta, janë gjithashtu prodhues të mëdhenj të gazrave. Pas një pushimi, ngadalë shtoni fibra përsëri në dietën tuaj.

Fibrat janë lëndë ushqyese të rëndësishme dhe duhet të jenë pjesë thelbësore e çdo diete të shëndetshme, por nëse jeni të prirë që të keni gazra dhe fryrje stomaku, atëherë ju duhet të rritni gradualisht tolerancën tuaj.

……………………………………………….

Autorja është konsulentë për nutricion dhe dietologji: fb.com/nutricistedietologe

USHQIMET DHE ALERGJIA

July 5, 2018 by dgreca

Ushqimet të cilat ndihmojnë në kontrollin dhe parandalimin e alergjisë/

Sistemi imunitar është projektuar për të mbrojtur trupin, duke luftuar substanca të dëmshme, si bakteret dhe viruset. Reagimet alergjike ndodhin atëherë kur sistemi imunitar reagon ndaj substancave normalisht të padëmshme si p.sh. poleni, inat e kafshëve, pluhuri, kozmetika apo ushqime të caktuara.

Shkruan: AJSHE LEKA/

Për fat të mirë, ka shumë ilaçe që mund t`i lehtësojnë alergjitë. Përveç kësaj, disa faktorë ushqyes mund të ndihmojnë në kontrollin dhe parandalimin e reaksioneve alergjike, por në raste të veçanta nuk duhet të merret si zëvendësim i terapisë shëndetësore profesionale.

Shtimi i yndyrave Omega-3, kufizimi i Omega-6

Acidet yndyrore Omega-3 mund të lehtësojnë simptomat alergjike për shkak të vetive anti-inflamatore. Hulumtimet tregojnë se një konsum i lartë i acideve yndyrore omega-3 shoqërohet me një zvogëlim të rrezikut të alergjive. Efektet e dobishme të acideve yndyrore omega-3, mund të rezultojnë në alergji nga vlerat anti-inflamatore të këtyre acideve yndyrore. Shumica e acideve yndyrore omega-6, nga ana tjetër, mund të rrisin inflamacionin në trup, duke prodhuar prostaglandina inflamatore dhe kështu përkeqësojnë simptomat alergjike.

Megjithatë, kjo nuk do të thotë që ju duhet të eliminoni të gjitha yndyrat omega-6 nga dieta: një sasi e caktuar e këtyre acideve yndyrore esenciale, është absolutisht e nevojshme për të mbajtur funksionimin e duhur të trupit. Sidoqoftë, dietat më moderne në vendet perëndimore, ku alergjitë janë më të përhapura, përfshijnë shumë nga acidet yndyrore inflamatore omega-6 dhe jo mjaft prej acideve anti-inflamatore omega-3. Thjesht, konsumojnë vajra vegjetale më pak të rafinuara, si vaji i misrit dhe vaji safflower, që janë të larta në acide yndyrore omega-6 dhe konsumojnë më shumë ushqime të larta në acide yndyrore omega-3 (p.sh. vaj i lirit, arra, soje, peshk salmon, cod dhe halibut) që mund të sjellë lehtësim tek njerëzit me alergji.

Përfshini erëzat që përmbajnë acid rozmarinë në dietën tuaj

Acidi rozmarinë, siç është dëshmuar nga testimi, ka shtypur reaksionet alergjike tek kafshët dhe, së fundmi, edhe te njerëzit. Acidi rosmarinik reagon duke shtypur përgjigjet alergjike të imunoglobulinave dhe inflamacion të shkaktuar nga leukocitet. Acidi rosmarinik gjendet në shumë bimë të kuzhinës, si rozmarinë, rigon, balsam, limon, borzilok, mente dhe trumzë.

Hani ushqime që përmbajnë quercetin

Bioflavonoidi Quercetin është një lëndë ushqyese e rëndësishme kundër alergjisë. Falë vlerave që posedon me antioksidantë, anti-histamine dhe vetive anti-inflamatore, ndihmon në lehtësimin e simptomave alergjike. Burimet e mira dietetike të quercetin përfshijnë mollët, qepët e kuqe dhe të verdha, mjedrën, qershitë, boronicat e kuqe, brokolin, rrushin e kuq, frutat agrume, verën e kuqe dhe çajin.

Konsumoni ushqime që përmbajnë vitaminë C

Vitamina C, një antioksidant i fuqishëm, ndihmon në zvogëlimin e inflamacionit që mund të shkaktojë simptoma tek të sëmurët alergjikë. Studimet kanë treguar gjithashtu se nivelet e larta të vitaminës C ndihmojnë në reduktimin e lirimit të histaminës në trup. Efektet pozitive të vitaminës C në alergji, mund të jenë më të theksuara kur vitamina C konsumohet së bashku me vitaminën E, sepse këto dy vitamina funksionojnë sinergjikisht dhe mbrojnë njëra-tjetrën.

Merreni selenin përmes ushqimit

Rritja e dietike e marrjes së selenit përmes ushqimeve, të tilla si kërpudhat, peshku cod, karkalecat, peshku halibut dhe arrat e Brazilit, mund të ndihmojnë në parandalimin dhe trajtimin e alergjive. Efektet e dobishme të selenit në alergji bazohen në aftësinë e këtij minerali për të prodhuar proteina të veçanta, që kanë veti antioksiduese. Për të përfituar më së shumti nga antioksidantët e selenit, duhet të hani ushqime të pasura me selen, së bashku me ushqimet që përmbajnë vitaminë E (seleniumi rrit efektivitetin e vitaminës E).

Hani shumë ushqime të pasura me vitaminë E

Hulumtimet shkencore tregojnë se vitamina E (tokoferol) mund të jetë efektive në shtypjen e reaksioneve alergjike. Në një studim me 2,633 pjesëmarrës, tregoi se një rritje e marrjes së vitaminës E u shoqërua me një ulje të niveleve të IgE të antitrupave të lidhur me alergji. Më tej, studimi tregoi se një rritje e vogël e vitaminës E në një miligram, mund të shkaktojë uljen e niveleve të antitrupave serum për më shumë se 5 për qind.

Vitamina E është shumë e përhapur në natyrë, në veçanti në botën bimore. Drithërat integrale, filizat e grurit, soja, lakra e kuqe, brokuli, perimet me gjethe të gjelbra, spinaqi, gruri integral, vezët dhe vajrat bimore, janë burimet më të mira të vitaminës E. Mishi përmban vetëm këtë vitaminë në sasi të pa konsiderueshme. Gjendet edhe në disa fruta, si mani, kajsia, avokado si dhe në bajame e arra. Në sasi të vogla, gjendet edhe në produktet e qumështit.

Konsumoni ushqime që përmbajnë baktere probiotike

Shumë ekspertë pajtohen se shëndeti i sistemit gastrointestinal luan një rol kyç te alergjitë. Një mënyrë për të promovuar shëndetin e zorrëve, është të hani ushqime që përmbajnë baktere probiotike, si Lactobacillus acidophilus dhe Bifidobacterium bifidum. Këto baktere të dobishme jetojnë në traktin gastrointestinal, ku ndihmojnë tretjen dhe luftojnë mbiprodhimin e baktereve që shkaktojnë sëmundje. Kosi që përmban kultura të gjalla të baktereve probiotike është përdorur si një ilaç popullor për qindra, mijëra, vite. Burime të tjera diete të baktereve probiotike, janë: kefiri, vaji i merlucit i fermentuar dhe në perime të fermentuara, duke përfshirë disa lloje lakrash turshi. Ushqime me përqindje të lartë në parabiotikë, përmbajnë gjithashtu shumë fibra të tretshme të dobishme dhe përfshijnë bananet, shpargun, fasulet, bishtajoret, hudhrën, preshtë, qepët dhe bizelet.

Rritja e marrjes tuaj të baktereve probiotike mund të jetë veçanërisht e dobishme nëse kohët e fundit keni marrë një mjekim antibiotik pasi që antibiotikët janë të njohur për të shkatërruar florën e shëndetshme në zorrë.

……………………………………………….

(Autorja është konsulentë për nutricion dhe dietologji: fb.com/nutricistedietologe )

Specialistja-Si mund të ndikojë televizioni në ushqyerjen e fëmijës tuaj?

June 20, 2018 by dgreca

Shumica e fëmijëve e kalojnë një pjesë të madhe të kohës së tyre përpara televizorit. Ata, zakonisht, shohin reklama që promovojnë ushqime ose pije të ndryshme dhe kjo mund të ndikojë tek preferencat e tyre.

Shkruan: AJSHE LEKA/

Disa nga ushqimet e reklamuara nuk mund të jenë pjesë e ditës së të ushqyerit të shëndetshëm për trurin dhe trupin e tyre. Shumë prej ushqimeve, siç janë ushqimet e shpejta (fast food), patatinat dhe pijet e gazuara, duke e pasur parasysh se përmbajnë yndyra të larta, kanë shtesa të sheqernave, natrium dhe kalori, kurse shpesh u mungojnë vitaminat, mineralet dhe fibrat dietale.

Si mund të përballohen tundimet televizive dhe të nxitet të ushqyerit e shëndetshëm?

1.Shmangeni shikimin e televizorit gjatë kohës së ngrënies. Si familje, mund të dakordoheni të mos shikoni TV (ose të përdorni pajisje të tjera elektronike) gjatë kohës së ngrënies.

2.Hani së bashku rregullisht, sepse kështu keni mundësi për të promovuar ushqim të shëndetshëm dhe lidhje familjare.

3.Shikoni programe të fëmijëve pa reklama. Merrni në konsideratë blerjen ose huazimin e DVD-ve për fëmijë, ose regjistrimin e programeve, në mënyrë që të ecni përpara përmes reklamave.

4.Kaloni kohë së bashku duke mësuar rreth ushqimeve. Provoni të vizitoni apo punoni në një kopsht, të vizitoni tregun e një fermeri ose të shihni pjesën e prodhuar në dyqan ushqimor.

5.Fëmijët më të rritur mund të mësohen se si të kontrollojnë etiketën e të dhënave të një prodhimi dhe të ndihmojnë në blerjen e ushqimeve të shëndetshme.

6.Përfshini fëmijët në kuzhinë. Fëmijët e vegjël kanë gatishmëri për të mësuar dhe një dëshirë të sinqertë për të ndihmuar. Kjo është një mënyrë e mirë për të rritur sigurinë e ushqyerjes përmes larjes së duarve para përgatitjes ose përdorimit të ushqimit si dhe caktimit të detyrave të thjeshta, si vendosja e tryezës ose heqja e gjetheve të maruleve për një sallatë.

7.Vendosni kufij sa i përket kohës së qëndrimit para ekranit, sepse fëmijët e të gjitha moshave kanë prirje të shpenzojnë më shumë orë para televizorit dhe pajisjeve të tjera elektronike, nëse lihen pa kontroll, pavarësisht se disa prej këtyre programeve mund të jenë edukative. Dilemat dhe shqetësimet mbeten në faktin se sa mund të ndikojë kjo në shëndetin dhe zhvillimin e fëmijëve.

Akademia Amerikane e Pediatrisë rekomandon jo më shumë se një orë në ditë qëndrim para ekranit për fëmijët 2-5 vjeç dhe përdorimin e një plani mediatik për fëmijët e moshës shkollore.

Fëmijët mësojnë shumë duke vëzhguar thjesht të tjerët. Një prind, duke zgjedhur ushqime dhe pije të shëndetshme, duke kufizuar përdorimin e pajisjeve elektronike, mund të bëhet një shembull i mirë për fëmijët e tij.

…………………………

(Autorja është konsulentë për nutricion dhe dietologji: fb.com/nutricistedietologe )